het Strategisch Kennis Centrum

De multi-disciplinaire aanpak van ondermijning

Vlissingen

Els Tieman, directeur Ondermijning bij JenV: “Het is nog een klein wonder dat het de kwartiermaker is gelukt om de vestiging aan Het Bellamypark te vinden en in te richten, zo midden in de coronapandemie. Alles moest op afstand gebeuren natuurlijk. Maar het is gelukt. We gaan nu met elkaar bouwen aan een solide organisatie. Dat kost veel tijd, want het wordt echt een multidisciplinair strategisch kenniscentrum van en voor de partners. De komende twee jaar gaan we als DGO het fundament leggen voor de meerjarige aanpak tegen ondermijnende criminaliteit. Dat fundament bestaat dan weer uit twee pijlers:

Ten eerste: een brede maatschappelijke coalitie, zowel publiek als privaat.
Denk daarbij ook aan een krachtige samenwerking tussen departementen die bijdragen aan een veilige en weerbare samenleving én aan eenzelfde samenwerking tussen bestuurders. Van de burgemeesters tot de commissarissen van de Koning en van internationale partners tot aan VNO/NCW.

En in de tweede plaats een solide kennissysteem voor een lerende overheid. Een systeem dat bovendien heel wendbaar moet zijn, om de criminelen net een stap vóór te blijven. Of als de wereld om ons heen verandert.

Het SKC is een succes als we accurate dreigingsbeelden kunnen opleveren, waarmee we de ondermijning kunnen doorgronden. En daardoor beter kunnen ingrijpen. We willen weten waar ondermijning toeslaat, hoe de criminelen gebruik maken van onze samenleving, maar ook bijvoorbeeld wat maakt dat jongeren bepaalde keuzes maken om eraan mee te werken. Als we dat soort zaken beter weten, worden we als overheid effectiever en wendbaarder. En uiteindelijk ook de samenleving weerbaarder. Daar doen we het tenslotte voor.

Samenwerken
Zoals je ziet, staat het SKC staat niet op zichzelf. We kunnen het als JenV ook niet alleen. Sterker nog, geen enkele deelnemer kan dit alleen: dit programma is zo groot, dat samenwerken essentieel is. Een dreigingsbeeld is bijvoorbeeld pas compleet als iedereen, inclusief de wetenschap, een bijdrage heeft geleverd. Het is een multi-disciplinaire aanpak op strategisch niveau, heel bijzonder en heel inspirerend om aan mee te mogen werken."

Nieuw onderdeel rechtstaat

Tom Driessen heeft letterlijk en figuurlijk zijn strepen verdiend in het recherchewerk en was recent directeur bestrijding Ondermijning bij de Nationale Politie. Hij is nu de baas bij het SKC, als kwartiermaker.

“Dat SKC is niet even een tijdelijk project, waar alle deelnemende partijen een paar fte aan uitlenen. Nee, dit is een nieuw structureel onderdeel binnen onze rechtsstaat. We gaan ervoor zorgen dat er een objectieve en strategische informatiepositie over ondermijning komt, door onderzoek en verbonden netwerken. Diep verankerd in de Zeeuwse bodem.

Het SKC levert een actueel beeld waar het gezag beslissingen mee kan nemen. Noem het een crimineel weerbericht op strategisch niveau. Ik bedoel, er kan dan wel budget zijn voor heel veel activiteiten, maar je moet wel weten waar je dat het meest effectief op kunt inzetten. Waar het – door de samenhang – het meeste effect heeft.

Ondermijning is niet hetzelfde als criminaliteit. Het is de verpaupering van de maatschappij. Criminele organisaties beuken met geld, geweld en drugs in op onze samenleving. Vaak met succes. Maar hoe komt dat? Hoe komt het dat bepaalde mensen, families, wijken en branches wel afglijden en andere niet? Wat is de oorzaak van die verzwakking, wat is de rol van georganiseerde criminaliteit en hoe kunnen we dat succesvol een halt toeroepen?

