Tekst Miranda Spek
Foto Ricardo Caruso, Rijkswaterstaat
“Het is niet zomaar even geregeld”
Het ministerie van IenW let bij de inkoop van materialen, spullen en dienstverlening niet alleen op de prijs, maar ook of het duurzaam en sociaal is, en goed voor het milieu. En om te laten zien dat we daar serieus werk van maken, ondertekenden we vorig jaar het Manifest Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen 2022-2025. Op die handtekening volgde een eigen actieplan.
Het actieplan is het fundament voor ons inkoopbeleid. Er staat in wat onze ambities zijn, hoe we die concreet maken en welke thema’s we belangrijk vinden. Dat zijn er zes: klimaatneutraal inkopen, circulair inkopen, milieuvriendelijk inkopen, social return, ketenverantwoordelijkheid en diversiteit & inclusie. “Die zes apen heeft een inkoper allemaal op zijn schouder als hij een inkoopopdracht met zijn budgethouder bespreekt”, vertelt Rosemarijn Damen (coördinerend adviseur MVI en Duurzaamheid). “En dat is best ingewikkeld. Want een budgethouder heeft niet overal evenveel verstand van. Daarom is een gesprek met de hele keten ook zo belangrijk. Daar zit de expertise en de kennis.”
Keuzes maken
“We hebben ook nog het ambitieweb dat inkopers helpt om te bepalen waar het accent op moet liggen in een overeenkomst. Je kunt nu eenmaal niet én mensenrechten, én kinderarbeid, én eerlijk loon, social return, circulair, milieu én klimaat in één opdracht opnemen. Daarnaast moet dat wat je eist in relatie staan tot de opdracht. Bij externe inhuur kun je bijvoorbeeld aangeven dat we het belangrijk vinden om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een kans te geven, maar je kunt het niet eisen.”
Nog zoveel kansen
Volgens Rosemarijn is er nog veel te winnen, zeker op het gebied van circulair inkopen. “Onze kantoorstoelen zijn circulair, onderdelen kunnen vervangen worden en als die echt helemaal op is, wordt die gereviseerd. Maar bij veel opdrachten hangt het nu nog teveel af van de intrinsieke motivatie van inkopers. Dat is jammer. Tegen leveranciers zou ik willen zeggen; help ons. Stel kritische vragen tijdens de afstemmingsgesprekken. Geef tips hoe we nog duurzamere keuzes kunnen maken. Maatschappelijk verantwoord inkopen kost tijd, het is niet zomaar even geregeld. Maar doe je het écht samen met de hele keten dan liggen er nog zoveel kansen!”
Categorie bedrijfskleding
Een grote groep mensen bij de Rijksoverheid, rond de 120.000, draagt elke dag bedrijfskleding. Denk aan de uniformen van Rijkswaterstaat, Defensie, Douane, Staatsbosbeheer, het gevangeniswezen, maar ook de laboratoriumjassen van het RIVM en NFI. Er worden dus enorme hoeveelheden kleding ingekocht. De inkoop hiervan doet het Ministerie van Defensie. De verschillende categorieën zijn dus verdeeld over de Rijksinkooporganisaties. Dat is slim, want bundeling van vraag en kennis zorgt voor kansen, maatschappelijke impact in de keten en een betere inkooppositie op de markt.
Zo duurzaam als kan
Die kansen zien Marieke Tel (contractmanager Inkoop Uitvoeringscentrum) en Wilco Kalkman (adviseur bedrijfsvoering) van Rijkswaterstaat ook. Samen begeleiden ze de inkoop van nieuwe bedrijfskleding voor RWS’ers. “En die doen we zo duurzaam als het kan”, vertelt Marieke enthousiast. “Dus in het design, de productie, minder kleding. Overhemden, pantalons, stropdassen doen we niet meer, want wie draagt dat nog.”
Flinke aantallen
De huidige kledinglijn van Rijkswaterstaat is uit 2012 en werd ontworpen door Mart Visser. “Dat was nog via een eigen Rijkswaterstaatcontract”, vertelt Wilco. “We zijn nu deelnemer in de grote Rijksaanbesteding. Je praat over flinke aantallen; een jas, polo’s lange mouw, polo’s korte mouw, broeken, truien, sokken, thermokleding, muts, cap... Na de zomer 2024 gaan we de nieuwe sets uitdelen aan de medewerkers die ervoor in aanmerking komen. Dat wordt nog best een logistieke uitdaging. De bedoeling is dat ze hierna minimaal een jaar geen aanvullende bestellingen meer hoeven te doen.”
Lekker zitten
Draagcomfort voor de medewerkers staat bij Wilco voorop. ‘Als een kledingstuk lekker zit maar net iets minder duurzaam is, dan accepteren we dat en kijken we hoe we het verder kunnen doorontwikkelen. De leverancier en de productspecialist van Defensie hebben jarenlange kennis en expertise en weten alles over stoffen en materialen. Daar vertrouwen we op."
Weinig opsmuk
Marieke en Wilco gaan even terug in de tijd en denken aan de oude uniformen van Rijkswaterstaat. "Die historische pakkies zaten vol opsmuk", lacht Wilco. "Gouddraad, chique knopen... Mooi, maar totaal niet duurzaam. Nu is het ontwerp van de kledinglijn vrij basic. Op de poloshirts zit bijvoorbeeld alleen een logo. Dat er ook vanaf kan, zodat het later makkelijk gerecycled kan worden. Mooi om te zien hoeveel er is veranderd."
