Tekst Dick Duynhoven en Adriaan Duivesteijn
Foto René Verleg
Zoveel mensen, zoveel meningen. Maar ze zijn aardig over onze vertrekkend secretaris-generaal. “Toegankelijk, to the point, innovatief, energiek, ruimte biedend aan andere denkbeelden.” Alleen, Erik praat soms zo veel... “Maar dat tekent dan weer zijn enthousiasme en betrokkenheid!”
‘Wij houden Erik met beide benen op de grond’
“De wereld van ‘Den Haag’ is niet de normale wereld, dat is thuis. Met onze dochters zorg ik ervoor dat Erik met beide benen op de grond blijft staan. Hij vertelt bijvoorbeeld veel over corona bezien vanuit VWS. Wij vertellen hem andere verhalen. Erik had graag Medicijnen gestuurd, maar werd uitgeloot. Hij koos voor iets totaal anders, Politicologie. Als bestuurder is zorg, gezondheidzorg helemaal zijn ding. Erik is veel op pad, hij staat graag met zijn poten in de klei, zoals je dat zegt.
Door de coronacrisis is hij ‘s avonds nu veel vaker thuis en hij eet zelfs geregeld mee. Maar sowieso wilde Erik op termijn weer wat dichterbij huis werken. Woningcorporatie Ymere (in de Metropoolregio Amsterdam) kwam op zijn pad. Ook hier gaat het om zorg, zorg voor mensen die voor wonen afhankelijk zijn van sociale woningbouw.
Erik had ‘s avonds altijd veel afspraken buitenshuis. Dat zit er even niet in, maar hij is nog steeds vaak aan het werk. En hoewel hij het ook gezellig vindt om ‘s avonds meer thuis te zijn, gaat hij zodra het kan, weer op pad. Wij kennen elkaar nu 41 jaar, vanaf de middelbare school. Ik weet niet beter en ik zou ook niet anders willen. Dit is zoals wij samen willen zijn.”
‘Erik is niet van de moeilijke woorden’
“Erik is dé ambassadeur van ‘omgaan met cliëntgebonden vraagstukken’. Hij maakt direct contact met mensen en de vraagstukken waar ze mee zitten. Verbeteringen in zorgstelsel doorvoeren is belangrijk, maar kost veel tijd. Door met mensen te praten, hun ervaringen gebruiken en vooral niet los te laten, kunnen nu al zoveel doen. Ik kom van een gemeente en daar is dat heel normaal. Voor VWS was het nieuw en dat is een groeiproces. Er is een kans dat de belangstelling wegebt, maar Erik zegt dan ‘ik ben nu de ambassadeur, jullie zijn dat na mij’. Die handschoen moeten we oppakken.
Ik heb Erik beter leren kennen tijdens werkbezoeken. Voor de ‘Discussienota Zorg van de toekomst’ is elk mt-lid en iedere directeur als aanspreekpunt gekoppeld aan een regio. Zuid-Limburg is mijn regio. Samen met Erik en mijn ‘partner in crime’ Vincent Theunissen ben ik daar twee keer op werkbezoek geweest. Erik is niet van de moeilijke woorden, hij is concreet en direct: Hoe doen jullie het, wat hebben jullie nodig? En hoe kunnen wij daarbij helpen? Daar is hij goed in. ‘Maak het niet te moeilijk als het makkelijk kan en doe het dan ook zo!’. Dat heb ik van Erik meegekregen.”
‘Erik geeft anderen veel ruimte’
“De meest voor de hand liggende kandidaat was ik niet. Ik was jong, had geen ervaring bij de rijksoverheid. Maar… zei ik Pippi Langkous na: ‘Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het kan.’ Ik heb gesolliciteerd en werd aangenomen. Ik was wat men noemde een ‘spannende benoeming’.
Ik begon op 1 oktober 2019. Daarvoor kende ik Erik niet. Hij bleek niet alleen iemand die prettig in de omgang is, die altijd tijd heeft en voor wie niets te gek is, maar vooral iemand die ruimte geeft. Voor andere gezichtspunten, voor andere ideeën. Daar vraagt hij ook om. En het geldt niet alleen voor mij als psg, maar ook voor anderen. En voor hemzelf. ‘Uitvoering naar binnen halen, praten over individuele gevallen?’ was de vraag toen Erik casuïstiek opzette voor complexe zorgvragen: ‘Ja, dat gaan we doen!’ was zijn directe reactie.
We zijn op zoek naar een nieuwe sg. Een sg die past bij de opgaven waar VWS nu voor staat, dat hoeft geen Erik te zijn. Tegen zijn nieuwe collega’s bij Ymere zeg ik: heb je met goeie ideeën en stralen je ogen van enthousiasme hierover? Breng het naar voren. Negen van de tien keer zegt Erik dan ‘ja’. ‘You had me when you said hello!’”
‘Even luisteren voordat je praat, Erik’
“Erik is spontaan, aimabel, extravert. Hij is innovatief, maakt verbinding, zegt wat hij vindt. Ik ken hem al zo’n vijfentwintig jaar. Zakelijk, toen hij directeur Financieel Economische Zaken was bij BuZa en ik dezelfde functie bekleedde bij SZW, toen wij beiden gemeentesecretaris waren en ook nu. Ik spreek hem als voorzitter van de raad van bestuur van MC Zuyderland en vicevoorzitter van de NVZ. Ik ken hem ook privé, hij heeft mij getrouwd.
