Eén loket voor ondersteuning interlandelijk geadopteerden

Het Expertisecentrum Interlandelijke Adoptie is de werknaam van het centrale loket, met James Timmermans als manager die het centrum in korte tijd samen met interlandelijk geadopteerden draaiende moet krijgen. “Er is weliswaar veel kennis over adoptie beschikbaar, maar die is erg versnipperd”, zegt hij. “Wie op zoek wil gaan naar familie in het land van herkomst of wie psychosociale hulp en ondersteuning nodig heeft, moet vaak op zoveel plekken zijn, dat het lastig is om concrete stappen te zetten. Wij willen het laagdrempelige eerste aanspreekpunt zijn waar je met iedere vraag terechtkunt. Samen kijken we hoe we je daarbij kunnen helpen, zonder je daarbij een richting op te willen sturen.”

Ernstige misstanden

In 2021 concludeerde de commissie-Joustra dat zich in het verleden ernstige misstanden hebben voorgedaan met interlandelijke adoptie. De commissie heeft het over corruptie, vervalsing van documenten, kinderhandel, kinderdiefstal en fraude. Ook werden in bepaalde landen biologische ouders onder druk gezet om afstand te doen van hun kinderen. Toenmalig minister voor Rechtsbescherming Sander Dekker schortte daarop direct de interlandelijke adoptie op. Hij kondigde ook de komst van een expertisecentrum aan voor het bieden van nazorg, hulp bij het vinden van adoptiedossiers en hulp bij de zoektocht naar ouders en familie in het land van herkomst. 

Dat centrum is nu in ontwikkeling. De minister besloot om het centrum onder te brengen bij Fiom, specialist op het gebied van ongewenste zwangerschap, familie, adoptie en afstemmingsvraagstukken. “De minister vond het belangrijk om interlandelijk geadopteerden zo snel mogelijk te kunnen bedienen en dat lukt niet als je eerst een nieuwe infrastructuur moet opzetten. Doordat ons centrum nu bestuurlijk is ondergebracht bij Fiom, konden we direct van start met het formeren van ons team en starten met de uitdagingen die interlandelijk geadopteerden hebben geformuleerd.”

Eigenstandig centrum

James benadrukt dat het expertisecentrum ‘eigenstandig’ is: “We krijgen de ruimte om onze dienstverlening naar eigen inzicht in te richten op basis van de vragen die interlandelijk geadopteerden hebben. Bij de inrichting van ons team zoeken we gericht naar mensen die zelf ook geadopteerd zijn of die ten minste het werkveld kennen. Kijk ik naar de front office waar alle vragen binnenkomen, dan zit daar bijvoorbeeld iemand die veel weet over zoeken in landen van herkomst. Zo mogelijk word je in contact gebracht met belangenorganisaties die daar actief zijn. Zijn die er niet, dan brengt onze collega je op het spoor van mensen die eerder een succesvolle zoektocht zijn gestart. Een andere collega kan goed doorverwijzen naar ondersteuning voor psychosociale zorg. En weer een ander is thuis in juridische aspecten rond adoptie of geadopteerd zijn.”

Begin december zit het centrum qua formatie op 40% van de beoogde 10 tot 15 fte. Nu zijn het nog vooral zzp’ers, maar de bedoeling is dat het team vanaf maart 2023 volledig in dienst van het centrum is. Dan staat ook de officiële opening van het centrum door minister Weerwind gepland.

“Ken de andere kant van adoptie”

Voor James is zijn taak er één waarin alles samenkomt. “Het is mijn taak om snel een professionele organisatie neer te zetten en niet eerst drie jaar te soebatten over hoe we interlandelijk geadopteerden precies gaan ondersteunen. Dat kan ik; ik heb zelf eigen bedrijven opgezet, waarbij ik altijd de verbinding heb gemaakt met het maatschappelijk belang. Daar komt bij dat ik ook zelf ben geadopteerd. Toen ik drie maanden oud was, ben ik vanuit Brazilië naar Nederland gebracht. Zelf kijk ik positief tegen mijn eigen adoptie aan, maar inmiddels ken ik ook de andere kant. Zo ben ik voor deze baan getipt door iemand die uit Haïti is geadopteerd tegen de wil van zijn biologische ouders. Ik ontmoette hem op vakantie en we raakten in gesprek. Het was voor het eerst dat ik met de keerzijde van adoptie te maken kreeg. In mijn huidige rol loop ik daar vaak tegenaan. Ik wil elk verhaal horen, begrijpen waar de pijn zit en samen richting geven aan een oplossing. In mijn rol doe ik er alles aan om met mijn team de verbindende schakel te zijn tussen interlandelijk geadopteerden, de belangenorganisaties, het ministerie en het expertisecentrum.”

Plannen

Plannen heeft het team genoeg. Met hoog op het lijstje: een centrum van verbinding waar belangenverenigingen van interlandelijk geadopteerden eigen bijeenkomsten kunnen organiseren en kennis met andere verenigingen en stakeholders kunnen uitwisselen. Het expertisecentrum wil daarvoor de tijdelijke huisvesting in Houten verruilen voor een meer geschikte locatie die daarvoor ruimte biedt. “Belangenverenigingen zijn nu veel geld kwijt aan het huren van vergaderzalen. Dat geld kunnen ze hierdoor aan andere zaken uitgeven.”

Ook kennisontwikkeling staat hoog op het lijstje, waaronder een Leerstoel bij een universiteit voor wetenschappelijk onderzoek. “Na de tweede generatie dient zich nu ook de derde generatie aan. Er komen dus steeds meer groepen bij die op een of andere manier met adoptie te maken hebben. Naar die nieuwe groepen is nog nauwelijks onderzoek gedaan. Dat willen wij graag oppakken.

En dan is er nog de subsidieregeling vanuit JenV. Daarmee worden allereerst de verschillende belangenorganisaties ondersteund. Daarnaast is er projectbudget beschikbaar voor groepsinitiatieven. “Stel dat er een groep mensen is die in hun land van herkomst afstammingsonderzoek wil doen, dan kunnen bijvoorbeeld de kosten voor een gezamenlijke tolk betaald worden of voor andere gezamenlijke ondersteuning worden betaald. Dit soort uitgaven kunnen voor sommige geadopteerden een obstakel vormen in hun zoektocht. Met generieke hulp en deze groepsinitiatieven kunnen zij sneller in actie komen.”

Kracht van het expertisecentrum

Met het expertisecentrum hopen we diensten te kunnen leveren die helpend zijn voor elke individuele interlandelijk geadopteerde en waarbij alle kennis rondom interlandelijke adoptie samenkomt. “Veel geadopteerden is altijd verteld dat ze dankbaar moeten zijn dat ze hiernaartoe zijn gehaald. Terwijl ze nooit een keuze hebben gehad en we vaak ook niet weten onder welke omstandigheden dat is gebeurd of nog gebeurt. Voor al die mensen met pijn, woede en verdriet zijn wij er. Maar we zijn er ook voor de geadopteerden die dat niet voelen en andere vragen hebben. We oordelen niet, maar kijken met je mee en helpen je waar mogelijk op weg.”  ♦