Nederlandse kweekbedrijven kunnen de mondiale voedselcrisis als gevolg van klimaatverandering niet in hun eentje oplossen. Zij leveren wel een stevige bijdrage aan de aanpassing van gewassen aan nieuwe productiesystemen, zegt directeur Niels Louwaars van Plantum in aanloop naar de klimaatconferentie COP27. “Met de veredeling van klimaatbestendige zaden en de introductie ervan zijn al stappen vooruitgezet. Wij zien onszelf dus wel als deel van de oplossing.”
Niels Louwaars plaatst hierbij direct een kanttekening. Veredeling vraagt tijd en veel basiskennis. Onderzoek naar fysiologische processen in planten en specifieke genetische eigenschappen duurt jaren zo niet decennia. “Kweekbedrijven scannen doorlopend de productie- en consumptieontwikkelingen in de wereld, proberen patronen te ontdekken en spelen daarop in met hun veredelingsonderzoek. Wat de leden van Plantum op dit terrein precies doen, is onderdeel van hun bedrijfsstrategie. Ook ik ben daar niet in detail van op de hoogte. Maar één ding is zeker: klimaatverandering staat bij veredelaars hoog op hun agenda.”
Drie pijlers
Louwaars is directeur van Plantum, de branchevereniging voor bedrijven uit de sector veredeling, vermeerdering en opkweek van zaden en jonge planten. In deze branche loopt Nederland internationaal voorop. “Je zou er bijna arrogant van worden”, zegt Louwaars. “Het succes van Nederland steunt op drie pijlers: ondernemerschap, de kennisinfrastructuur in ons land en de samenwerking met instituties zoals de keuringsdiensten en NVWA. Zaad is in feite verpakte wetenschappelijke kennis. Daar dragen veel partijen aan bij.”
Conferentie in Egypte
Plantum is aangesloten bij de International Seed Federation (ISF), de mondiale organisatie van veredelingsbedrijven in de plantaardige sector. De ISF is aanwezig op de klimaatconferentie in Egypte. Louwaars: “De uitkomsten van de conferentie zijn voor onze sector niet voor morgen van belang maar wel voor de langere termijn. De transitie naar klimaatbestendige voedselproductie is op COP27 een belangrijk thema; de kweekbedrijven in de plantaardige sector zijn daar allang mee bezig. Mijn boodschap aan de Nederlandse delegatie is: vertel welke bijdrage Nederlandse veredelaars leveren, nu al én in de toekomst.”
'Nederlandse bedrijven zijn succesvol met nieuwe rassen die goed produceren onder zilte groeiomstandigheden, bijvoorbeeld aardappelen en suikerbieten'
Diepere beworteling
Als het gaat om veredelingsonderzoek in kader van klimaatadaptatie zijn de Plantum-leden vooral actief in de sectoren vollegrondsgroenten, akkerbouwzaden en pootgoed, en graszaad. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om de ontwikkeling van rassen die dieper wortelen en zo beter bestand zijn tegen langdurige droogte.
Verdamping door huidmondjes
Ook wordt onderzoek gedaan naar de fysiologie achter bijvoorbeeld het sluiten van huidmondjes in het blad van planten. Louwaars: “De verdamping vindt plaats via de huidmondjes. Daar zit een complex fysiologisch proces achter. Pas als je dat hebt ontrafeld, kun je gaan veredelen naar rassen waarvan de huidmondjes eerder sluiten bij hitte en droogte. Dat onderzoek duurt vele jaren.”
Verzilting
Veredeling met betrekking tot klimaat richt zich op droogte- en hittetolerantie, verzilting, ziekteresistentie en bestendigheid tegen wateroverlast. De effecten van klimaatverandering zijn in elk land anders en verschillen ook per gewas. In Deltagebieden, zoals de Vietnamese Mekongdelta, en oude irrigatiegebieden in bijvoorbeeld het noorden van India, is verzilting van landbouwgrond een groot probleem.
In Deltagebieden leidt verdroging tot binnendringing van zout water en vervolgens tot verzilting van landbouwgrond. In oudere irrigatiegebieden heeft verdamping geleid tot een zoute bovenlaag. Louwaars: “Mondiaal beschouwd gaat het om een enorm areaal dat kampt met opbrengstdaling door verzilting. Nederlandse bedrijven zijn succesvol met nieuwe rassen die goed produceren onder zilte groeiomstandigheden, bijvoorbeeld aardappelen en suikerbieten.”
Verspreiding plantenziekten
Klimaatverandering leidt ook tot verspreiding van plantenziekten. Zo kampen tuinders in het Westland met virussen die tot voor kort niet in Nederland voorkwamen. Door de hogere temperaturen emigreren schimmels, insecten en virussen vanuit Zuid-Europa naar het noorden. “Ook de verspreiding van ziekten en plagen vraagt om actie bij veredelaars. Zij zijn daar natuurlijk al druk mee bezig.”
Actief in SeedNL
Plantum is actief in SeedNL. Deze publiek/private organisatie wil de toegang van boeren tot kwaliteitszaad verbeteren. Het richt zich vooral op uitgangsmateriaal in de groente- en aardappelteelt. In Nigeria en Ethiopië zijn projecten van SeedNL in uitvoering.
Hobbels
De introductie van klimaatresistente rassen gaat bepaald niet vanzelf, zegt Louwaars. De complexiteit van het veredelingsproces waarvoor veel fundamenteel onderzoek nodig is, is een bottleneck. Het ontbreken van een koopkrachtige vraag voor de aankoop van bijvoorbeeld droogteresistente rassen werkt ook vertragend. “De derde hobbel betreft de lokale fytosanitaire regelgeving wat er in sommige landen voor zorgt dat uitgangsmateriaal niet de grens over komt.”
Rol van landbouwteams
Bij het nemen van deze laatste hobbel kunnen de landbouwteams op de Nederlandse ambassades een belangrijke rol spelen, stelt Louwaars. “Landbouwraden en hun teamleden hebben ingangen bij de lokale autoriteiten. Daardoor gaan regelmatig deuren open die anders gesloten blijven.”
