Joodse vrijheid en beveiliging

Eddo Verdoner is de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB) en Roy Cohen is hoofd Beveiliging en bestuurslid van verschillende Joodse organisaties en Linux specialist bij SSC-ICT.

Het Joodse geloof in Nederland

In Den Haag is de synagoge in Bezuidenhout bijna onzichtbaar voor het publiek. Iedereen met goede bedoelingen is uiteraard van harte welkom. Het gebouw is al ruim acht jaar zwaar beveiligd met zowel onzichtbare als zichtbare maatregelen, zoals een flink hek. Roy Cohen: “Zeker de laatste jaren is de inzet van de beveiliging door de politie toegenomen.”

Het meest zichtbaar is de Koninklijke Marechaussee voor de deur, die elke passant waarschijnlijk al drie straten eerder heeft zien aankomen. De kinderen die naar de kinderopvang gaan bij de synagoge, weten al niet beter. Roy: “Mijn kinderen gaan hier ook heen. Voor ons is dit een belangrijke en fijne plek. Ik had echter gehoopt dat mijn kinderen niet hoefden op te groeien met deze mate van beveiliging, en ik had daarom ook niet verwacht dat één van hun eerste woorden ‘marechaussee’ zou zijn.”

Een veilige plek om te praten

Roy verhuisde – nadat zijn grootouders na de Tweede Wereldoorlog vanuit Nederland waren vertrokken naar Israël  – juist weer terug naar Nederland. “Ik vind het belangrijk om het Joodse verhaal te vertellen en je mag mij alles vragen. Ook de zaken die gevoelig liggen. Het gaat erom dat je in een samenleving op een veilige manier met elkaar moet kunnen praten. Dat dingen uit de taboesfeer komen.

In Den Haag wonen al meer dan 350 jaar Joden. En het Joodse geloof is nog veel ouder. Daar mogen we met zijn allen trots op zijn, of het nou jouw geloof is, of niet. Na de Tweede Wereldoorlog keerden er van de 17.000 Haagse Joden, slechts 2000 terug, onder wie de grootouders van mij en mijn vrouw. Mijn oma is nog één keer terug geweest in Nederland, maar ze kon de Nederlanders niet meer in de ogen kijken. Dat begrijp ik. Zo’n grootschalige deportatie van een heel volk, terwijl veel mensen niks deden.

Dat de Koninklijke Marechaussee nu weer bij ons voor de synagoge staat, is voor de oudere generatie dan ook moeilijk te accepteren. Natuurlijk leg ik uit dat dat nu is om ons te beschermen, maar zij zijn er, samen met hun ouders, ooit door afgevoerd. Wat helpt voor het vertrouwensgevoel, is dat tegenwoordig het personeel van de KMar veel diverser is. Het is een weerspiegeling van het Nederlandse samenleving en dat geeft vertrouwen. Overigens ben ik erg dankbaar voor alle inzet van de Koninklijke Marechaussee en de Politie.”

De spreekwoordelijke kanarie in de kolenmijn

“Ik heb vertrouwen in de Nederlandse overheid. Ik zie geen institutioneel antisemitisme binnen de overheid. De Nederlandse overheid doet veel voor de veiligheid van de Joodse bevolking. Dat doet er niet aan af dat ik het politieke apparaat wel altijd met een gezonde dosis wantrouwen zal bekijken. De geschiedenis heeft namelijk uitgewezen dat het soms zó kan omslaan.

En dat geldt niet alleen voor het Joodse geloof; wij zijn vaak de spreekwoordelijke kanarie in de kolenmijn. Kanaries waarschuwden als eerste voor het onheil als giftige dampen in de mijnen vrijkwamen. Zo kun je aan de tolerantie ten opzichte van Joden en LGHTIQ+-gemeenschap afmeten, wat de negatieve tendensen in de samenleving zijn.

Nederland was ooit een veilige haven voor Joden, zoals de Joden uit Portugal, of uit gebieden waar pogroms waren. Nu wordt het dat hopelijk weer, nu het antisemitisme wereldwijd weer zo toeneemt.”

Eddo Verdoner is sinds twee jaar de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB). De Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB) geeft gevraagd en ongevraagd advies over de aanpak van antisemitisme: discriminatie, bedreiging of intimidatie van de Joodse gemeenschap. Ook signaleert de NCAB ontwikkelingen die opkomen het gebied van antisemitisme. De toegenomen dreiging en bijpassende beveiliging zijn Eddo uiteraard ook niet ontgaan.

Eddo: “Die beveiliging, onder andere van synagogen in Nederland, is noodzakelijk en tegelijkertijd dieptreurig natuurlijk. De aanwezigheid ervan maakt diepe indruk op de mensen die het betreft, en ook op de omgeving.

Dat de dreiging substantieel is, kan ik beamen. Op de invulling ervan kan ik niet ingaan. Dan zou ik juist een gat in die beveiliging aanbrengen. Maar het is nog steeds iets bevreemdends. Het zou hier niet thuis moeten horen, in Nederland.”

Onbekend maakt onbemind

“De NCAB-organisatie bestaat in andere Europese landen al langer en het is de wens van de Europese Unie dat er zo’n instituut in elke lidstaat komt. In antwoord op het steeds maar toenemende antisemitisme. Veel Joden voelen zich geïntimideerd en durven niet meer zichtbaar als Jood herkenbaar te zijn. Dat is een heel slechte ontwikkeling. In onze samenleving zouden de Joodse gebruiken juist een gewoon onderdeel moeten zijn van de kalender, met aandacht op scholen, in toespraken en jaarlijkse festivals."

Werkplan

"Om het antisemitisme tegen te gaan, hebben we daarom een uitgebreid werkplan. De eerste pijler hierin is ‘monitoren en opvolgen’, de tweede ‘educatie en preventie’ en ten slotte ‘herdenken en vieren’. Hierbij is het belangrijk om niet alleen de kennis over het verleden te vergroten, zoals lessen over de verschikkingen van de Holocaust, maar ook te vertellen over hedendaags jodendom. Onbekend maakt immers onbemind.

En om dat laatste punt kracht bij te zetten: kijk ook zelf eens om je heen welke Joodse cultuur of geschiedenis er in jouw omgeving te vinden is, leer over de gebruiken en ontmoet elkaar.” ♦