Tekst Louise van Gend
Eind november 2022 kwamen vertegenwoordigers van verschillende steden uit binnen- en buitenland naar Den Haag voor deelname aan een bijeenkomst van Strong Cities Network. Om van elkaar te leren hoe steden problemen als haat(zaaien), polarisatie en gewelddadig extremisme in de samenleving tegengaan. Ik ging mee op bezoek naar Rotterdam-Zuid met (oud)burgemeesters en gemeentemedewerkers van een aantal Amerikaanse steden. Ze zagen met eigen ogen hoe Rotterdam aan een veilige samenleving werkt. Dat deed ik met een dubbele pet op: als beleidsmedewerker terrorismebestrijding én als actieve bewoner op Rotterdam-Zuid.
Strong Cities Network in het Vredespaleis
Samenwerking met andere landen is van belang om terrorisme effectief tegen te gaan. Terroristen trekken zich namelijk niets aan van landsgrenzen. Die internationale samenwerking gebeurt op allerlei manieren. Bijvoorbeeld door informatie-uitwisseling tussen veiligheidsdiensten of het vormen van coalities met meerdere landen, zoals de Anti-ISIS Coalitie of de Global Counterterrorism Forum (GCTF). Ook op lokaal niveau wordt er samengewerkt, bijvoorbeeld tussen burgemeesters. Strong Cities Network is een samenwerkingsverband van steden over de hele wereld die ervaringen uitwisselen hoe zij dreigingen als terrorisme tegengaan. Op 15 en 16 november 2022 kwamen meer dan honderd (loco) burgemeesters, gemeentemedewerkers en maatschappelijk middenveld bijeen in het Vredespaleis in Den Haag. De deelnemers bespraken met elkaar hoe zij uitdagingen als polarisatie en haat en zelfs dreigingen voor de veiligheid tegengaan en zo ook de democratie waarborgen. Fulco van Deventer van Human Security Collective was betrokken bij de organisatie van de Strong Cities Network bijeenkomst en blikt erop terug:
“In de conferentie werd duidelijk hoezeer steden worstelen met opkomende bewegingen die gekeerd zijn tegen de gevestigde orde, en dus iedere restrictieve maatregel van de lokale overheid aangrijpen om legitimiteit voor hun protest te vergroten. Uiteraard zijn de uitingen per stad verschillend, maar er is een duidelijke trend waarneembaar van steden uit de westkust van de VS tot aan steden aan de oostgrens van Europa.”
Op bezoek in Rotterdam-Zuid
Tijdens de bijeenkomst in het Vredespaleis zagen veel deelnemers in dat een heleboel dreigingen met elkaar samenhangen, waarbij de toename in polarisatie in de samenleving en anti-overheidssentimenten de meest zorgelijke ontwikkelingen zijn. Niet per se directe terrorismedreigingen waar ik mij mee bezighoud, maar wel trends waarvoor we niet blind moeten zijn. Het zijn vaak voedingbodems voor gewelddadig extremisme. Vanwege het feit dat veel van deze sentimenten online worden gedeeld, stoppen de dreigingen niet bij de landsgrenzen.
En hoewel uitwisselen van ervaringen en kennis tijdens dit soort bijeenkomsten van essentieel belang is - want we komen pas verder als we van elkaar leren - gaat het pas echt leven als je op bezoek gaat in een stad. Human Security Collective en The Glocal Connection organiseerde daarom aansluitend op Strong Cities Network een bezoek aan Rotterdam-Zuid. Een aantal Amerikaanse (oud)burgemeesters en lokale experts uit steden als Houston, Los Angeles, Las Vegas, Charlottesville, Pitsburg en New York City waren aanwezig.
Van rellen tot samen hand-in-hand
Hillesluis, een wijk in Rotterdam, kreeg in 2021 met het instellen van de avondklok (vanwege lockdown-maatregelen) te maken met grootschalige rellen. Veelal jonge jongens uit de wijk zelf vernielden winkels en auto’s. Ook kende de grote winkelboulevard, de Beijerlandselaan en de Groene Hilledijk, de afgelopen jaren veel ondermijnende criminaliteit. Tijdens het bezoek aan Hillesluis lieten de stadsmarinier Sana el Fizazi, de Alliantie Hand-in-Hand en ondernemers uit de wijk zien hoe Hillesluis en de inwoners hiervan herstelden en wat er gedaan wordt om polarisatie en criminaliteit tegen te gaan.
Een stadsmarinier pakt, als “superambtenaar”, problemen aan door vooral zichtbaar in de wijk te zijn en bewoners uit de wijk goed te kennen. Bewoners uit de wijk betrekken bij het versterken van veiligheid. De gemeenschap zelf is dus een belangrijk uitgangspunt voor de aanpak van een probleem.
Zelf zet ik mij als bewoner ook heel actief in voor de leefbaarheid van mijn eigen wijk op Rotterdam-Zuid. Er is niet alleen een rol weggelegd voor de gemeente, ook bewoners spelen in mijn ogen een belangrijke rol. Door elkaar aan te spreken op problemen en daar proactief een oplossing voor te zoeken in plaats van afwachten tot iemand anders dat doet. Ik ben ervan overtuigd dat veel mensen zelf ook een bijdrage willen leveren aan hun buurt, want uiteindelijk gaat het om je eigen leefomgeving. Dit komt heel mooi terug in het werk van de stadsmarinier en het voorbeeld van Hillesluis.
Praktijkvoorbeelden als souvenir
We wandelden in groepjes door de wijk om met eigen ogen te zien wat de gemeente, ondernemers en de Alliantie Hand-in-Hand deden om de Beijerlandselaan weer veiliger en gezonder te maken. Van het opknappen van de panden tot een grootschalige aanpak tegen criminaliteit op straat en in de winkelpanden. Al die voorbeelden kwamen aan bod, zodat de Amerikaanse deelnemers er mogelijk ook wat hebben aan in hun stad.
Hoewel de context tegelijkertijd ook heel anders is in de VS. Er was bijvoorbeeld veel verbazing over het feit dat de handhavers (BOA's) en stadsmarinier ongewapend op straat lopen. Niet zo gek, gezien Nederland een ander wapenbeleid heeftdan de VS. Toch namen de verschillende Amerikaanse vertegenwoordigers met veel enthousiasme dit praktijkvoorbeeld en de Rotterdamse ‘uitvinding’ van stadsmarinier mee terug naar huis om te zien hoe iets vergelijkbaars in hun steden kan worden toegepast. Voor een veiligere en leefbaardere stad. Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd.
