Tekst Douwe Anne Verbrugge
Foto Hans Roggen
Het vak van ambtenaar is bijzonder. "En het is soms best een complex vak”, vertelt VWS organisatieadviseur Caroline van Boxtel. “Het is daarom goed om binnen onze eigen organisatie aandacht te hebben voor de rol van ambtenaar in onze samenleving." Samen met Edward de Ruiter begeleidt zij het traject ‘Ambtelijk vakmanschap’.
Jullie zijn nog druk bezig met de invulling van het traject ‘Ambtelijk vakmanschap’. Wordt er ook een nieuw profiel van de rijksambtenaar gemaakt?
Caroline: “Niet echt een nieuw profiel, het gaat er in dit traject vooral om dat de bijzondere rol van de ambtenaar aandacht krijgt. Werken voor de Publieke Zaak brengt verantwoordelijkheid met zich mee. Het is belangrijk om hierover het gesprek met elkaar te voeren. In de Toeslagenaffaire zie je hoe het mis kan gaan. Niet voor niets was dit de aanleiding om het traject ‘Ambtelijk vakmanschap’ op te starten. Het vertrouwen tussen de burger en de ambtelijke wereld is in deze affaire flink geschaad. Dat vergt nieuwe energie en reflectie op de uitgangspunten van waaruit wij als ambtenaar werken. Het traject is geïnitieerd door het ministerie van BZK en uitgezet bij alle ministeries.”
Waaraan moet de ambtenaar anno 2021 voldoen?
Edward: “In het traject ‘Ambtelijk vakmanschap’ wordt nadruk gelegd op uitgangspunten als grenzeloos samenwerken, toegankelijkheid, opgavegericht werken, transparantie en de menselijke maat. Van de ambtenaar wordt verwacht dat deze uitgangspunten leidend zijn in z'n werk maar ook in z’n gedrag. Druk vanuit de samenleving en vanuit de politiek vraagt van de ambtenaar specifieke kenmerken: transparantie, reflectie, sterk op de inhoud, politiek sensitief en alert zijn op onbedoelde discriminatie. Belangrijk is om bij schurende dilemma’s het gesprek aan te gaan. Binnen de eigen directie, maar ook buiten het ministerie. De Publieke Zaak vraagt daar om.”
'Ga bij schurende dilemma’s het gesprek aan'
De stoffige raamambtenaar is nu echt verleden tijd?
Caroline: “Een strenge, voorschrijvende rijksoverheid wil niemand meer. Er is een wederzijde afhankelijkheidsrelatie tussen de burgers en de ambtelijke wereld. De machtsafstand is veel minder groot geworden. Daarbij ligt de nadruk steeds meer op de maatschappelijke opgave, waarbij steeds de menselijke maat in het oog wordt gehouden.”
Wat kunnen de ambtenaren verwachten van het traject ‘Ambtelijk vakmanschap’?
Edward: “Het traject wordt de komende maanden verder ingericht; wat al wel duidelijk is, is dat we gaan werken met ‘sprints’. Hiervoor zoeken we binnen de organisatie naar thema’s waarop het in de praktijk schuurt en waarover medewerkers zouden willen praten. Binnen elke ‘sprint’ wordt een thema centraal gesteld. We willen daarbij dicht op de praktijk zitten en door bijvoorbeeld een lezing, een training/workshop, gaming of een podcast, aandacht aan het thema geven.”
Het moet nog concreet worden, dus?
Caroline: “Los van het aanbod willen we het gesprek tussen collega’s op gang brengen over wat voor hen ambtelijk vakmanschap betekent en hoe zij daar mee omgaan in hun dagelijks werk. Door het met elkaar te hebben over hoe je dit mooie maar ook complexe vak uitoefent, versterken we de Publieke Zaak. Daar is iedereen bij gebaat.”
VWS-ambtenaren in cijfers
Aantal medewerkers kerndepartement:
1780 (1670 fte)
Groei sinds augustus 2020:
252 medewerkers
Verdeling leeftijdscategorieën:
34 jaar en jonger
513 (29%)
35-44 jaar
472 (27%)
45-54 jaar
414 (23%)
55-59 jaar
173 (10%)
60+
208 (12%)
Man-vrouw verdeling:
Vrouw: 1176 (66%)
Man: 604 (34%)
Gemiddelde leeftijd:
43,2
Profiel VWS binnen de Rijksoverheid:
Relatief jong en hoog percentage vrouwelijke medewerkers
Meer informatie is te lezen op Rijksoverheid.nl