NAVO Leaders' Meeting

Niet Zomaar Een Verjaardagsfeestje

Een verjaardagsfeest organiseren levert altijd de nodige stress op, maar voor dit NAVO-feestje was iedereen wel erg gespannen. Bij de Top van vorig jaar was er veel te doen om het feit dat veel landen - waaronder Nederland - niet op koers waren naar het uitgeven van de afgesproken 2% van hun bruto binnenlands product aan defensie. Deze 2% is gebaseerd op een berekening van capaciteiten die de NAVO nodig acht om geloofwaardige collectieve verdediging in te kunnen zetten en is dus erg belangrijk. Ook dit jaar bestond de zorg dat hier onenigheid over zou ontstaan.
              Dit juist in een tijd dat de eenheid van de NAVO, die cruciaal is voor haar geloofwaardigheid, onder druk staat. Zo zorgde de plotselinge inval van NAVO-Bondgenoot Turkije in Noordoost Syrië voor wrijving binnen de NAVO. De Franse president Macron zag dit als karakteristiek voor de “crisis” waar de NAVO zich volgens hem in bevindt. In een interview met de Economist beschreef hij hoe onderlinge onenigheid de politieke besluitvorming van de NAVO kan verlammen. De NAVO is “hersendood” en moest misschien wel vervangen worden door een nieuwe Europese veiligheidsarchitectuur, aldus Macron, die hiermee een stevige wake-up call deed.
              Een solidaire NAVO, als machtigste militair bondgenootschap uit de geschiedenis, is echter nog steeds belangrijk voor de Nederlandse veiligheid. Zoals minister-president Rutte zei tijdens zijn speech voor de Atlantische Commissie: “De NAVO is onmisbaar voor de veiligheid van Europa en voor de bescherming van alles wat na 1945 is opgebouwd”. Toenemende dreigingen van buitenaf benadrukken dit belang. Zo leidden Russische testen van de verboden SSC-8 middellangeafstandskruisraketten tot het einde van het intermediate nuclear forces (INF)-verdrag tussen de VS en Rusland en daarmee tot een hoger risico op nucleaire escalatie. Daarnaast moeten we rekening houden met een alsmaar assertiever Rusland en een sterker China. De zorg bestaat dat tegenstanders via hybride middelen als cyberaanvallen en desinformatie onze eenheid kunnen verzwakken, technologieën kunnen stelen en economische afhankelijkheden af kunnen dwingen. In combinatie met de opkomst van nieuwe dreigingen die voortkomen uit technologische ontwikkelingen op gebieden als Artificial Intelligence, drones en zelfs mogelijke ruimtewapens dwingt dit de NAVO tot nadenken, vernieuwing en bovenal eenheid.
              Met eenheid als hoogste doel waren alle ogen vorige week dus gericht op potentiële scheurtjes. Daar was, mede dankzij ervaren bruggenbouwers als minister-president Rutte, uiteindelijk gelukkig geen sprake van.

Eén Voor Allen en Allen Voor Eén

Zo’n bijeenkomst is ook een goed moment voor leiders om bilaterale banden aan te halen. Dit gebeurt niet alleen informeel op de receptie, maar ook middels formele bilaterale ontmoetingen. Zo sprak Rutte met zijn Canadese, Britse en Albanese counterparts en schoven ministers Blok en Bijleveld bij respectievelijk hun IJslandse en Engelse collega’s aan. Daarnaast ging Rutte in op het verzoek van Trudeau om samen het publieksdiplomatie-event ‘NATO Engages’ te doen. Hier benadrukten Trudeau en Rutte het belang van betrokkenheid van jongeren bij de NAVO.
              Van meeste belang was echter wat er besproken zou worden bij de werksessie; of de eenheid hier bewaard zou blijven en wat voor verklaring de leiders zouden onderschrijven. Ondanks de eerdere spanningen verliep dit verrassend goed. Hieruit bleek dat wanneer het er echt op aankomt, kibbelende leiders de nodige solidariteit kunnen opbrengen. Zo werden in de verklaring verschillende nieuwe onderwerpen opgenomen. De NAVO zal zich bijvoorbeeld voor het eerst gaan bezighouden met de potentiële veiligheidsimplicaties van de opkomst van China en ruimte werd tot het vijfde operationele domein verklaard, naast de al bestaande domeinen land, lucht, zee en cyber. De vaak vurige discussie over de 2% bleef op een laag pitje en er waren geen onverwachte uitbarstingen van boze leiders. Sterker nog, de eenheid werd expliciet benadrukt en onderschreven door de aanwezigen. NAVO secretaris-generaal Stoltenberg verwoordde de NAVO-geest met een verwijzing naar de drie musketiers, in het adagium van Artikel 5: “Eén voor allen en allen voor één.”

Way Forward

Over het algemeen was deze bijeenkomst een succes. De Bondgenoten kunnen met frisse moed vooruit kijken. Er is echter nog wel werk aan de winkel, want de structurele kwesties die spanningen veroorzaakten zijn nog niet verdwenen. Daar zal de NAVO dan ook de komende tijd mee aan de slag gaan in een ‘Forward Looking Reflection Process’ met als centrale vraag: hoe kan de NAVO het beste haar politieke poot versterken?
              Er zal hard gewerkt worden om te verzekeren dat de NAVO op haar volgende verjaardagsfeestjes alsmaar sterker en moderner zal zijn. Als hoeksteen van de Nederlandse veiligheid staat de NAVO garant voor onze vrijheid en veiligheid. Het is aan de veiligheidsdiplomaten om dit historisch Bondgenootschap ook de komende generaties onze vrijheid te kunnen laten waarborgen.