Foto Novum RegioFoto/ANP

Wie niet veilig is in eigen land, kan rekenen op de bescherming van asiel. Een grote maatschappelijke opgave, waar veel IND’ers zich elke dag vol overgave voor inzetten, ondanks de hoge werkdruk bij de directie Asiel en Bescherming. Om de ontstane achterstanden in te lopen, werd in 2020 een speciale Taskforce ingericht. In deze Taskforce moest een voorraad van zo’n 15.000 zaken worden behandeld, terwijl ervaren medewerkers van de IND de nieuwe instroom bijhielden. Hoe ging dit in de praktijk?

“We werken met 260 mensen aan het wegwerken van de oude voorraad”, vertelt Linda Mostert, lid van het kernteam Taskforce.  “Een deel van hen komt van de IND, De Dienst Terugkeer en Vertrek en het ministerie van Buitenlandse Zaken, maar natuurlijk moesten er ook nieuwe mensen worden aangenomen. Normaal gesproken gaat het om een gecombineerde functie van hoor- en beslismedewerker, maar die opleiding duurt lang en onze opdracht was om alle zaken voor het eind van 2020 behandeld te hebben. Om die reden hebben we die functie opgeknipt in alleen horen of beslissen. Op die manier konden mensen sneller worden opgeleid en ingezet.”

Learning by doing

Bij de inzet in de Taskforce speelden asielmedewerkers van de IND een belangrijke rol. Joël Schoneveld is plaatsvervangend directeur Asiel en Bescherming, hij vertelt: “Wij hebben een groot aantal van onze mensen uitgeleend aan de Taskforce. Zij hebben nieuwe medewerkers opgeleid en hielpen hen bij hun werk. Dat was ook nodig, want veel van het werk in de Taskforce vond plaats via learning by doing.”

Relatief eenvoudige aanvragen

Omdat er snel gestart moest worden, begon de Taskforce met een beperkte doelgroep. Mostert: “We zijn begonnen met Syrische aanvragen. Later kwamen daar ook andere nationaliteiten bij, maar wat de zaken gemeen hadden, is dat het om relatief eenvoudige aanvragen ging die een grote kans maakten om ingewilligd te worden.”

 Dignum Friendrijk vertelt over zijn werk voor de Taskforce.

Schriftelijk horen

Nieuw was de invoering van het zogenaamde schriftelijk horen, dat gestart werd bij de eenvoudiger aanvragen. “Daaraan konden asielzoekers op vrijwillige basis meedoen”, vertelt Mostert. “In plaats van een fysiek gesprek met een IND-medewerker, konden asielzoekers op locatie en onder toezicht een formulier invullen over hun reisroute en de reden van hun asielaanvraag. Dat formulier werd vervolgens vertaald door een vertaalbureau, waarna door een IND-medewerker gekeken werd of de aanvraag ingewilligd kon worden. Bij een inwilliging gebeurde dat direct, maar als het ingevulde formulier of de meegeleverde documenten aanleiding gaven tot extra vragen of tot een voornemen om af te wijzen, werd een asielzoeker alsnog uitgenodigd voor een gehoor in persoon. Onze ervaring is dat ongeveer de helft van de aanvragers van de mogelijkheid van schriftelijk horen gebruik heeft gemaakt. Hoewel deze manier van horen dus vooral geschikt is voor relatief eenvoudige zaken, blijkt de schriftelijke procedure ook bij lastiger aanvragen een positieve bijdrage te leveren aan de versnelling van de procedure.”  

