In het pilotprogramma Hernieuwbare energie op rijksgrond zijn tien projecten opgestart. Aan de hand van verschillende fasen laten we zien hoe een project van start tot finish verloopt.
Status projecten
In onderstaande afbeelding vind je een overzicht van de fase waarin de projecten zich bevinden in januari 2022. Maar een voorverkenning of inschrijvingsfase – wat houdt dat precies in? Welke activiteiten vinden in deze fases plaats? Dat lees je in de tijdlijn onder de visual. Ook vind je daar allerlei voorbeelden: hoe brengt het team rond project A35 verschillende visies op ruimtelijke inpassing en participatie samen? En hoe krijgen waterkwaliteit en veiligheid vorm in project Krammer?
Fases van een projectDe projecten doorlopen een paar fases: een voorverkenning, verkenning, planvorming, de openbare inschrijving en de exploitatie. De eerste drie fases omvatten de voorbereiding van het project. In de inschrijffase vindt de openbare inschrijvingsprocedure plaats en in de exploitatiefase realiseert en beheert (exploiteert) de winnende partij het energiepark. In de eerste fases ligt het zwaartepunt bij het Rijk en is veel aandacht voor (ruimtelijke) inpassing en omgevingsmanagement. Om een zo effectief mogelijke aanpak te ontwikkelen, varieert de mate van voorbereiding van de pilotprojecten.
Voorverkenningsfase
In de voorverkenningsfase ligt de focus op het verkennen van het energieproject. Daarbij komen vragen langs als: hoeveel kan er opgewekt worden? Zijn er belangrijke knelpunten? En met welke voorwaarden moeten we rekening houden? Aan het einde van deze fase is er overeenstemming tussen het Rijk en de betrokken decentrale overheden voor een verdere verkenning van het project. Die overeenstemming leggen we vast in een intentieverklaring.
De activiteiten in deze fase kunnen bestaan uit:
- Verkennende technische en economische onderzoeken uitvoeren om inzicht te krijgen in de haalbaarheid
- Verkennende schetsen voor landschappelijke inpassing maken
- Een eerste globale businesscase opstellen
- De mogelijkheden tot netaansluiting inventariseren
Alle projecten in het pilotprogramma hebben deze fase afgerond. Er zijn nu geen projecten meer in deze fase. In 2022 starten we met verschillende nieuwe projecten in het Programma Opwek Energie op Rijksvastgoed (OER), die projecten starten met de voorverkenningsfase. Lees in dit artikel meer over OER.
Verkenningsfase
In de verkenningsfase ligt de focus op het verder verkennen en uitwerken van het energieproject. Met alle informatie over het project die in de voorverkenningsfase is verzameld, werken we toe naar (bestuurlijke) overeenstemming tussen de Rijksoverheid en decentrale overheden over de verdere voorbereiding van het project en naar een gezamenlijk gedragen beeld. In deze fase speelt procesparticipatie van de omgeving een belangrijke rol.
De activiteiten in deze fase kunnen bestaan uit:
- Een projectaanpak opstellen. Onderdeel daarvan is een inventarisatie van de doelstellingen, prioriteiten, randvoorwaarden en de risico’s. Ook procesparticipatie is hier onderdeel van.
- De kaders voor een ontwerp voor landschappelijke inpassing opstellen, eventueel via een participatief traject
- De randvoorwaarden vanuit Rijkswaterstaat opstellen voor het gebruik van de grond op het gebied van veiligheid, doorstroming en beheer
- De businesscase opstellen en doorrekenen
- Lokale wensen ten aanzien van financiële participatie inventariseren
- Vergunningaanvragen en planologische inpassing voorbereiden
- Mogelijkheden tot netaansluiting uitwerken
Avelingen
De omgeving van een project verandert continu. In project Avelingen is de gemeente Gorinchem trekker van het omgevingsmanagement. Zij benadrukken: omgevingsmanagement is een belangrijke taak waar iedereen in het projectteam zich verantwoordelijk voor moet voelen. Alleen dan kun je als team inspelen op veranderingen in de omgeving van je project. Begin 2022 haalt het projectteam ideeën en aandachtspunten op bij de omgeving. Lees meer op de website van de gemeente Gorinchem.
Twentse Duurzaamheidsroute A35
In project Twentse Duurzaamheidsroute A35 werken veel verschillende gemeenten, de provincie, RWS, RVB en RVO samen. Al die organisaties zijn verschillend en ieder heeft zo zijn eigen visie op het gebied van ruimtelijke inpassing of participatie. Voor het projectteam is het belangrijk om verbinding te zoeken en te houden tussen alle stakeholders. Het opbouwen van goede relaties is hierbij essentieel. Lees in dit magazine meer over het project Twentse Duurzaamheidsroute A35.
Kreekraksluizen
Voor de snelheid van projecten helpt het als de gemeente een gebiedsvisie of plan heeft voor de inpassing van hernieuwbare energie. In het project Kreekrak is na de start van het project met deze visie gestart. In een gebiedsproces van de gemeente Reimerswaal worden alleen belangen in het projectgebied meegenomen om tot de beste ruimtelijke inpassing van hernieuwbare energie te komen.
EZK-pilotproject A50
Een project met zonne-energie langs de snelweg combineren met andere opgaven in het gebied kan, maar is ook een uitdaging. Om dit proces te structureren zijn bij de A50 gebiedsateliers georganiseerd. Een goede manier om verschillende belangen, kansen en eventuele risico’s naar boven te halen. Daarnaast versterkt het de onderlinge relaties en met partners in de regio.
