Afval inzamelen op waterstof: toekomstmuziek of dichterbij dan gedacht?

H2RenT staat voor Waterstof (H₂) ReinigingsTrucks. Binnen H2RenT worden zes waterstof vuilniswagens gebouwd. De reinigingsvoertuigen van ontwikkelaar en producent E-Trucks Europe H₂ werken met waterstof als range extender, waarin het brandstofcelsysteem het batterijsysteem tijdens het rijden voedt met stroom. Deze stroom wordt opgewekt met zuurstof uit de buitenlucht en waterstof uit de tanks op het dak of achter de cabine. Hiermee stoten de voertuigen geen schadelijke uitlaatgassen en fijnstof uit. Het enige afvalproduct is schoon water. 

Waterstof tanken
Om een waterstofvoertuig goed te kunnen gebruiken, is het handig dat er een tankpunt dichtbij is. Op de plekken waar dit niet het geval is, zorgt WaterstofNet binnen het project voor een mobiel waterstoftankstation. Uniek aan H2RenT is dat er ook een onderhoudsprogramma voor vuilniswagens op waterstof is ontwikkeld door en voor vijf onderhoudsbedrijven. Deze bedrijven zorgen ervoor dat er een landelijk dekkend basisnetwerk van onderhoud- en serviceorganisaties is. Ook zette E-Trucks Europe H₂ een informatie- en opleidingscentrum voor vuilniswagens op waterstof op. Binnen dit Hydrogen Experience Center krijgen monteurs een opleiding. Op basis van de ervaringen en demonstraties wordt door WaterstofNet een realistische roadmap voor de sector opgesteld.  

Neis vertelt: “Het grootste doel voor ons is dat we samen met de reinigingsbranche kennis ontwikkelen over en ervaringen opdoen met duurzame alternatieven. We zorgen al sinds 2009 dat opschaling tot stand komt, want de ontwikkeling binnen de sector móet doorgaan. En die ontwikkeling gaat best snel. Waar we in 2013 met een voertuig op batterijen startten dat tot het middaguur ingezet kon worden en daarna voor de rest van de dag moest opladen, zijn we nu veel verder. Dat gaat niet zonder slag of stoot. Maar met behulp van DKTI-transport hebben we die schaalvergroting verder kunnen uitbouwen en proberen we daardoor ook goedkopere prijzen te realiseren. Wij laten daarbij ook zien dat het echt kan en overtuigen daarmee de branche: ‘stimuleren door te demonstreren’. Dat dat lukt is iets om trots op te zijn.” 

Proef met waterstof vuilniswagen
De Regionale Afvalstoffen Dienst (RAD), inzamelbedrijf in de gemeenten Hoeksche Waard en Goeree-Overflakkee, is dagelijks bezig met duurzaamheid. Ook in hun eigen wagenpark. In april 2022 startte RAD daarom met de eerste demonstratie van een op waterstof aangedreven huisvuilwagen in de Hoeksche Waard. 

Huisman: “We hebben in het verleden ook al eens getest met elektrische voertuigen. De komst van het waterstoftankstation in Heinenoord was voor ons een mooie aanleiding om ook met een waterstof reinigingsvoertuig te gaan testen. En de proef met een achterlader op waterstof is ons goed bevallen. Het inzamelen van afval gaat met een stuk minder lawaai gepaard. Dat maakt het werken prettiger voor de chauffeurs, maar ook veiliger: ze kunnen elkaar immers beter verstaan.” Toch vraagt het rijden op waterstof om een andere manier van werken voor de chauffeurs, vindt Huisman: “Met het rijden op waterstof word je gedwongen om op een andere manier naar je rijgedrag te kijken: je moet namelijk op je verbruik letten. Je bent meer een energiemanager, in plaats van chauffeur.”
 

Het reinigingsvoertuig op waterstof verving twee maanden lang een dieselvoertuig. Neis: “De eerste proef hebben we positief afgesloten. Binnenkort gaan we bij de RAD nog een ‘versie 2’ inzetten, een voertuig met een sterkere elektromotor. Waar we in de eerste proef werkten met een voertuig met een 45 kWh brandstofcel en 150 kWh elektromotor, gaan we in de tweede proef naar een voertuig met een 30 kWh brandstofcel en een 300 kWh elektromotor. Dat is dus, ondanks dat er een kleinere brandstofcel wordt gebruikt, een verdubbeling in het aandrijfvermogen. In de volgende trucks willen we dit nog verder ondersteunen met een grotere brandstofcel van 45 kWh. Zo maken we de voertuigen multi-inzetbaar voor zowel de korte als de lange afstand.” 

Huisman vult aan: “En dat is fijn, want het eerste voertuig konden we alleen inzetten voor de lichtere stromen afval, zoals PMD-afval (plastic). Het voertuig in de tweede proef kunnen we ook voor zwaardere stromen en langere afstanden inzetten. Voor ons werkgebied is dat essentieel, want dat is vrij uitgestrekt.”
 

Kennisdelen: voor reinigingsbranche én hulpdiensten
RAD ziet het testen van duurzamere voertuigen als hun plicht. “We zijn niet het eerste en ook niet het enige reinigingsbedrijf dat experimenteert met duurzamere alternatieven, maar qua omvang zijn we wel een voorloper. De NVRD (brancheorganisatie voor afvaldiensten, red.) is ook aangehaakt binnen dit project, om zo de resultaten en ervaringen binnen de demonstraties te delen met hun leden, die een groot deel van de sector vertegenwoordigen.” En niet alleen bedrijven binnen de reinigingsbranche komen bij elkaar op bezoek. Als lid van de vrijwillige brandweer nodigt Huisman ook de brandweer uit. Huisman: “Dat vind ik belangrijk, omdat ook hulpdiensten kennis op kunnen doen als het gaat om deze voertuigen.” 

Neis vult aan: “Het delen van kennis is essentieel voor vooruitgang. Ook in de afstemming tussen de branche en wetgever. Voor het mobiele tankstation dat wij realiseerden was het bijvoorbeeld aanpoten om een vergunning te krijgen, omdat het nog onbekend werkgebied is.” Huisman gaat verder: “Je moet daarbij niet bang zijn om keuzes te maken die anticiperen op de toekomst van een zero-emissie reinigingssector. De overgang naar duurzamere voertuigen vraagt ook om hogere investeringen en afschrijvingen. Onze aandeelhouders moeten we hier ook goed in meenemen. Dat kunnen we beter doen als we data en kennis kunnen overleggen. En als er budget vanuit de Rijksoverheid beschikbaar wordt gesteld om de eerste stappen te zetten en de vergelijking te kunnen maken.”

Blik op de toekomst
In de toekomst ziet RAD een combinatie van batterij- en waterstof-elektrische voertuigen voor zich. Huisman: “Voor voertuigen die lange afstanden moeten rijden, is een waterstofvoertuig mogelijk geschikter. Je hoeft minder vaak te tanken dan je zou moeten laden, en dat is handig omdat de laadinfrastructuur in het werkgebied zich hier niet altijd goed voor leent. Batterij-elektrische voertuigen zijn een mogelijk betere keuze als het gaat om korte afstanden, zoals het ophalen van afval binnen een stad of dorp. Er leiden dus meerdere wegen naar Rome. Het is zaak dat we door deze projecten de koudwatervrees eraf halen.” Zo blijft RAD zich samen met WaterstofNet inzetten voor een duurzame reinigingsbranche.