Bart in de tropen

Je bent in september met je gezin naar Indonesië verhuisd. Je kende het land niet. Was het een moeilijke beslissing?

"Mijn vrouw is arts en had al vaker in het buitenland gewerkt. Zij vond dat een geweldige ervaring en dus fantaseerden we er al langer over om dit samen een keer te gaan doen. Toen zij eind 2021 werd gevraagd voor een project in Yogjakarta, waren we meteen enthousiast. Ikzelf ben vanuit de Flex-pool gedetacheerd naar de directie Internationale Zaken om uitvoering te geven aan het Memorandum of Understanding (MOU) dat in 2018 is afgesloten tussen VWS en het ministerie van volksgezondheid in Jakarta. Ik ben dus een soort FlexAttaché. En ja, verhuizen naar een land dat je niet kent is spannend, maar maakt het avontuur nog groter. De leeftijd van onze kinderen speelde ook een rol, ze zijn nog jong genoeg om ergens anders te aarden. Het is nu of nooit, dachten we."

Wat viel je op in de eerste dagen?

"We wonen sinds september op Java, maar vlogen eerst naar Bali om daar twee weken vakantie te vieren. Toen ik het vliegtuig uitstapte, dacht ik even dat ik in de mangrove van Burgers Zoo was beland. Zo heet en vochtig! Daar moest ik wel even aan wennen. Bali is bovendien ongelooflijk druk en toeristisch, dat is in Yogjakarta gelukkig wat minder. Maar wat het meest opviel, was de onderlinge omgang. Iedereen is zo geduldig en vriendelijk en mensen kijken naar elkaar om. Voordringen in de rij of agressie in het verkeer, dat zie je hier gewoon niet."

In je blog op vws#Net lees ik dat er weinig sprake is van wrok tegen Nederland. Hoe komt dat denk je?

"De onafhankelijkheidsoorlog is hier een verhaal van overwinning en helden. De strijd is gewonnen door Indonesië en dat gevoel overheerst. Daarnaast is Indonesië geen land van terugkijken. Het leven is vandaag, niet gisteren, niet morgen. Als ik zeg dat wij Nederlanders moeite hebben met onze eigen rol in die tijd, reageren mensen daar soms verbaasd op. 'Hoezo',  zeggen ze dan, 'jij hebt toch niets gedaan?'"

Barts blog: VWS goes Indonesia

Vertel eens iets over je woonplek, zit je tussen de expats?

"Nee! In Yogjakarta zijn geen grote bedrijven en de Nederlandse ambassade zit in Jakarta. Er wonen hier dus maar weinig expats, en dat is prima. We willen graag een normaal leven leiden, niet in een westerse bubbel. Dat is gelukt. We wonen tussen de Indonesiërs, in het noordelijke, wat hoger gelegen deel van de stad in een vrij nieuw buurtje."

Je schrijft dat de mensen daar nogal ongezond leven. Hoe gaan jullie hiermee om?

"Dat is soms een uitdaging. Producten zonder suiker, denk aan yoghurt of frisdrank, zijn hier niet te krijgen en alles wordt gedaan met de auto. Sommige dingen moeten we dus echt even laten varen. De kinderen drinken bijvoorbeeld Sprite met suiker en ook wij nemen voor die paar kilometer naar school de auto. Dat is gewoon even zo. Maar het valt verder wel mee, hoor. We koken zelf, groente en fruit zijn overal te krijgen en sporten kan altijd. Al staat de wekker dan helaas wel om 5 uur, om de hitte voor te zijn."

Je wil de samenwerking tussen Nederland en Indonesië verbeteren. Wat kunnen wij van hen leren?

"In Indonesië staat de groep voorop. Je maakt deel uit van een gemeenschap, de ‘grootfamilie’, en mensen zorgen voor elkaar. Die verantwoordelijkheid reikt verder dan het eigen gezin. Het is bijvoorbeeld heel normaal om je oude ouders in huis te nemen, niemand die daarover klaagt. Ik zeg niet dat we het in Nederland ook zo moeten doen, maar we kunnen wel iets leren van de zelfredzaamheid en de kracht van een gemeenschap. Wij kijken soms te snel naar de overheid voor oplossingen, denk ik."

En wat kan Indonesië leren van ons?

"Indonesiërs leven in het hier en nu, daardoor is er minder focus op wat slimmer kan. Een concreet voorbeeld is de hiërarchie in de zorg. De arts staat boven de verpleegkundige. Dat betekent in de praktijk dat de verpleegkundige vaak wacht op aanwijzingen van de arts, en zelf geen verbeteringen kan voorstellen of suggesties kan doen. Dat is zonde. Een verpleegkundige ziet andere dingen en heeft een eigen expertise. Dat wordt hier helaas nog niet zo gezien."

Wat was je beeld van Indonesië en komt dit overeen met de werkelijkheid?

"Ik had in mijn hoofd dat Indonesië een typisch middle income country was. Ik had niet verwacht dat de verschillen binnen het land zo extreem groot zijn: rijk is echt heel rijk en arm is echt heel arm. Dat vind ik schrijnend om te zien. Iets heel anders is dat het regelen van dingen via een app hier de normaalste zaak van de wereld is; vervoer, betalen, shoppen, eten bestellen of online boodschappen doen – het gaat allemaal via apps en iedereen maakt er gebruik van. Wat dat betreft lopen ze hier voor op Nederland, had ik niet verwacht."

Wat doen jullie in het weekend?

"We wonen vlakbij de vulkaan Merapi, waar ik in het weekend regelmatig naartoe fiets. Het is een ongelooflijk mooie en groene omgeving - je gaat letterlijk door het oerwoud. Met de kinderen gaan we graag naar een buitenzwembad hier in de buurt. Hoe dat eruitziet? Denk aan het oer-Hollandse subtropische zwemparadijs. Maar dan buiten, met echte planten en vogels."