IJsseloog
Het uitgangspunt bij project IJsseloog was om het project met weinig voorbereiding aan te bieden aan ontwikkelaars. Maar zeker bij de functiecombinatie van drijvende zonnepanelen en het bergen van baggerspecie zijn er belangrijke technische aspecten om uit te zoeken. Op dit moment worden de eisen en randvoorwaarden van Rijkswaterstaat in kaart gebracht. Lees meer over dubbel ruimtegebruik bij IJsseloog in dit artikel van de Stentor.
Planvormingsfase
In de planvormingsfase ligt de focus op het voorbereiden van de openbare inschrijving. Het doel van de planvormingsfase is om een definitieve uitgiftestrategie te realiseren. Aan het einde van deze fase zijn alle stukken voor de openbare inschrijving gereed. Bij projecten die uitgebreid voorbereid worden, betekent dit dat er ook zicht is op de vergunning en de planologische inpassing en dat in sommige gevallen ook de aanvraag van de netaansluiting is gedaan. Bij projecten die we minder ver voorbereiden is het aan de ontwikkelaar om de vergunningen aan te vragen en voor de netaansluiting te zorgen.
De activiteiten in deze fase kunnen bestaan uit:
- De vergunningaanvraag voorbereiden
- De planologische procedure uitvoeren
- Voorwaarden met betrekking tot de gronduitgifte en het gebruik van RWS-areaal uitwerken
- De uitgiftestrategie uitwerken, waaronder: selectie- en gunningscriteria
- Alle documenten voor de openbare inschrijving opstellen (het biedboek en bijlagen)
A6 zon Lelystad Dronten
In het project A6 zon Lelystad Dronten onderzochten rijk, provincie, gemeenten en netbeheerder samen de potentie van zonne-energie langs de A6 van knooppunt 8 tot aan de Ketelbrug. Hierbij speelde procesparticipatie een belangrijke rol en zijn belanghebbenden vanaf het begin betrokken. Momenteel bevindt het project zich in de planfase, waarin we onderzoeken hoe het model planologisch goed geborgd moet worden en waarin we andere onderwerpen, zoals netaansluiting en financiële participatie, nader uitzoeken en vormgeven. Lees meer over dit project op de website van Nationaal Programma RES.
Drentse Zonneroute A37
Het project ‘Drentse Zonneroute A37’ is een samenwerkingsproject van de provincie Drenthe, gemeente Coevorden, gemeente Hoogeveen, gemeente Emmen, de netbeheerder Enexis en RENDO en het Rijk. Momenteel bevindt het project zich aan het einde van de planfase. In februari hebben Gedeputeerde Staten ingestemd met het provinciaal inpassingsplan Drentse zonneroute A37 en het beantwoorden van de zienswijzen die zijn ingediend. Dit voorjaar is het aan de Provinciale Staten om het plan voor de Drentse Zonneroute A37 vast te stellen. Lees meer over dit project in het artikel Geef mensen de ruimte om mee te denken.
Zon op baggerspeciedepot Slufter
Het combineren van de opwek van hernieuwbare energie met een andere functie zoals een baggerspeciedepot is soms ingewikkeld. In dit project wordt goed uitgezocht hoe dit juridisch en fiscaal mogelijk kan worden gemaakt, zodat zowel de depotbeheerder als de ontwikkelaar van een drijvend zonnepark hun werk goed kunnen doen.
Inschrijffase
In de inschrijffase vindt de openbare inschrijvingsprocedure plaats en wordt er een ontwikkelaar geselecteerd die het energieproject verder kan ontwikkelen. Als de inschrijving start, wordt dit aangekondigd op www.biedboek.nl. Op deze website zijn dan alle documenten voor de openbare inschrijving te vinden.
De activiteiten in deze fase kunnen bestaan uit:
- Openbare inschrijvingsprocedure doorlopen
- De ingekomen biedingen en gunning beoordelen
- De overeenkomst met de ontwikkelaar sluiten
Zon langs de A7
Vanaf 24 januari jl. is de openbare inschrijving voor het project Zon langs de A7 gestart via Biedboek.nl. Dit project kenmerkt zich door een beperkte mate van voorbereiding, dus vergunningen en ruimtelijke inpassing zijn hier de verantwoordelijkheid van de ontwikkelaar. Deze manier van werken heeft voor- en nadelen.
Exploitatiefase
In de exploitiefase is de ontwikkelaar aan zet. Deze partij neemt de projectvoorbereiding over. Hij vraagt de nodige vergunningen aan, zoals de vergunning bij Rijkswaterstaat. De ontwikkelaar regelt ook de planologische inpassing, voor zo ver dat nog niet is gedaan door het Rijk. Ook neemt hij de procesparticipatie over en geeft uitvoering aan de afspraken over financiële participatie. Nadat de subsidieaanvraag en ook de netaansluiting geregeld zijn, start de ontwikkelaar met de bouw. Vaak krijgt hij het recht om de locatie 20 tot 25 jaar te beheren.
Krammersluizen
Het project Krammersluizen is in 2021 gegund aan de energiecoöperaties Zeeuwind en Deltawind, die ook het naburig windpark beheren. Bij de inschrijving zijn de belangrijkste randvoorwaarden van RWS meegegeven. De details voor de exacte uitwerking worden nu verder onderzocht door de energiecoöperaties, samen met o.a. de RWS-vergunningsverleners. Het gaat dan om hoe het drijvende zonnepark goed ingepast kan worden, met oog voor waterkwaliteit en –veiligheid. Daarnaast werken de energiecoöperaties aan de aanvraag van de omgevingsvergunning en de subsidieaanvraag. Lees hier meer over in dit artikel van Omroep Zeeland.
