In de ijskast

‘We lopen sowieso vertraging op’

“‘Kunnen we wel doorgaan?’, dacht ik toen mijn onderwerp controversieel werd verklaard. En: ‘Heb ik voor niets die Kamerbrief geschreven?’ De brief gaat over het recht van donorkinderen om te allen tijde te weten wie hun biologische vader is. De Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting bevat een leeftijdsgrens en die willen we schrappen. Donorkinderen moeten nu zestien jaar zijn voor ze de gegevens van hun donor kunnen krijgen: naam, geboortedatum en woonplaats. Maar dat strookt niet met het recht van kinderen op afstammingsinformatie.

Gelukkig kan het werk binnen de muren van VWS toch doorgaan. We bereiden de wetswijziging voor. Om dat goed en zorgvuldig te doen, betrekken we mensen van buiten erbij. Twee bijeenkomsten zijn er gepland met betrokkenen, zoals ouders, donoren en donorkinderen. Zo brengen we de verschillende perspectieven in kaart en kunnen wij eventuele gevoeligheden toetsen.

Die bijeenkomsten vind ik wel spannend. Mogelijk is niet iedereen blij met de wens van de minister om de leeftijdsgrens te laten vervallen. Of staan ideeën voor zorgvuldige invoering lijnrecht tegenover elkaar. Sommige ouders vinden het spannend om hun kind te vertellen dat er een donor in het spel is. Wat als het kind ineens naar de donor gaat trekken? We proberen ieders perspectief zo goed mogelijk mee te nemen in de nieuwe wet.

Toch houden de voorbereidingen een keer op. Bij een wetswijziging heb je altijd vóór de inwerkingtreding een formele internetconsultatie. Iedereen kan dan vragen stellen en input leveren. Maar deze consultatie kan niet doorgaan omdat het nieuwe kabinet nog een beslissing moet nemen over de Kamerbrief. We lopen hoe dan ook vertraging op.”

‘Feeling houden met de praktijk’

“Verbaasd was ik toen ik hoorde over het controversieel verklaren van het Kamerdebat over complexe zorg voor gehandicapten. Maar inmiddels weet ik dat het weinig betekent voor mijn huidige werkzaamheden. Daarvan gaat gelukkig niets in de ijskast.

Ik houd mij vooral bezig met de zorg voor mensen met een beperking én gedragsproblemen. Instellingen ervaren veel verschillende knelpunten om passende zorg te kunnen leveren voor deze doelgroep. VWS zoekt nu een partij die hen gaat bijstaan. Met die partij kunnen de zorginstellingen onderzoeken wat ze willen bereiken op het gebied van kwaliteit of goed werkgeverschap.

Om ‘feeling’ te houden met de praktijk ga ik op werkbezoek. En ik heb een broer die in deze doelgroep valt. Hij woont sinds zijn tiende in een instelling. De zorg voor mijn broer kende veel ups and downs. Hij kreeg een eigen appartement, maar had juist behoefte aan begeleiding in zijn nabije omgeving. Nu is de zorg voor hem redelijk op orde. Wel is hij nog snel van slag. Als mensen hem niet snappen, laat hij gedragsproblemen zien. Ik hoop dat hij ooit weer de oude zal zijn.

Of de controversieelverklaring van dit onderwerp mijn aanzien bij collega’s heeft verhoogd? Nee, nee, we doen allemaal heel belangrijke dingen. Het ene onderwerp krijgt meer politieke aandacht dan het andere, maar ze zijn allemaal even belangrijk.”

‘Medische ethiek ligt vaak gevoelig’

“Mensen beschermen tegen de risico’s van preventief gezondheidsonderzoek. Dat is het doel van de Wet op het Bevolkingsonderzoek. Het verraste me enigszins dat de Tweede Kamer deze controversieel heeft verklaard. Ik verwachtte dat de Kamer zoveel mogelijk wilde laten doorgaan. Aan de andere kant: bij de mondelinge behandeling in de Kamer bleek dat de standpunten op dit terrein uiteenliepen. Medische ethiek ligt vaak gevoelig.

De wetswijziging is nodig omdat er de laatste jaren veel meer soorten preventief onderzoek bij zijn gekomen. Het is nu een heel breed terrein: van een fitheidstest op de sportschool en een online vragenlijst over je gezondheid tot - aan de andere kant van het spectrum - een ‘total bodyscan’. Aan de hand van het resultaat kun je naar je huisarts of opgelucht ademhalen. Het is goed dat mensen de verantwoordelijkheid nemen voor hun gezondheid. Met de aangepaste wet geven we hen meer keuzevrijheid. Wel willen we als VWS zorgen voor goede kwaliteit van de tests en bescherming tegen risico’s.

Het dossier staat in de ijskast, maar blijft niet onaangeroerd. Het voorstel was na de mondelinge behandeling aangehouden op verzoek van minister Kuipers. We werken aan een wijziging van het wetsvoorstel en dat kan nu in een rustiger tempo. Nee, ik heb hierdoor geen zeeën van tijd. Ik heb nog meer dossiers. Genoeg te doen.

Of ik me extra belangrijk voel, omdat mijn onderwerp zo zwaarwegend was dat het controversieel is verklaard? Nee, iedereen is belangrijk. Ieder VWS-dossier is belangrijk.”

‘De beslissingen bepalen ook míjn toekomst’

“Ik begrijp wel waarom de Tweede Kamer het rapport over ouderenzorg controversieel heeft verklaard. Het gaat over de beheersbaarheid van de uitgaven. De boodschap van het rapport is: ‘Als we niets doen, wordt de ouderenzorg onbetaalbaar. We moeten de groei van de uitgaven afzwakken’.

Ook VWS wil nadenken over de betaalbaarheid van de ouderzorg in de toekomst. Het controversieel verklaren van het rapport, betekent niet dat de activiteiten van VWS abrupt worden beëindigd. Ook voor een nieuw kabinet moeten we antwoorden vinden op uitdagingen voor de toekomst. Verschillende werkgroepen bij VWS zijn nu bezig om deze antwoorden te formuleren; daarin zitten collega’s van meerdere directies.

Wat meespeelt: al zou je een onbeperkt budget hebben, dan nog blijft arbeid een knelpunt. Personeel wordt immers steeds schaarser. Je zou misschien technologie kunnen inzetten die medewerkers ontlast, zoals sensoren in het bed. Verpleegkundigen hoeven dan niet een paar keer per nacht een ronde door het verpleeghuis te maken. Ze krijgen een signaal: de heer Jansen is zijn bed uit.

Ook is het van belang om met ouderen in gesprek te gaan over hun toekomst. Volgens minister Conny Helder moeten ze nadenken waar ze straks willen wonen en hoe ze een netwerk inrichten. Kun je aansluiten bij een wijkvereniging? Ook voor zestigers is dit van belang. Je kunt bijvoorbeeld als doel stellen: ik wil over tien jaar gelijkvloers wonen. En ja, daarbij realiseer ik me dat de beslissingen die we nu nemen, ook míjn toekomst bepalen.”