Asielaanvragen in 2020

Asielaanvragen in 2020
2020
Eerste aanvragen asiel13.670
Tweede en volgende aanvraag asiel1.600
Aanvragen nareizigers9.300
Brontabel als csv (122 bytes)

Telehoren

Ook telehoren deed in 2020 zijn intrede. Schoneveld: “Daar waren we al langer mee bezig, maar corona heeft dit proces wel in een stroomversnelling gebracht. Toen de coronamaatregelen in maart van kracht werden, kwam het asielproces stil te liggen. Doordat er op dat moment geen gehoren meer plaatsvonden, werden onze medewerkers ingezet op het wegwerken van de oude aanvragen. De invoering van telehoren was daarbij een uitkomst: via een videoverbinding konden deze gehoren gewoon doorgaan. De asielzoeker zat achter een beeldscherm op het azc en de IND-medewerker zat op kantoor of thuis. Dat scheelt een enorm logistiek proces: de asielzoeker hoeft niet naar ons toe te komen, er hoeft geen bus geregeld te worden en in deze coronatijd beperkten we daarmee het fysieke contact. We willen telehoren daarom ook na corona blijven inzetten. Maar niet bij iedereen: telehoren is alleen geschikt voor de behandeling van minder complexe aanvragen van niet-kwetsbare vreemdelingen. Alle anderen krijgen een fysiek gehoor.”

Het doel om alle 15.000 oude zaken voor het einde van het jaar afgerond te hebben, is helaas niet gehaald. Ondanks de impact van de tegenslagen, die onder andere het coronavirus met zich bracht, is een uiterste inspanning geleverd om voor het einde van het jaar zoveel mogelijk zaken tot afronding te brengen. Op 31 december 2020 is in 8.200 zaken beslist en alles is erop gericht om de totale voorraad oude zaken medio 2021 afgehandeld te hebben. Schoneveld: “Het merendeel van de eenvoudiger zaken uit de oude voorraad is inmiddels behandeld, waardoor er nu alleen nog complexere zaken over zijn. Die worden door ervaren IND-medewerkers behandeld. De in 2020 genomen maatregelen als telehoren, schriftelijk horen, het uitbesteden van deelaspecten van het asielproces aan externe bureaus en centrale regie voeren op de planning zijn in de praktijk uitgevoerd en de meerwaarde ervan is gebleken. Deze maatregelen worden de komende tijd verder doorontwikkeld en zullen, waar nodig, deel uitmaken van de standaard werkwijze van de IND.

Nareis

Een rechtstreeks gevolg van het hoge aantal asielinwilligingen is het grote aantal aanvragen voor nareis. Hiervoor komen gezinsleden in aanmerking van de houder van een asielvergunning in Nederland. Jan Willem Pijpstra is operationeel manager Nareis. Hij vertelt: “Als iemand een asielvergunning krijgt, kan hij of zij binnen drie maanden na vergunningverlening een aanvraag indienen om de gezinsleden naar Nederland over te laten komen. Door alle inspanningen in de Taskforce en de directie Asiel en Bescherming, steeg ook het aantal nareisaanvragen. We hebben daarop geanticipeerd door extra medewerkers te werven en op te leiden, maar we kregen gelukkig ook bijstand van medewerkers van andere directies.”

Nareizigers in 2020

Nareizigers in 2020
2020
Aanvragen9.300
Beslissingen5.970
Inwilligingen70%
Ingereisde nareizigers3.860
Brontabel als csv (93 bytes)

Gesloten ambassades

Ook corona had impact op het nareisproces. Pijpstra: “De IND houdt gehoren met de gezinsleden in het buitenland. Dat gebeurt via een videoverbinding waarbij de gezinsleden op de Nederlandse ambassade in het buitenland zijn. Ook neemt de ambassade DNA-materiaal van de gezinsleden af waarmee de familieband met de aanvrager in Nederland kan worden aangetoond. Maar door corona waren vanaf half maart 2020 alle ambassades gesloten. Daardoor kwamen deze processen stil te liggen en konden er tijdelijk ook geen inreisvisa voor nareis worden verstrekt door de ambassades. We hebben toen de samenwerking gezocht met Vluchtelingenwerk Nederland, het ministerie van Buitenlandse Zaken en de ambassades om tot een oplossing te komen. Zo hebben we kunnen realiseren dat een nieuwe aanvraag met voorrang wordt behandeld als het door corona voor een nareiziger niet mogelijk was een nareisvisum op tijd op te halen bij de ambassade.”