Al heel lang eten we twee, drie keer per jaar met vier voormalige directeuren Financieel Economische Zaken. Nu is dat met drie, helaas is Leon van Halder overleden. We praten over meer dan alleen corona, de hele wereld komt voorbij, ook de benoemingen in Den Haag. Maar, we hebben vooral heel veel lol, drie van de vier keer rollen de tranen over mijn wang. Erik is heel veel aan het woord, zeker op deze avondjes. Zo veel dat ik wel eens denk én zeg: ‘Af en toe even luisteren voor je begint te praten’. Het komt door zijn enthousiasme, hij is overrompelend en dan hoort hij ook niet altijd de inbreng van de ander. Aan de andere kant, Erik is altijd zichzelf.”
‘Alles is anders, ook Eriks afscheid’
“Ik kwam binnen bij VWS toen de coronacrisis uitbrak. Erik is de eerste sg voor wie ik werk. Wat mij opviel en wat ik steeds ben blijven zien, is zijn hartelijkheid. Hij is heel toegankelijk. Hij is dan wel de sg, maar hij plaatst zich niet boven de mensen. Hij voert het gesprek mét mensen, laat hen met elkaar praten om er samen uit te komen.
Erik gaat graag naar buiten, het land in. Daar maakte de coronacrisis tijdelijk een einde aan. Het werd ook voor hem veel digitaal vergaderen, digitaal op werkbezoek gaan. Resultaat: een enorm beeldscherm in zijn kamer. Om geen vierkante ogen te krijgen, maakt hij tussendoor graag een wandeling, ook voor coronaproof ‘wandelend overleg’.
Erik is regelmatig op kantoor en dan is ook altijd een van de managementondersteuners aanwezig. Op deze hectische plek gebeurt veel. Geen dag is hetzelfde en helemaal niet in deze coronatijd. Gelukkig is er ondanks de drukte ook alle ruimte voor fijne gesprekken en een grap.
Alles is anders, ook Eriks afscheid. Een grote afscheidsbijeenkomst zit er niet in. Jammer! Hij zou het liefst persoonlijk afscheid nemen. Dat gebeurt nu digitaal, verspreid over meerdere dagen. Om hem en collega’s toch de kans te geven om gedag te zeggen. Ik heb genoten van onze samenwerking en ga Erik missen!”
‘Erik is Feyenoord-fan’
“Ik zat in de selectiecommissie toen Erik werd aangenomen. We kenden elkaar al uit de periode dat we samen bij Financiën werkten, maar dat was meer dan twintig jaar geleden. Bij VWS heb ik Erik leren kennen als een manager van het verhalen vertellen en naar verhalen luisteren. Hij stuurt niet via de lijstjes, niet via procedures, maar via verhalen van mensen. Wat ik van hem vooral heb geleerd is dat je bij het maken van regels en wetten heel goed moet nadenken over de mensen voor wie je het doet. Ik dacht dat ik dat al deed, maar Erik heeft mij het belang ervan nog duidelijker gemaakt. Die les heb ik meegenomen naar Financiën.
Erik gebruikt altijd bepaalde gezegdes en uitdrukkingen. Toen ik zelf afscheid nam van VWS, heb ik hem een ‘tegeltje’ gegeven met daarop een van zijn geliefde spreuken, en dan toegeschreven naar hem zelf: ‘Als je doet wat je deed, krijg je wat je kreeg; dus doet Erik het op zijn manier. ’En wat ons natuurlijk ook bindt, is onze liefde voor Feyenoord. Erik en ik vormden samen met Kees van de Burg een Feyenoord-meerderheid in de Bestuursraad. Dat was uiteraard een van de doorslaggevende factoren waarom we Erik indertijd hebben aangenomen!”
‘Erik op de bank’ bij CZ
“Ik weet nog goed hoe Erik me op de kast kreeg tijdens een ‘BR op de bank’ sessie. Hij vertelde zonder enige schroom dat we bij ‘gedoe’ tussen directies ‘gewoon’ maar even moesten opschalen.
Toevallig zat ik namelijk net met zo’n taai bekostigingsvraagstuk waar de directie CZ lijnrecht tegenover de directies PZo, Z en WJZ stond. Mijn directeur Veronique en ik kwamen daar echt niet doorheen. Zelfs een beslisnota over het onderwerp lukte niet. Het hoogst haalbare was slechts een zijdelingse bullet ‘ter informatie’ dat het onderwerp speelde. Ik was zo giftig over het gemak waarmee Erik over het opschalen sprak, dat ik Erik na afloop van de ‘BR op de bank’ sessie hierop aansprak. ‘Mail de nota maar door, dan kijk ik er naar’, was Eriks reactie. Mijn (ondertussen waarnemend) directeur was overigens niet bepaald blij met mijn actie.
De reactie van de minister op de nota was duidelijk: ‘Is dit proportioneel? Ik wil een werkbare uitkomst voor desbetreffende zorgaanbieder’. Met deze rugwind lukte het om met wat meer creativiteit tot een werkbare oplossing te komen. Sommige dingen gaan ineens veel makkelijker als je net aan het goede touwtje weet én durft te trekken!”