Tekst Lisa de Graaf
Beatrice Fihn, executive director ICAN
In de strategische sessie “What can we learn from a gendered perspective on foreign policy?”, behandelde Beatrice Fihn, excecutive director van de International Campaign to Abolish Nuclear Weapons (ICAN), de principes van een feministisch buitenlandbeleid in relatie tot vrede en veiligheid. Lees hier waarom zulk beleid van belang is voor ons allemaal.
Leestijd: 5 minuten
Internationaal beleid met betrekking tot vrede en veiligheid ligt gezien de huidige actualiteit onder een vergrootglas. Een feministisch buitenlandbeleid zal volgens Beatrice Fihn bijdragen aan een veilige, vreedzame, en duurzame toekomst voor ons allemaal. Maar wat houdt een dergelijk beleid eigenlijk in? Wat zijn de voordelen met betrekking tot vrede en veiligheid? En hoe zal zulk beleid geïmplementeerd moeten worden? Deze vragen worden beantwoord aan de hand van de volgende principes:
- houd rekening met het verschil van de impact van oorlog op mannen en vrouwen.
- zorg voor een vertegenwoordiging van vrouwen in onderhandelingen van vredes- en wederopbouwprocessen.
- creëer begrip voor de grondbeginselen van genderongelijkheid in machtsverhoudingen door een 'gendered lens' toe te passen.
De verschillen in de impact van oorlog op man en vrouw
De impact van gewapende conflictsituaties is anders voor mannen dan voor vrouwen. Volgens Beatrice Fihn is het van groot belang om hier rekening mee te houden. Mannen lopen vaak direct gevaar door de gevolgen van het vechten aan de frontlinie, terwijl er bij vrouwen vaker sprake is van indirecte gevolgen. Zo noemde Beatrice Fihn een voorbeeld van afspraken die werden gemaakt over het verwijderen van landmijnen op looproutes in post-conflictsituaties: “een duidelijke actie die de bevolking beschermt tegen toekomstige ontploffingen.” Echter gebruiken vrouwen vaak andere looproutes dan mannen, bijvoorbeeld vanwege andere taken en bezigheden. Wanneer deze verschillen niet worden besproken en meegenomen in de afspraken, blijven vrouwen gevaar lopen.
Volgens Beatrice Fihn moeten we er daarom voor zorgen dat in vredes- en wederopbouwonderhandelingen vrouwen niet alleen aan tafel zitten, maar dat hun ervaringen ook daadwerkelijk besproken, behandeld, en meegenomen worden. Wanneer delen van de samenleving niet vertegenwoordigd worden, is de kans groot dat zij over het hoofd worden gezien. Dit kan ertoe leiden dat afspraken niet effectief en duurzaam zijn, en bovendien in het nadeel van bepaalde groepen kunnen werken.
De vertegenwoordiging van vrouwen in vredes- en wederopbouwprocessen
Traditionele gendernormen zitten vaak nog diep geworteld in de meeste delen van de samenleving, zo ook bij onderhandelingen en conflictsituaties. Zo wordt bij mannen vaak aangenomen dat zij goed zijn in het voeren van oorlog en tonen van leiderschap, terwijl vrouwen goed zouden zijn in de verzorgende elementen van de maatschappij. Een rolverdeling die ons van jongs af aan wordt aangeleerd. Deze rollen komen dus ook terug in onze politiek, ons bestuur, en in vredesonderhandelingen. Processen die vaak masculien zijn ingesteld. Maar is de overheersing van masculiene gedachtegangen bij vredesonderhandelingen wel gewenst?
Beatrice Fihn gaf aan dat samenlevingen overleven door middel van zorg, en niet door het voeren van oorlog. Zij benoemde dat masculien leiderschap elementen als samenwerking en ontwapening vaak als zwak ziet, terwijl deze juist broodnodig zijn voor vooruitgang in multilaterale en mondiale uitdagingen. Brengen vrouwen dan per definitie vredelievendheid met zich mee? Nee, maar de diversiteit van perspectieven die zij met zich meebrengen is belangrijk. Wanneer alleen mannelijke perspectieven vertegenwoordigd worden, zullen dit altijd de perspectieven zijn die worden doorgevoerd.
De implementatie van de gendered lens
Maar hoe voeren we zulk beleid door, binnen en buiten het ministerie van Buitenlandse Zaken? En hoe houden we daarbij rekening met de cultuurverschillen in de diplomatieke wereld? “Remain flexible, but be progressive,” is het antwoord van Beatrice Fihn. Zorg voor een gelijke representatie van mannen en vrouwen binnen het ministerie en zorg hierin voor transparantie. Maak daarnaast ruimte voor een progressieve rolverdeling tussen mannen en vrouwen. Bij kinderzorg wordt er bijvoorbeeld nog altijd van uitgegaan dat vrouwen dit op zich nemen, wat hen verhindert in het maken van vrije keuzes op de werkvloer. Een goede kinderopvangsregeling en ouderschapsverlof kunnen hierin helpen, en een werkgever speelt een belangrijke rol in het beschikbaar maken hiervan.
Met betrekking tot cultuurverschillen benoemt Beatrice Fihn het belang van het maken van machtsanalyses, het betrekken van het maatschappelijk middenveld, het toepassen van een gendered lens, en het gebruik maken van (lokale) expertise met betrekking tot de actualiteiten en trends in de betrokken landen.
Het is van cruciaal belang om een spiegel voor te kunnen houden omtrent de werkwijze die je toepast. Staat inclusie op jouw agenda?
Lees het volgende artikel: Strategisch Kompas: wat zijn de EU-plannen voor defensie en veiligheid?
