Mark Ronda en Dennis van Heteren werken allebei aan de zonneroute A37 in Drenthe. Dennis vanuit de gemeente Emmen, Mark vanuit de provincie. Al twee jaar werken ze aan dit enorme project dat langs 42 kilometer snelweg, door drie gemeenten loopt. Hoe zorgen ze ervoor dat ze samen door één deur kunnen en dat alle belangen behartigd worden? “Geef mensen de ruimte en tijd om mee te werken en hou ze aangehaakt”, is hun gezamenlijke advies.
"We willen voorkomen dat de initiatiefnemer met roze zonnepanelen aankomt omdat die toevallig in de aanbieding zijn."
De zonneroute loopt door de gemeenten Coevorden, Emmen en Hoogeveen. “In iedere gemeente speelt iets anders. Hoogeveen heeft een aardewal met een stuk dat niet van Rijkswaterstaat is, Emmen wil geen zonnewand en Coevorden heeft een klaverblad met wensen. Het maken van drie losse bestemmingsplannen was omslachtig. Daarom heeft de stuurgroep ervoor gekozen om een bestemmingsplan op provinciaal niveau te maken", vertelt Dennis. Dit provinciaal inpassingsplan geldt voor de drie gemeenten en maakt het mogelijk om zonnepanelen langs de snelweg te plaatsen.
Geen roze zonnepanelen
De provincie had het ontwerpproces ook aan de partij die het zonnepark uiteindelijk gaat ontwikkelen, kunnen overlaten. Toch hebben ze dit naar zich toegetrokken. “We willen dat er een iconisch project komt. Het moet één geheel worden. Daarom wilde de stuurgroep zelf plannen maken”, vertelt Dennis. “42 kilometer is lang. We willen voorkomen dat de initiatiefnemer met roze zonnepanelen aankomt omdat die toevallig in de aanbieding zijn", zegt Mark. “We hebben ook een beeldkwaliteitsplan. Daarmee zorgen we dat we grip houden op hoe de zonnepanelen uiteindelijk in het landschap komen.”
De omgeving is vanaf het begin betrokken bij de pilot. Er worden regelmatig webinars georganiseerd waarbij de laatste ontwikkelingen worden uitgelegd. “Vaak is er een wethouder of projectleider die een en ander toelicht", vertelt Dennis. “Wij gaan vervolgens aan de slag met de vragen die in de chat worden gesteld. Het is belangrijk om mensen vanaf het begin te betrekken.” Mark ziet dit ook in de reacties op de zienswijze van het provinciaal inpassingsplan. “Er zijn altijd mensen die het een draak van een ding vinden, maar over het algemeen hebben we heel weinig reacties en aanpassingen binnengekregen.”
Niet ieder probleem is ieders probleem
De grootste wijziging die gedaan moet worden, is een geluidswal in de gemeente Emmen. “Interessant is dat bewoners in eerste instantie zelf een geluidswal voorstelden, die we konden gebruiken als zonnewand. Op een gegeven moment ontstond er toch weerstand tegen het idee. De wal is van grote invloed op de beleving van het open landschap. Een wethouder van de gemeente Emmen hield een enquête onder de bewoners, waarin de zonnewand en de geluidswal massaal werden weggestemd. Het is altijd de vraag hoe we de omgeving zo goed mogelijk bij het proces kunnen betrekken. In dit geval was het een mooi democratisch proces", vertelt Dennis.
Ook binnen het projectteam is het belangrijk om te zorgen dat iedereen aangehaakt blijft. “Iedere partij heeft zijn eigen rol. Het inpassingsplan was vooral een samenwerking tussen de gemeente en de provincie. Daar hebben wij samen hard aan gewerkt", vertelt Mark. “Het afvoeren van de stroom is een taak voor de netbeheerders, Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor de geleiderail. Wij horen hier wel wat over in de tweewekelijkse meetings, maar zijn er minder bij betrokken. Niet ieder probleem is ieders probleem. Het is wel belangrijk om van elkaars problemen op de hoogte te blijven. Zo blijf je feeling houden bij het project.”
Stappen zetten met de juiste mensen
Het hele traject is leerzaam, vindt Mark. “We hebben best geworsteld met het participatieproces. Hoe geef je het beleid vorm en hoe verhoudt de participatie zich tot de aanbesteding en de opdracht? Op een gegeven moment zaten we juridisch helemaal vast.” Het proces kwam in een stroomversnelling toen het Rijksvastgoedbedrijf aanschoof. “Het RVB was fantastisch", zegt Dennis. “Zij bekeken het probleem vanuit een hele andere hoek, waardoor er ruimte ontstond en we ineens stappen konden zetten. Het is interessant om te zien dat de verschillende rollen die alle partijen hebben toch heel nauw met elkaar samenhangen.”
“Je kan dit proces alleen maar succesvol maken als je de juiste mensen op het juiste moment betrekt ”, zegt Mark. “Wij hebben geleerd dat we soms sneller willen dan organisaties aankunnen. Het hele project is natuurlijk een pilot. We leren terwijl we doen. Dit betekent dat we er soms gaandeweg achterkomen dat bijvoorbeeld bepaalde wethouders nog betrokken moeten worden. Wij vroegen soms of mensen in hele korte tijd konden reageren op stukken. Dat leverde wel eens spanning op. Dit komt ook omdat wij de dynamiek voelen van het project. Als je niet in het team zit, is dat lastiger. Het is daarom belangrijk om ook binnen je eigen organisatie mensen de ruimte en tijd te geven om aan het project mee te werken.”
“Je kan dit proces alleen maar succesvol maken als je de juiste mensen op het juiste moment betrekt.”
De lucht klaren met een biertje
Mark en Dennis geloven dat de samenwerking nog beter kan door weer fysiek af te spreken. “Vanwege corona konden we alleen maar digitaal overleggen. Dingen die je normaal even in de wandelgang bespreekbaar maakt en oplost, kunnen ineens een eigen leven gaan leiden. Voor je het weet ben je verantwoording aan het afleggen bij een wethouder, terwijl het helemaal niet zo groot had hoeven worden", zegt Dennis. Hij raadt mensen aan om eventuele problemen zo klein mogelijk te houden. “En soms is het het beste om na een lang overleg even een biertje met elkaar te drinken. Daarmee klaar je de lucht en maak je de weg vrij voor volgende stappen.”
