Tekst Dick Duijnhoven
Foto Phil Nijhuis
Kamerleden krijgen vanaf 20 september, Prinsjesdag, bij alle Kamerbrieven ook de onderliggende beslisnota. Thijs Akkerman - jurist bij het programma VWS Open Op Orde - legt uit wat er verandert en wat dat betekent voor beleidsambtenaren.
Waarom worden beslisnota’s voortaan meegestuurd?
“Dat heeft het kabinet besloten als reactie op het rapport van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag. Bij Kamerleden is veel onvrede over de informatievoorziening. Het duurt hen te lang voordat de gevraagde informatie loskomt en vaak is dan nog een deel zwartgelakt. Door het actief openbaar maken van de beslisnota’s wil het kabinet inzage geven in het tot stand komen van haar beleid. Zo wordt hopelijk tegemoet gekomen aan de informatiebehoefte van het parlement.”
Wel spannend voor de ambtenaar als adviezen openbaar worden…
“Interdepartementaal is bepaald dat namen van ambtenaren worden weggelakt. Dus als je iets adviseert wat niet populair is bij bepaalde groepen hoef je niet bang te zijn dat je naam op straat komt te liggen. Maar zo’n beslisnota is natuurlijk wel een kijkje in de keuken. Kamerleden lezen niet alleen jouw advies en de beleidsalternatieven, maar ook de voor- en nadelen en met wie er is overlegd. Soms zijn de adviezen scherp geformuleerd, zoals: ‘minister, dit is een risico!’ of ‘let op, die ene veldpartij is fel tegen’.”
Toch zal die openheid soms ongemakkelijk voelen.
“Klopt, en toch moet je als ambtenaar kritisch blijven adviseren. Dat wordt ook door de sg en de psg benadrukt. Ga je advies niet afzwakken of nuanceren om de bewindspersoon uit de wind te houden. Als je niet duidelijk de voor- en nadelen en de risico’s benoemt, dan informeer je de bewindspersoon niet voldoende. En dat kan hem of haar later in de problemen brengen.”
Wordt alle informatie openbaar?
“Artikel 68 van de Grondwet bepaalt dat de Kamer alle informatie moet krijgen tenzij het belang van de staat zich daartegen verzet. Het is dus een misverstand om te denken dat alles uit de beslisnota per definitie openbaar wordt. Daarom is het echt belangrijk dat je het nieuwe notaformat (*) gebruikt. Daarin geef je onder kopje 5 aan welke passages gelakt moeten worden.”
Al met al is het toch weer extra werk.
“Dat wel. Maar zie het ook als een kans om aan de buitenwereld te laten zien wat er binnen ons ministerie gebeurt. Hoeveel aandacht er aan een onderwerp is besteed en hoe zorgvuldig het beleid tot stand komt.”
(*) Het nieuwe format is te vinden in ‘Marjolein’ of DocGen
