Tekst Simone Leeuwenkamp
Foto Richard van Elferen (hoofdfoto), Nienke Elenbaas
Het Hit And Run Cargo team bestaat dit jaar 25 jaar. Het is een samenwerkingsverband van douane, FIOD, de zeehavenpolitie en het Openbaar Ministerie in Rotterdam. Ze houden zich bezig met de opsporing en vervolging van grote ondermijningsonderzoeken in en rondom de Rotterdamse haven. En met succes. De ene recordvangst volgt de andere op. Wat verklaart hun succes? Hoe werken ze? Wat zijn recente successen? Wat is hun wens voor de toekomst? En wat is eigenlijk ‘ondermijnende criminaliteit op logistieke knooppunten’?
Bij hoge uitzondering licht HARC-officier Nicolle Coenen een tipje van de sluier op en duidt JenV beleidsmaker Hans Brussaard de termen.
Dagelijks haalt de drugsproblematiek het nieuws. De ene vangst nog groter dan de andere, bendes die worden opgerold, maar ook onderdrukking, smokkel en afpersing horen er helaas bij. Het goede nieuws is dat de problematiek steeds zichtbaarder wordt. Hans Brussaard: “Die zichtbaarheid zorgt ervoor dat er ook politieke aandacht voor is. Er zijn maar liefst drie moties aangenomen over de aanpak van drugssmokkel op logistieke knooppunten."
De nadelen
"Het nadeel is, is dat je niet zeker weet of dit slechts het topje van de ijsberg is. De goede infrastructuur in Nederland zorgt er voor dat ons land voor de drugshandel erg geschikt is. Bovendien zijn drugscriminelen super-adaptief. Ga jij linksom, gaan zij rechtsom of onderdoor. Wij moeten alle routes doorhebben en kunnen afkappen. Essentieel daarbij zijn de logistieke knooppunten, zoals internationale luchthavens, zeehavens en bloemenveilingen. Daar komt het spul naar binnen of gaat juist naar buiten."
Plan van Aanpak
"Over enkele maanden is het Plan van Aanpak van JenV gereed, met als doel drugssmokkel op en via logistieke knooppunten tegen te gaan. Het is een mijlpaal als het daarmee lukt om de uitvoeringsorganisaties beter in staat te stellen om op te treden en betere randvoorwaarden te stellen voor effectieve publiek-private samenwerking. Een rode draad erin is dat het de weerbaarheid van mensen en organisaties vergroot. Alle publieke en private partijen zijn of worden erbij betrokken en de oplossingen zijn zowel preventief als repressief van aard."
Een groot schaakbord
"Het is vast geen verrassing dat het een complex speelveld is. Een speelveld dat bovendien niet ophoudt bij de landsgrenzen. De hoofdkantoren van bedrijven die in de Rotterdamse haven zitten, bevinden zich bijvoorbeeld al vaak in het buitenland. Maatregelen kosten hen geld, dus het moet duidelijk worden wat het hen oplevert. Personeel wisselt snel en terreinen zijn vaak groot. Allemaal obstakels die we moeten overwinnen en nog beter onder controle willen krijgen."
Achter de schermen bij het HARC
Nicolle Coenen is officier van Justitie en heeft sinds anderhalf jaar het Hit And Run Cargo-team (HARC) in haar portefeuille. Ze is trots op het HARC, het team, de aanpak en de resultaten. Nicolle: “Maar ook op hoe we georganiseerd zijn. Dat werkt heel goed. We werken samen op basis van een convenant, we zijn zelfsturend, maar hebben wel een beheersoverleg en een MT. Dat zorgt ervoor dat we steeds op koers blijven. Bovendien zijn we 24/7 bereikbaar, we werken met hetzelfde aantal mensen als waar we 25 jaar geleden mee begonnen, maar met veel grotere vangsten. Dat bewijst hoe effectief we zijn. Maar ook hoe groot de drugsmarkt inmiddels is.
Graag geef ik de lezer van JenV Magazine een klein kijkje achter de schermen, maar ik kan natuurlijk niet al te veel zeggen. We willen de criminelen niet wijzer maken dan ze al zijn natuurlijk.”
Cocaïne
“Opsporen en vervolgen van drugscriminelen, door een snelle, gerichte aanpak, waarbij de verschillende partijen supersnel samenwerken. We zorgen dat we onze informatie goed kunnen delen, of dat nu over een recente lading of samenzwering is, of over een langlopend onderzoek.
Daarbij vangen we natuurlijk ook veel partijen drugs. De nummer één drugs in Nederland is toch wel cocaïne. Afgelopen juli onderschepten we nog 10.969 kilo. Ter vergelijking: in 2016 was de opbrengst van een heel jaar 5200 kilo. En als je nagaat dat de straatwaarde per pure kilo coke 25.000 euro is, dan kun je ongeveer berekenen wat de financiële waarde is van zo’n vangst. 1 kilo pure coke wordt nog zo’n drie keer versneden, dus de uiteindelijke waarde ligt nog veel hoger. Het is sowieso niet aan te raden drugs te gebruiken, maar aan pure coke bezwijk je bijna meteen."
