Afgemat in de hangmat

De werkdruk wordt door VWS’ers nog steeds als hoog ervaren, blijkt uit het centrale medewerkersonderzoek van 2022 (MO, hiervoor MTO). Een aandachtspunt dat in de laatste drie MO’s op nummer 1 stond als verbeterpunt, vertelt Esther Dukker, strategisch preventiemedewerker voor VWS. “Als je kijkt naar de afgelopen jaren heeft VWS voor veel uitdagingen gestaan. Denk aan de coronacrisis en de krappe arbeidsmarkt. Het zorgde allemaal voor extra werkdruk.”

Veelkoppig monster

“Stress is onderdeel van het leven, het hoort erbij”, vult bedrijfsmaatschappelijk werker Marije Hooimeijer-Gaemers aan. “In principe is het ook niet erg om enige werkstress te ervaren. Het kan positieve stress zijn die je helpt om dingen gedaan te krijgen, maar het kan ook doorslaan naar negatieve stress en spanningsklachten veroorzaken. Daarom heb je gedurende de dag, week en het jaar voldoende tijd nodig om weer te herstellen. Ook is het belangrijk om signalen van stress bij jezelf te herkennen en serieus te nemen.”

“VWS heeft hele bevlogen en loyale medewerkers, we moeten zuinig zijn op hen”, benadrukt Esther. “De cultuur bij VWS is om veel informatie te delen en vooral ook samen het gesprek aan te gaan; het is niet onze gewoonte dingen simpelweg te verplichten. Daarom bieden we zoveel mogelijk middelen aan om het gesprek te ondersteunen. Zo is er een toolkit voor leidinggevenden beschikbaar. En hebben we bijvoorbeeld ook een vitaliteitsmakelaar die medewerkers, leidinggevenden en teams kan helpen met een plan van aanpak voor werkdruk. Ook bedrijfsmaatschappelijk werk kan hiervoor worden gevraagd. Werkdruk is een veelkoppig monster. Je moet samen de tijd nemen om het gesprek in je organisatie te voeren en te kijken naar oplossingen op maat.”

Juist op vakantie ziek door stress

Wanneer je te lang te veel werkdruk ervaart, kun je juist tijdens je vakantie ziek worden. “Dit wordt ook wel ‘vakantieziekte’ genoemd”, zegt psycholoog Ad Vingerhoets, die er onderzoek naar deed. “Werkstress en vakantie staan niet los van elkaar. Ik heb dat zelf ervaren. Ik was de perfecte werknemer: nooit ziek, behalve tijdens weekenden en tussen kerst en oud en nieuw. Een bijzonder fenomeen dat veel mensen bleken te herkennen en, zo blijkt uit mijn onderzoek, ook echt bestaat.

Je kunt onderscheid maken tussen twee soorten vakantieziekte. Bij de eerste soort ervaren mensen vooral vage klachten, pijn en vermoeidheid. Voor pijn en vermoeidheid heb je aandacht nodig. Als je te afgeleid bent voel je het niet, je hersenen zijn dan te druk en missen veel info door hun beperkte verwerkingscapaciteit. Eenmaal op vakantie is er geen afleiding meer; dan pas voel je de pijn en vermoeidheid. De tweede soort vakantieziekte veroorzaakt sterke fysieke klachten, zoals koorts en griepverschijnselen. Die kunnen het gevolg zijn van te lang te hard werken. Je adrenaline stijgt dan, ter ondersteuning van je fysieke en mentale inspanningen, en gaat niet meer omlaag naar je basisniveau omdat je zo lang doorgaat. Zelfs niet als je slaapt. Hierdoor raakt je lichaam uit balans en wordt je afweersysteem minder efficiënt met flinke ziekte tot gevolg.”

Verlofuren zijn er niet voor niets

“Mensen komen geregeld met spanningsklachten bij mij binnen. Verlof nemen en vakantie inplannen kan dan onderwerp van gesprek zijn”, zegt Marije. “Er zijn soms mensen die in een jaar weinig verlofuren opnemen, terwijl genoeg en op tijd vrij nemen bijdraagt aan een goede balans en inzetbaarheid. Nu houden ze aan het einde van het jaar soms veel uren over of raken ze deze zelfs kwijt. Dat is natuurlijk zonde, je krijgt die uren niet voor niets! Het is een kwestie van doen: plan het in en plan er omheen. Ook is het aan te raden enkele weken voor je vakantie een realistische planning te maken, inclusief afspraken over welke taken je zelf nog afrondt en welke je aan collega’s overdraagt. Zo creëer je ruimte voor een rustige afronding en hoef je niet in je vakantie eerst een week bij te komen. Handig is ook om op je eerste dag na je vakantie voldoende ruimte in je agenda te plannen om weer op te starten.”