De RES-regio’s staan voor de opgave om hun plannen voor de regionale energiestrategieën te verbinden met andere (regionale) ruimtelijke ontwikkelingen, zoals de ontwikkeling van bedrijventerreinen, biodiversiteit en energie-infrastructuur. Het programma OER ondersteunt de RES-regio’s bij hun energie-opgave met de voorbereiding van een aantal grootschalige energieprojecten. “Waar mogelijk proberen we in de projecten combinaties te maken met andere wensen en initiatieven in het gebied,” zegt senior adviseur gebiedsontwikkeling Laura de Groot van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).
“Uiteindelijk is ons gezamenlijke doel het belangrijkst: bijdragen aan een duurzame toekomst”
De Groot is sinds anderhalf jaar betrokken bij het programma Opwek Energie op Rijksvastgoed (OER). Haar streven is om kansen te combineren om zo efficiënter aan de energietransitie te kunnen werken. “Niet alleen OER werkt aan de energietransitie. Ook veel andere organisaties zijn hiermee bezig. Opgaven van anderen kunnen we in onze energieprojecten niet overnemen, maar we kunnen wel kijken naar koppelkansen in de uitvoering. Dan kun je denken aan de aanleg van wadi’s in bermen; een constructie onder de zonnepanelen die water opvangt bij hevige regenval en daarmee de kans op plasvorming op rijkswegen tegengaat. Een andere optie is het natuurvriendelijk vormgeven van transformatorhuisjes. Om te laten zien welke maatregelen op een specifieke locatie inpasbaar zijn en bijdragen aan meer ecologie, hebben we eerder de interactieve pdf ‘natuur in zonneparken’ ontwikkeld.”
Soms gaat het om ‘laaghangend fruit’ dat zonder extra kosten in het project meegenomen kan worden. Denk bijvoorbeeld aan een slimme oplossing van stroomafname, waardoor we het toch al verstopte netwerk wat kunnen ontlasten. “Het geeft me letterlijk energie om zo met een project slim maatschappelijke meerwaarde te creëren.”
Met een bredere visie meerdere vliegen in één klap slaan
Ook pleit De Groot voor systeemintegratie; het combineren van meerdere technieken om energie op te wekken, om de locatie zo goed mogelijk te benutten. Een voorbeeld van een project dat zich hiervoor leent is het OER-project A28 in Utrecht. Daar ligt in de buurt van de grond van Rijkswaterstaat ook grond van Defensie, waar onder meer mogelijkheden voor windenergie zijn. En misschien zelfs wel kansen voor batterijopslag en groene waterstof. Hoewel het OER-traject los staat van de revitalisering van de kazerne op het Defensieterrein, zijn we juist in gesprek met Defensie om te inventariseren in hoeverre beide trajecten interessante meekoppelkansen aan elkaar kunnen bieden. Uiteraard is het geen garantie dat dit lukt. De Groot onderstreept de waarde van OER. ‘Ik ben heel blij dat ik via OER mijn steentje bij kan dragen aan de energietransitie. Het zit in mij om het uiteindelijke doel voor ogen te zien: de maatschappij zo snel mogelijk duurzaam maken. En ik denk dat versnelling mogelijk is.”
“Het geeft me letterlijk energie om met een project maatschappelijke meerwaarde te creëren”
Vertragen om te versnellen
Samenwerken en initiatieven combineren biedt voordelen. Tegelijkertijd kan het tijdrovend zijn. “In de verkenningsfase inventariseren we samen met de betrokken gemeenten en provincie(s) welke initiatieven er nog meer spelen in het zoekgebied voor het energieproject. Vervolgens bakenen we de scope af: wat wordt de precieze locatie van het project en welke wensen en initiatieven nemen we wel of niet mee in de verdere voorbereiding van het project? Dit is een tijdrovend proces, maar ik geloof erin dat dit ‘vertragen’ bij de start, later in het proces juist voor versnelling zorgt. Als je vooraf een goede analyse maakt en de uitdagingen en transities in een gebied identificeert, krijg je uiteindelijk efficiëntere, duurzamere oplossingen waar iedereen iets aan heeft, zonder dat verschillende organisaties dubbel werk verrichten.”
Ook in de uitvoering kritisch blijven nadenken
We moeten onszelf en elkaar kritische vragen durven blijven stellen. “Wat is jouw opgave? Wat is mijn opgave? Hoe kunnen we daarin verbinding vinden?” En een hele belangrijke en volgens De Groot spannende vraag: “Is onze aanpak nog wel de juiste? Zijn zonnepanelen wel echt de beste oplossing voor deze locatie? Kunnen we hier ook windmolens plaatsen of een combinatie maken met de afname van stroom? De verantwoordelijkheid voor de koers ligt natuurlijk bij de RES-regio. Toch vind ik het belangrijk dat deze vragen bespreekbaar blijven bij de voorbereiding van projecten. Uiteindelijk is ons gezamenlijke doel het belangrijkst: bijdragen aan een duurzame toekomst. Die is tenslotte voor ons allemaal.”