Iedereen doet zijn uiterste best; de politie pakt criminelen op, de douane zit illegale personen en goederen op de hielen, we vangen jaar op jaar meer drugs, de FIOD treedt op tegen witwassen, noem maar op. Zeker niets ten nadele van al deze organisaties en hun opbrengsten, maar om de dreiging van ondermijning een halt toe te roepen moet er echt meer samenhang zijn. We moeten toe naar een totaalaanpak van resultaatgericht werken, met korte en lange termijn doelen. Het SKC gaat daarbij helpen.

Zoals gezegd, missen we in Nederland de onderlinge samenhang tussen alle betrokken diensten. Daardoor is er onvoldoende een referentiekader van wat we gezamenlijk aan het doen zijn. Als je alle diensten, kaders en kennis wèl combineert, is 1+1 niet gewoon 2, maar zelfs 3.
Als je als organisaties de juiste keuzes wilt maken, heb je inzicht en doorzicht nodig. Dat geeft het SKC. Zodat we niet alleen kiezen op basis van wat we al weten en aan criminaliteit al plaatsvindt, maar ook van wat we zien aankomen.
De georganiseerde criminaliteit anticipeert helaas meer op ons, dan andersom. Dat moet veranderen, we moeten als BV Nederland de regie weer overnemen, zodat wij gezamenlijk de slag uiteindelijk winnen."

HZ University Zeeland

John Dane, voorzitter van het College van Bestuur van HZ in Zeeland, is ook enthousiast. Zijn hogeschool is natuurlijk dè plek voor de toegepaste wetenschap, praktijkgericht onderzoek. Studenten en afgestudeerden krijgen meer werk door het SKC. “Wij zijn een kennisinstelling, dus toen wij hiervan hoorden dacht ik direct: daar kunnen wij zò goed betekenis aan geven.

Het onderzoek, de dreigingsbeelden, we doen het en geven het mede vorm. Het Lectoraat Data Science en de opleiding HBO-ICT zijn inmiddels aangesloten op het kenniscentrum, want data vormen natuurlijk de sleutel hierbij. En we onderzoeken of we in deze regio twee nieuwe opleidingen kunnen vormgeven: HBO Rechten en HBO Integrale Veiligheidskunde. Misschien kunnen we zelfs het lectoraat Veiligheid ook weer nieuw leven inblazen.

Ons lectoraat verzamelt en onderzoekt relevante data, verrijkt die en ontsluit belangrijke informatie. Dan kun je er daarna wat mee, beslissingen nemen, beleid voeren bijvoorbeeld. Er is dus al een werkgroep dagelijks aan de slag voor en met het SKC. Hier kunnen beleidsmakers hun voordeel mee doen. Daar zie ik echt de raakvlakken; je verbindt kennis met kennis. Juist de invalshoeken van studenten van verschillende disciplines en nationaliteiten zijn hierin waardevol voor het SKC.

Het SKC is onderdeel van een breder pakket, waar ook de gevangenis en de beveiligde rechtbank onderdeel van zijn. Er komt een data-science lab in Middelburg – in het Joint Research Centre Zeeland - dus over een paar jaar is Zeeland echt de Law Delta wat betreft ondermijning.  Het onderwerp verdient dan ook grote aandacht. Je ziet hoe ontwrichtend de ondermijnende criminaliteit is met bijvoorbeeld vergismoorden, of gerichte aanslagen op rechters en advocaten.

We hebben als HZ twee opdrachten, namelijk om ervoor te zorgen dat ook hoger opgeleide mensen beschikbaar zijn in Zeeland èn aan het werk kunnen in hun omgeving. Dat bedrijven ook zien dat die hier opgeleid worden. Daarnaast zijn wij door middel van praktijkgericht onderzoek en valorisatie de aanjager van innovatie. Daarmee proberen we onder andere de bedrijven in de regio vooruit te helpen.

Dat heeft als resultaat dat onze mensen vanuit een maatschappelijke vraag een onderzoek kunnen uitvoeren met een duurzaam economisch effect. En als daar straks bij het SKC maar liefst 30 hoogopgeleide banen zijn, dan is dat voor Zeeuwse begrippen substantieel.”