De Combideal

De eerste doorstroomlocatie van Nederland

“Door druk op de ketel nu wel een doorstroomlocatie”

“Het is bijzonder – én bijzonder fijn dat deze ‘combideal’ tot stand is gekomen. De provincie Zuid-Holland heeft een achterstand in de huisvesting van statushouders, dus daar moest iets aan gebeuren. Het college van Rotterdam, de grootste stad van Zuid-Holland, wilde statushouders opvangen, in combinatie met extra huisvesting voor eigen woningzoekenden, want er is grote druk op de hele woningmarkt. Maar door deze druk op de ketel, ontwikkelden we wel het concept ‘doorstroomlocatie’. Daarvoor moest wél eerst wat water door de Maas hoor.”

1+1=3
“Het geheel is vaak meer dan de som der delen. Dat geldt hier zeker ook. De staatssecretaris heeft meermaals benadrukt dat statushouders zo snel mogelijk moeten uitstromen uit de COA-opvang. Het Rijk wil graag zo spoedig mogelijk statushouders een plek geven in de samenleving en dat kan op deze manier.

Want naast het schip als doorstroomlocatie, is BZK met een aanvullend pakket gekomen voor flexwoningen en verbouwing van panden. Zo komen de statushouders én woningzoekenden in de stad aan reguliere huisvesting. Op het schip wordt voor de statushouders ook een pilot ‘vroeg inburgeren’ gestart. Een win-win-win dus."

"De gemeenten hebben een jaar om zich hier op voor te bereiden, het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) is blij dat zij statushouders uit asielzoekerscentra kunnen laten verhuizen naar een locatie die dichtbij de gemeente is waar mensen uiteindelijk gaan wonen. En het komt de doorstroom uit asielzoekerscentra ten goede. Dit concept gaan we nu ook op andere plekken uitproberen.”

Kort en krachtig
“Ik ben trots op het team dat dit voor elkaar gekregen heeft. En relatief gezien was dat een kleine club, samengesteld uit mensen bij BZK, JenV, COA, SZW, de gemeente Rotterdam en de regio. We hadden korte lijntjes met iedereen, ook in de vakantie. Dit had – bij hoge uitzondering – voorrang. We beseften de noodzaak en ook hoe gevoelig het ligt. Daar hou ik van, die gelijkgestemdheid rondom ‘waar een wil is, is een weg’, gestoeld op ouderwetse collegialiteit. En het was echt lastig, maar het is toch gelukt.”

Annet Bertram,
directeur-generaal Migratie JenV

“We keken echt bij elkaar over de grenzen”

Jacos: “Het probleem van het opvangen en huisvesten van mensen, is niet van gisteren natuurlijk. Er zijn veel mensen die opvang en huizen nodig hebben en er is weinig plek. Daar komt het een beetje op neer. De opvang op dit schip, van mensen die eigenlijk gehuísvest moeten worden, is en blijft daarom een noodgreep. Maar het is wel een heel mooie oplossing. Wij waren al in gesprek met de gemeente Rotterdam over het probleem van het woningtekort en de flexwoningen. Daarmee kun je snel een oplossing bieden.

Eigenlijk kwamen er twee trajecten bij elkaar, toen Rotterdam aangaf dat het ruimte zag om tijdelijk meer statushouders op te vangen. Deze mensen mogen blijven, willen integreren, maar zitten nu nog te vaak ‘vast’ in een azc bij gebrek aan definitieve huisvesting. Jusititie opperde een schip als huisvestinglocatie, wat bij de grootste havenstad van Nederland natuurlijk goed past.

Per ongeluk ontwikkelden we zo een nieuw systeem. Statushouders konden uit een azc verhuizen naar dit schip en na een half jaar zijn ze officieel inwoner van de gemeente Rotterdam. En ze kunnen dus al integreren. Aan het einde van het traject is er zicht op echte huisvesting in de vorm van een flexwoning. Rotterdam krijgt nu voorrang op regelingen waardoor ze flexwoningen kunnen bouwen voor deze statushouders én voor Rotterdammers die met spoed een woning nodig hebben, bijvoorbeeld door een scheiding of omdat ze starters zijn.

