Hoe beoordeel je of een pgb de juiste keuze is voor iemand? En of diegene ook de verantwoordelijkheden die bij het pgb horen aankan? Het ‘kader pgb-vaardigheid’ moet pgb-verstrekkers hierbij helpen. Aan de hand van 10 punten brengt het kader in kaart over welke vaardigheden je moet beschikken om goed met een pgb om te kunnen gaan. Ook het informatieplatform pgb op de website van de VNG kan pgb-verstrekkers hierbij helpen. Hier kunnen gemeentemedewerkers terecht voor actuele informatie over het pgb en kunnen ze kennis en ervaringen met elkaar delen. Hoe werken deze tools in de praktijk? We vroegen het Elise Luijcx (VNG) en Lisa Segers-Christiaanse (gemeente Zaanstad).
Eerste resultaten 10-puntenkader
Volgens Elise Luijcx, beleidsadviseur sociaal domein (waaronder pgb) bij de VNG, hebben vooral gemeenten behoefte aan het kader pgb-vaardigheid. Ze zochten naar handvatten om pgb-aanvragen uniform te kunnen beoordelen. ‘Het kader geeft gemeenteconsulenten houvast tijdens het eerste gesprek met een zorgvrager’, vertelt Elise. ‘Aan de hand van 10 punten maakt de consulent een inschatting van de pgb-vaardigheid van de aanvrager. Daaronder valt bijvoorbeeld of iemand in staat is om de inzet van zorgverleners te coördineren en een overzichtelijke pgb-administratie bij te houden. Als blijkt dat iemand niet of onvoldoende over alle benodigde vaardigheden beschikt, kan de gemeente ondersteuning bieden om deze vaardigheden te ontwikkelen. Bijvoorbeeld via een cursus van Per Saldo. Het kan ook zijn dat zorg in natura een beter alternatief blijkt te zijn. Zo voorkomen we dat mensen een pgb krijgen terwijl ze dit niet goed kunnen beheren.’
De gemeente Zaanstad ziet inmiddels de eerste resultaten van het 10-puntenkader. ‘We merken dat de consulenten nu beter in staat zijn om de toetsgesprekken over pgb-vaardigheid te voeren met aanvragers’, zegt Lisa Segers-Christiaanse, kennisspecialist Wmo, pgb en doelgroepenvervoer bij die gemeente. ‘En dat ze ook beter kunnen onderbouwen waarom ze een pgb wel of niet toekennen.’
Houvast voor pgb-verstrekkers én potentiële budgethouders
Het vaardigheidskader dient dus als houvast voor pgb-verstrekkers, maar ook aanvragers hebben er baat bij, licht Elise toe: ‘Aan de hand van de 10 concrete punten kunnen zij een inschatting maken of zij in staat zijn om een pgb te beheren en of zij al die verantwoordelijkheden ook op zich kunnen nemen. Zo niet, dan past zorg in natura waarschijnlijk beter bij ze. Het draagt dus bij aan een weloverwogen keuze.’ Dat merken de consulenten van de gemeente Zaanstad inderdaad in de praktijk: ‘We merken dat sommige potentiële budgethouders toch afzien van een pgb als ze aan de hand van het kader beseffen wat er allemaal bij komt kijken’, aldus Lisa. ‘Het is belangrijk dat we (met behulp van het kader) burgers goed kunnen informeren bij die keuze.’
10-puntenkader met Zaans sausje
Gemeenten mogen zelf beslissen hoe ze het vaardigheidskader gebruiken, dus is er een grote mate van beleidsvrijheid. ‘Dat is handig’, zegt Elise, ‘want als lokale verstrekker heb je te maken met je eigen organisatie, zorglandschap en inwoners. We zien dat gemeenten het document integreren in een reeds bestaand informatiedocument, of dat ze het kader aanpassen aan hun eigen huisstijl.’ Ook de gemeente Zaanstad heeft het kader een eigen sausje gegeven door hun bestaande vragenlijst naar aanleiding van het 10-puntenkader aan te passen.
Door deze ontwikkelingen kunnen we eenvoudiger het gesprek met elkaar aangaan.
Wat betekent dit in de praktijk voor budgethouders?
Lies van de Loo, budgethouder: ‘Het is goed dat er meer kennis ontstaat over wat een pgb inhoudt. Zowel bij verstrekkers als potentiële budgethouders. Als één ding maar duidelijk is: iedereen moet een weloverwogen keuze kunnen maken voor een pgb!’
Pgb-beoordeling blijft mensenwerk
Dat alle gemeenten nu over ditzelfde kader beschikken, draagt bij aan het uniform beoordelen van een pgb-aanvraag: ‘Het zou voor de uitkomst niet uit moeten maken bij welke consulent je je aanvraag doet’, zegt Lisa. ‘Maar het blijft natuurlijk mensenwerk. Als gemeente Zaanstad gebruiken wij het kader niet als afvinklijst waarbij de aanvrager alle 10 de punten volledig moet beheersen om voor een pgb in aanmerking te komen. Als consulenten twijfels hebben over iemands pgb-vaardigheid, zien we wel dat het ingewikkeld is om hard te maken waar het omslagpunt ligt. In die gevallen verwijzen we dan eerst naar een cursus bij Per Saldo.’
Informatieplatform pgb
Naast meer handvatten bij het beoordelen van iemands pgb-vaardigheid, hadden gemeenten ook behoefte aan een centrale vindplaats voor informatie over het pgb. Vanuit die behoefte is er op de website van de VNG een pagina met actuele informatie ingericht, die nog volop in ontwikkeling is. Een welkome aanvulling, volgens Lisa: ‘Het pgb is een vrij ingewikkeld en technisch onderwerp. Bovendien zie je bij veel gemeenten dat er zich maar één beleidsmedewerker mee bezighoudt. Om die “eenlingen” binnen gemeenten te ondersteunen, kun je met je vragen terecht bij andere gemeentemedewerkers die met hetzelfde bezig zijn.’ ‘Het is ook een ideale plek voor nieuwe beleidsmedewerkers’, vult Elise aan. ‘Want in één overzicht vind je alle belangrijke informatie over het pgb.’
‘Zo draagt het ook bij aan een gelijke informatiepositie tussen gemeenten’, zegt Lisa. ‘Alle gemeenten beschikken hierdoor namelijk over dezelfde basiskennis. Gemeenten kunnen nog altijd verschillende keuzes maken, want die beleidsvrijheid hebben ze. Maar ze maken de afweging dan wel op basis van dezelfde broninformatie.’ Elise voegt toe: ‘We zien ook dat ketenpartijen elkaar door deze ontwikkelingen steeds beter weten te vinden en daarom ook eenvoudiger het gesprek met elkaar aangaan. Dat is mooi.’