Uithalers
"Behalve de gebruikers, lopen ook de uithalers van drugs gevaar. Dat zijn de jongens - het zijn altijd jongens - die de vracht ophalen in de haven. We troffen ooit uithalers aan die zichzelf hadden opgesloten in de container waar de drugs in lagen. Zij hadden het bijna niet overleefd door de gassen die vrijkomen van de pure cocaïne. Naast je gezondheid verknal je ook gedeeltelijk je toekomst, als je als uithaler gepakt wordt. Je hebt meteen een strafblad namelijk. Binnenkort zijn er weer zittingen waar uithalers voor moeten komen. Maar ze zijn hardleers. De druk en vaak het geweld tegen hen is groot. Veel inhalers zien we vaker terug op zitting."
138 aa sr
"Dat is een wetsartikel dat in de maak is, om uithalers te vervolgen. Het kost nu veel moeite om een voorarrest rond te krijgen, wegens gebrek aan bewijs. Terwijl het overduidelijk is, dat niemand anders dan bevoegde medewerkers zich op een afgelegen haventerrein behoren te bevinden en géén jongens die aangeven geïnteresseerd te zijn in grote schepen of op zoek te zijn naar de veerboot naar Engeland. We hopen per 1 januari 2022 van dit wetsartikel gebruik te kunnen maken; dat gaat veel schelen. Je mag dan niet meer onbevoegd op de (container)terminals van de Rotterdamse haven zijn. Word je opgepakt? Dan kom je via het snelrecht ook snel voor de rechter."
Goed geïnformeerd
"Als HARC hebben we een goede informatiepositie. We zijn bijvoorbeeld goed in informatie vergaren via de douanes in alle landen van de wereld. Ook zijn er overal ter wereld liaisons die hun werk doen en politie die versterkt. Ook hebben we een goede relatie met de beveiliging van de haventerreinen. Bij een controle gebruiken we vaak speciaal getrainde honden. Die ruiken razendsnel en heel precies of zich ergens drugs bevinden en wáár. Dat wordt echt overal verstopt en vaak ook nog binnen een transport op meerdere plekken; dan wisselen de drugs van container. Het uiteindelijke doel is dan, om de drugs te verstoppen in een container die niet meer als verdacht wordt aangemerkt."
Drugsplekken
"Grof gezegd zijn er twee methodes: via een deklading of de drugs ergens bij stoppen. Bij een deklading betrappen we ze vaak door de pincodefraude. Bij het ‘erbij stoppen’, is onderzoek belangrijk. Daardoor weten we bijvoorbeeld al dat er een verdacht transport onderweg is en staan we paraat. Dat zijn de vrachten die in sporttassen zitten in een container en die opgehaald worden door een uithaler. De dekladingen variëren enorm. Ik som er een paar op: bij bananen, bij bloemen, in schoenzolen, opgelost in wasmiddel, in graankorrels, in boomstammen, kippenbouten, in pulp en bij zogenaamde ‘geschenkzendingen’ uit Suriname waar het drugscadeau bij voedingsmiddelen zit, zoals blikjes bier. Maar ook in en rondom de container is het raak: van het plafond tot de vloer en van het koelsysteem tot de scharnieren. In juni hadden we een zaak van een vangst waarbij er 700 kilo in de vloer van een container zat."
Gouden plekken
"Drugscriminelen moeten toegang krijgen tot die containers. Een plek waar dat gebeurt is bij ‘empty depots’. Bedrijven die de containers schoonmaken en verhuren. Ooit bleek zo’n empty depot totaal geïnfiltreerd te zijn; maar liefst 12 mensen hielden zich daar bezig met de drugshandel en nieuwe medewerkers werden ook op die manier geworven. Dit was uiteindelijk een zaak van niet-ambtelijke corruptie. Daar heeft zich langdurig een groot team mee bezig gehouden."
Don’t do drugs
"Door drugs te gebruiken, zet je dit hele systeem in werking. Ik zal ertegen blijven strijden, maar het helpt natuurlijk het beste als de vraag naar drugs afneemt. Met deze hoeveelheden cocaïne moet iedereen iemand kennen in zijn naaste omgeving die ermee te maken heeft. Als gebruiker of handelaar. Natuurlijk, een heleboel drugs worden door Nederland getransporteerd naar de buurlanden en verder. Maar er blijft nog een heleboel over voor de Nederlandse markt. Niet als het aan het HARC ligt overigens. Het uiteindelijke doel is natuurlijk dat wij niet meer nodig zijn, of de poorten zó hermetisch gesloten hebben, dat de drugshandel in Nederland niet profijtelijk meer is.”