Dat zijn niet alleen papieren beloften, maar realiseerbare, nagerekende beloften. Er is aan het einde van het jaar een flexwoning beschikbaar, en er is een planning om dat mogelijk te maken. Mits er natuurlijk niet al te veel tegen zit.”

Over de grenzen
“De samenwerking was goed. We keken echt bij elkaar over de grenzen om te zien wat de ander zijn probleem was en welke oplossing daar zou passen. Daardoor konden we alle mogelijkheden optellen. Natuurlijk was de initiële wensenlijst groter, dan dat er uiteindelijk gerealiseerd is. Maar uiteindelijk is dit goed gelukt en begrijpen we elkaars werelden steeds beter.

Met als gevolg dat we dit idee nu ook uitbreiden naar andere gemeentes en provincies. BZK en JenV gaan dan samen op gesprek, maar steeds vaker is er slechts één afgevaardigde nodig, omdat we elkaars standpunten, problemen en oplossingen al kennen.”

Jacos van Zelst,
programmadirecteur BZK ‘versnellen tijdelijke huisvesting’

“Deze oplossing van een doorstroomlocatie lijkt mij beter dan de huidige procedure”

“Het woord ‘synergie’ vat het wel goed samen. Er was goede synergie. Het was niet altijd gezellig, hoor. Zeker niet, er waren ook stevige en schurende gesprekken die écht ergens over gingen. Maar er was ook maximale creativiteit, met elkaar meedenken. En iedereen bracht haar of zijn kennis in van haar of zijn vakgebied. Dat bracht vernieuwing en versnelling. Het was samenwerken onder hoge druk, en regionaal georiënteerd. Dat brengt scherpte: onder druk weet je sneller wat er wel en niet haalbaar is.

Als programmamanager breng je zaken in kaart. Je signaleert knelpunten, je informeert de juiste mensen en je escaleert als dat nodig is. Verder zat er ook gewoon een heel goede projectleider op, namelijk Anthony Stucky, voor de realisatie van de doorstroomlocatie.”

Op z’n Rotterdams
“Onze eerste ontmoeting, in echt een heel klein comité, was op het stadhuis van Schiedam. Daar legden we de kaarten op tafel en werd het idee van een opvangschip geopperd. En wel die van de Silja, aangezien het bekend werd dat de opvangtermijn in Velzen zou aflopen. Ooit voer dit schip tussen de fjorden bij Finland en Estland en nu voer het de Merwedehaven in van Rotterdam. Nou ja, het politiek-bestuurlijke akkoord was nog een heel traject, maar daarna ging het snel. Op z’n Rotterdams dus: aanlegsteiger werd geregeld, de faciliteiten in de haven via het Havenbedrijf, lokale ondernemers snelden toe, douane-faciliteiten werden ingeregeld, beveiligingssystemen werden geïnstalleerd, noem maar op.”

Een leven met perspectief
“Deze oplossing van een doorstroomlocatie lijkt mij beter dan de huidige procedure, zeker bij grotere aantallen mensen. Nu kun je als statushouder in bijvoorbeeld Groningen, horen dat jouw nieuwe thuis, je flexwoning in het verre Rotterdam staat. Dat je daar over twee weken gaat wonen en dán pas je integratie start. Dan is het toch veel beter als je alvast in de buurt bent, je integratie al gestart is en je ook nog uitziet naar een sleuteloverdracht in de nabije omgeving?

Echt hoor, elk mens dat ik hiermee heb kunnen helpen, is er één. Als jij je leven op het spel hebt gezet om elders een perspectief te zoeken, dan help ik je daar graag bij.”

Maarten Tanis
programmamanager noodopvang vluchtelingen, gemeente Rotterdam