Tekst Adriaan Duivesteijn
Foto Phil Nijhuis
Het aantal dak- en thuislozen neemt toe, ook onder jongvolwassenen van 18 tot 27 jaar. Exacte cijfers zijn er niet, maar in 2018 kwam het CBS met een schatting dat hun aantal in tien jaar was verdrievoudigd: van 4.000 naar meer dan 12.000. In Den Haag is Straat Consulaat de belangenbehartiger van dak- en thuislozen en drugsgebruikers. In de opvang, de zorg en op straat.
Joy Falkena is een van de zeven medewerkers. Het werk van Straat Consulaat wordt samen gedaan met een grote groep vrijwilligers, veelal ervaringsdeskundigen. “Dat zijn de mensen die het straatleven kennen. Zij kunnen het beste de vraag beantwoorden wat er moet gebeuren, tegen welke regels ze aanlopen en wat er dus moet veranderen. Ik voer de gesprekken met de gemeente en andere instellingen, maar het liefst ben ik op straat, praat en werk ik met de doelgroep. Vanaf dag één neem ik de mensen mee naar de overleggen. Voordat staatssecretaris Blokhuis aantrad was dat ondenkbaar, beleidsmakers vonden het eng. Ik vind het ondenkbaar dat je beleid maakt zónder de mensen die er mee te maken krijgen.”
'Voor het plan geschreven werd, heeft Paul Blokhuis eerst naar de jongeren geluisterd'
Jongerenpanel
Staatssecretaris Paul Blokhuis kwam in 2019 met het ‘Actieprogramma Dak- en Thuisloze Jongeren’. Joy: “Voor het plan geschreven werd, heeft hij eerst naar de jongeren geluisterd.” Het programma loopt tot eind 2021, een jongerenpanel, ook met vertegenwoordigers van Straat Consulaat, houdt de staatssecretaris scherp.
Creatieve oplossingen
Het Actieprogramma is ambitieus. Blokhuis meldde bij de introductie dat hij in de pilotgemeentes voor een score van 100% gaat: geen enkele jongere is na 2021 nog in de langdurige opvang of op straat. “Ik kán wat met het actieprogramma, ik kan mijn ei kwijt”, vertelt Joy. “Met het programma helpen we jonge dak- en thuislozen. Ook werken we hard om te voorkomen dat jongeren gaan zwerven, in de opvang terechtkomen. Dat is aan de voorkant, maar aan de achterkant lopen dingen wel vast. Er is weinig uitstroom in de reguliere opvang doordat er onvoldoende passende woonruimte is. Jarenlang is er onvoldoende gebouwd. En jarenlang is er bezuinigd op de psychiatrie en zorg voor jongeren en ouderen. Er zitten tachtigers in de opvang! En ook gezinnen. Mensen met een huurschuld worden op straat gezet. Al gebeurt dit nu, in coronatijd niet. Tijdelijk dus. Maar regel dat een gezin nooit uit huis wordt gezet. Een dakloos gezin kost € 100.000,- per jaar aan opvang en begeleiding. Het is dan toch goedkoper om de schuld op te lossen? Ambtenaren werken vanuit het systeem, maar het gaat om mensen, niet om processen. Samen, met alle partijen, moeten we met creatieve oplossingen komen. En soms moet Straat Consulaat gewoon rebels zijn. Buiten slapen is verboden, maar wij hebben in de afgelopen periode tenten en dekens uitgedeeld. Betaald met giften.”
'Ik kán wat met het actieprogramma, ik kan mijn ei kwijt'
Drempelbezoek
Het Actieprogramma leidde in coronatijd tot bijzondere initiatieven. De gemeente Den Haag bracht mensen in hotels onder, want hotelkamers stonden leeg, terwijl de opvang vol zat. Joy: “Maar tijdens de gedeeltelijke lockdown viel wel de thuisbegeleiding weg. Het alternatief, behandeling online werkt niet. Mensen kunnen zich verschuilen achter een prachtige achtergrondfoto. Waarom geen ‘drempelbezoek’? Dan kun je vaststellen of iemand gedronken heeft, of het huis schoon is. We moeten creatiever durven zijn met elkaar.”
Lees in dit nummer ook het artikel met staatssecretaris Paul Blokhuis over het Actieprogramma
