De ambitie van het Klimaatakkoord van Parijs (2015) vasthouden en omzetten in concrete afspraken en actie. Dat is in de kern de inzet van het ministerie van LNV richting de klimaattop COP27 in Egypte. Dat zeggen Heloïse van Houten en Lucas du Pré die vanuit LNV nauw betrokken zijn bij Nederlandse voorbereidingen van de top.
De klimaattop vindt niet bepaald onder een gelukkig gesternte plaats. Klimaatwetenschappers laten pessimistische geluiden horen. In het Parijsakkoord spraken 195 landen en de Europese Unie af dat de opwarming van de aarde tot ver onder twee graden Celsius moet blijven, met als doel 1,5 °C. Actie is nodig om dat doel binnen bereik te houden.
Uitstoot klimaatgassen
Du Pré en Van Houten zijn bezorgd. “Als we op het huidige pad doorgaan, stevenen we af op 3,2 graden blijkt uit recente rapporten”, zegt Van Houten. “Dat heeft ontzettend grote gevolgen. De uitstoot van klimaatgassen moet echt omlaag, anders gaan we het doel van Parijs niet halen.”
Klimaatadaptieve landbouw
Ook volgens Du Pré moet er snel meer gebeuren. “Er is meer actie nodig om de uitstoot van klimaatgassen te verlagen. Vanuit LNV, maar ook vanuit de andere ministeries die bij COP27 betrokken zijn, is dat onze boodschap in Egypte. Daarnaast moeten stappen worden gezet op weg naar een klimaatadaptieve landbouw. Daarin heeft Nederland veel te bieden, bijvoorbeeld met veredeling van droogteresistente zaden en technieken om het watergebruik te verlagen. De klimaattop is voor de Nederlandse agrofoodsector en de groene kennisinstellingen een kans om zulke klimaatslimme innovaties te presenteren én om te leren van ervaringen van andere landen.”
Toename honger
Oxfam luidde onlangs de noodklok. In het rapport Hunger in a heating world stelt de organisatie dat extreme honger als gevolg van klimaatverandering in de afgelopen zes jaar is verdubbeld in de zogeheten klimaatbrandhaarden in de wereld. Het gaat dan om een tiental landen zoals Somalië, Haïti, Kenia, Niger en Burkina Faso. Afrika is het meest getroffen werelddeel.
'We moeten toe naar een landbouwsysteem dat opereert binnen de grenzen van de aarde'
Opschroeven ambities
De mensen in deze landen vangen de hardste klappen op van de klimaatverandering terwijl zij er het minst aan hebben bijgedragen, stelt Oxfam in de aanloop naar COP27. De organisatie roept de wereldleiders op de klimaatambities op te schroeven: “De aarde kan en mag niet meer dan 1,5 graden Celsius opwarmen.”
Rijksbreed team
Dat is ook de inzet van Nederland in Egypte, zeggen Van Houten en Du Pré. Zij zijn actief in een rijksbreed team dat de top voorbereidt. Naast het tweetal van LNV zijn de ministeries van Buitenlandse Zaken, Economische Zaken & Klimaat en Infrastructuur & Waterstaat hierin vertegenwoordigd. Ook KNMI en RVO praten mee. Het team heeft nauwe contacten met maatschappelijke organisaties, banken en universiteiten.
Internationale klimaatstrategie
Klimaat staat hoog op de prioriteitenlijst van LNV. “Dat blijkt bijvoorbeeld uit het Nationale Klimaatakkoord waarin over landbouw en landgebruik belangrijke afspraken zijn gemaakt, bijvoorbeeld over het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen”, zegt Du Pré. “Het huidige kabinet zet met zijn internationale klimaatstrategie de wereldwijde klimaatverandering nog hoger op de agenda. Die strategie bepaalt de inbreng van de Nederlandse vertegenwoordiging in Egypte.”
Driedubbel verlies
In de klimaatdiscussie zijn landbouw en landgebruik van groot belang. Van Houten: “Nog steeds vindt in veel landen ontbossing plaats om ruimte te maken voor agrarische productie. Ook veen- en moerasgebieden worden ontgonnen. Ontbossing en ontginning leiden tot een driedubbel verlies voor het klimaat. Bij ontbossing en ontginning komen klimaatgassen vrij, er wordt vervolgens minder CO2 vastgelegd én de landbouw die ervoor in de plaats komt, leidt tot uitstoot. Dit thema is aan de orde in Egypte. We moeten toe naar een landbouwsysteem dat opereert binnen de grenzen van de aarde.”
LNV zet in op klimaatadaptie in de landbouw. Wereldwijd, maar zeker ook in Nederland. Het ministerie wil hierover de dialoog aangaan met betrokken partijen in het buitenland. De ambitie daarbij is om te leren van succesvolle klimaatmaatregelen in andere landen.
Biodiversiteitstop
Klimaatverandering heeft een enorme impact op de biodiversiteit. In december 2022 vindt in de Canadese hoofdstad Montreal een speciale Biodiversiteitstop plaats. De bedoeling is dat de deelnemende landen op deze top doelen stellen en afspraken maken voor de komende tien jaar. Het ministerie van LNV speelt hierbij een coördinerende rol.
Droogte en verzilting
Dat de emissie van klimaatgassen naar beneden moet, is voor de LNV-medewerkers volstrekt duidelijk. Tegelijkertijd is het belangrijk om de regionale voedselsystemen in de wereld aan te passen aan de effecten van klimaatverandering, zoals droogte, verzilting en wateroverlast. Du Pré: “De voedselproductie moet weerbaar worden. Dat geldt voor ons eigen land en zeker voor de klimaatbrandhaarden in de wereld. Nieuwe werkwijzen bieden perspectief, zoals precisietechnieken waardoor de voedselproductie op peil kan blijven met minder input van water, chemie en kunstmest. Je kunt ook denken aan agroforestry en oplossingen die bijdragen aan gezondere bodems.”
Nederlands paviljoen
De Nederlandse agrofoodsector loopt met een aantal agrarische klimaatoplossingen voorop. In het gezamenlijke paviljoen van Nederland, België, Luxemburg en de Europese Investeringsbank is er ruimte om deze kennis te laten zien.
Klimaatgezant voor Nederland
Klimaatgezant Jaime de Bourbon de Parme zet zich in opdracht van de Nederlandse overheid wereldwijd in voor het maken van afspraken over klimaatactie. In de aanloop naar COP27 en ook tijdens de top is hij dan ook volop actief. Volgens hem is de voedselketen van ‘grond tot mond’ verantwoordelijk voor een derde van de mondiale uitstoot van broeikasgassen. Tegelijkertijd is landbouw een deel van de oplossing, bijvoorbeeld door CO2 op te slaan in de bodem. De Bourbon de Parme pleit voor kortere voedselketens, vermindering van inputs, tegengaan van verliezen in de voedselketens en voor aanpassing van consumptiepatronen.
