Tekst Remco Frank
Foto Flickr/NAVO
Op 11 en 12 juli vond in het nieuwe NAVO-hoofdkwartier in Brussel de NAVO Top plaats. De Top vindt gemiddeld eens in de twee jaar plaats en is het moment waarop de koers van het bondgenootschap wordt bepaald. Minister-president Rutte, minister van Buitenlandse Zaken Blok en minister van Defensie Bijleveld waren voor deze belangrijke bijeenkomst naar Brussel afgereisd. Nu het stof van de Top is neergedaald, rest de vraag: wat is er allemaal besproken en gebeurd? En misschien nog wel belangrijker: welke besluiten zijn er genomen?
Leestijd: 5 minuten
Heet hangijzer: defensie-uitgaven
Misschien wel het belangrijkste onderwerp van deze Top: de financiële lastenverdeling binnen het bondgenootschap. President Trump had voorafgaand aan de Top al duidelijk zijn positie te kennen gegeven: 'oneerlijk dat de VS de grootste lasten draagt voor de Europese veiligheid'. De secretaris-generaal wees er tijdens de top op dat in de afgelopen vier jaar de defensie-uitgaven van de Europese bondgenoten en Canada met 87 miljard dollar zijn gegroeid. De aanwezige staatshoofden en regeringsleiders herhaalden hun belofte die in 2014 in Wales was gemaakt: de NAVO-landen zullen toegroeien naar uitgaven ter grootte van 2% van het Bruto Nationaal Product (BNP) in 2024. Ook minister-president Rutte bevestigde dat Nederland zich aan deze afspraak zal houden en wees op de 5 miljard euro extra die in deze kabinetsperiode zal worden uitgegeven aan defensie.
De boodschap en de urgentie is helder. De verslechterende veiligheidssituatie vraagt om blijvende aandacht en inzet op dit onderwerp. Dat is in het belang van alle bondgenoten.
Militaire mobiliteit
Wil je meer lezen over militaire mobiliteit? Lees dan het arikel 'militaire snelwegen' uit de mei-editie van de Veiligheidsdiplomaat.
Afschrikking en verdediging
Met het oog op die veiligheidssituatie was het versterken van afschrikking en verdediging ook een belangrijk thema tijdens de Top. Het zogenaamde ‘4x30 initiatief’ werd verwelkomd. Dit initiatief houdt in dat de NAVO bondgenoten vanaf 2030 in het geval van een artikel-5 situatie of een crisis binnen 30 dagen 30 gemechaniseerde bataljons, 30 squadrons gevechtsvliegtuigen en 30 oorlogsschepen moeten kunnen inzetten. Om troepen en materieel snel door Europa te kunnen verplaatsen, moet de militaire mobiliteit verbeteren. Onder Nederlandse leiding zijn op dit vlak concrete afspraken gemaakt over het identificeren van routes voor militair transport, snelle toestemming voor gebruik van deze routes en aanwijzen van nationale contactpunten. Bovendien zijn afspraken gemaakt tussen de NAVO en EU om de samenwerking rond militaire mobiliteit te verbeteren. Ten slotte tekende minister Bijleveld op het gebied van land- en maritieme munitie een overeenkomst met andere NAVO bondgenoten.
Relatie met Rusland
De relatie tussen de NAVO en Rusland kon natuurlijk ook niet onbesproken blijven tijdens de Top. Zeker met het oog op de ontmoeting tussen president Trump en president Poetin in Helsinki enkele dagen na de Top. Het is belangrijk dat de NAVO een boodschap van eenheid en kracht blijft uitstralen. Met name richting Rusland, waar in toenemende mate dreiging vanuit gaat. Denk daarbij aan beïnvloeding van verkiezingen in NAVO-landen en de bezetting van de Krim. De Russische houding leidt tot een verdere verslechtering van de veiligheidssituatie en de NAVO moet zich hierop blijven aanpassen. Maar, zoals onder meer Nederland heeft benadrukt, is naast afschrikking ook dialoog belangrijk. Onder andere om misverstanden en onbedoelde escalatie te voorkomen.
De zuidflank van het bondgenootschap
Minister Blok had tijdens de Top een werkdiner van de ministers van Buitenlandse Zaken van de NAVO-landen, met vertegenwoordigers van Irak, Jordanië en Tunesië. De NAVO wil de stabiliteit in de regio langs de zuidflank van het bondgenootschap bevorderen door de landen daar weerbaarder te maken tegen terrorismedreigingen. Om dit te bereiken hebben de NAVO bondgenoten het startschot gegeven voor een NAVO-missie in Irak, een steunpakket aangenomen voor Tunesië en het pakket voor Jordanië verder uitgebreid. Nederland kondigde tijdens dit diner een extra bijdrage van 1 miljoen euro aan voor deze steunpakketten. Ook onderzoekt Nederland of een proportionele bijdrage aan de missie in Irak mogelijk is.
Afghanistan, Georgië en Oekraïne
Op de tweede dag van de Top stond een gezamenlijke meeting met de presidenten van Oekraïne en Georgië en een sessie over de Resolute Support Missie in Afghanistan gepland. De bijeenkomst met de presidenten van Oekraïne en Georgië stond in het teken van samenwerking, in onder andere het Zwarte Zee gebied. De NAVO heeft in 2008 toegezegd dat beide landen lid mogen worden van de NAVO wanneer zij daar klaar voor zijn. Alle bondgenoten herhaalden hun steun om dit doel op termijn te behalen. Ondertussen blijft de NAVO beide landen ondersteunen met praktische assistentie (training & advies) om dit doel dichterbij te laten komen. Nederland kondigde aan 200.000 euro beschikbaar te stellen voor training in het opruimen van explosieven en mijnen in Oekraïne.
Tijdens de meeting over de Resolute Support Missie werd steun uitgesproken voor de inspanningen van president Ghani van Afghanistan voor de vredesbesprekingen met de Taliban. Minister-president Rutte kondigde tijdens deze vergadering aan dat Nederland 60 extra militairen en 6 politieofficieren zal bijdragen aan de missie. Ook zal Nederland de financiële bijdrage aan het Afghan National Army Trust Fund verlengen.
Met de sessie over de Resolute Support Missie in Afghanistan kwam er officieel een einde aan twee dagen vol bijeenkomsten. Meer weten over wat er precies allemaal besloten is tijdens de Top? Kijk dan op www.nato.int of bekijk een videosamenvatting van de Top.
