Samenwerken met laaggeletterden

“Ja, want Pharos kan het allemaal mooi vertellen, maar als een taalambassadeur het vertelt, dan komt het veel beter over.” Dat zegt de 51-jarige taalambassadeur Dick Gingnagel. Als kind was hij vaak ziek en lag hij vanwege bronchitis regelmatig in het ziekenhuis. Daardoor heeft hij op school nooit goed leren lezen en schrijven. Uit schaamte hield hij die laaggeletterdheid lang verborgen, maar op aanraden van een collega volgde hij uiteindelijk een cursus lezen en schrijven. “Vroeger gooide ik brieven van de bank of de deurwaarder zo, hup, in de la. Te moeilijk. Maar nu probeer ik ze zelf te snappen. En kom ik er niet uit, dan loop ik naar mijn zus.”

Ik wil het weten

Ook Fatiha Essalmy begon pas op late leeftijd met lezen en schrijven. Zij is 53 jaar en geboren in Marokko. Na het overlijden van haar Nederlandse man, kwam zij er alleen voor te staan. “Van hem had ik een beetje Nederlands leren praten. Hij ging wel overal met mij naartoe en daar praatte hij voor mij.” Door een vriendin ging Fatiha op les bij het ROC. Ook kijkt zij naar het Jeugdjournaal en naar Klokhuis. “Daar leer ik van. Maar sommige grapjes begrijp ik niet.” Moeilijke post laat ze aan haar dochter lezen. “Dan zegt mijn dochter soms: dat is niet belangrijk. Maar dan vraag ik: ‘Waarom sturen ze mij een brief die niet belangrijk is?’ Ik wil het weten.”

Informatie testen

Thea Duijnhoven, medewerker bij Pharos, werkt vaak samen met de taalambassadeurs. (*) “Wij hebben veel ervaring met mensen die moeite hebben met lezen en schrijven”, vertelt zij. “Maar zelfs onze eenvoudige teksten en afbeeldingen testen we toch altijd met de taalambassadeurs. Zij vertellen ons of het inderdaad voor iedereen goed te begrijpen is. Soms hoor ik al aan het voorlezen dat iets toch niet zo duidelijk geschreven is.” Dit testen doet Pharos bijvoorbeeld bij de informatie over corona. De taalambassadeurs bedachten bovendien een lijst met moeilijke corona-woorden. Ook geeft Pharos advies aan huisartspraktijken. Alle informatie (borden die in de praktijk hangen, de taal van de formulieren) wordt bekeken door de ogen van laaggeletterde mensen.

Uit eigen ervaring

Doordat de taalambassadeurs hun verhaal overal vertellen, maken instellingen en bedrijven hun communicatie eenvoudiger. Daarnaast stimuleren taalambassadeurs andere mensen om (weer) naar school te gaan. Zo dragen ze samen met Pharos bij aan het verkleinen van de gezondheidsachterstanden. Fatiha: “Ik ken veel mensen die laaggeletterd zijn. Ik zeg tegen ze: ‘jullie moeten de taal leren. Ga naar school!’”
Dick is inmiddels een ‘Bekende Amsterdammer’. Hij stond in de krant en was ook al eens op de televisie. “Een mevrouw in Amsterdam-Noord zei tegen mij: ‘mijn zoon is terug naar school gegaan en dat komt door wat u vertelde.’ Daar ben ik wel trots op.”

(*) De taalambassadeurs zijn verbonden aan de stichting ABC, een vrijwilligersorganisatie van en voor laaggeletterden in Nederland.