Tekst Menno Gruijs en Luca Kuiper
Foto Freedom Online Coalition
Wereldwijde internetvrijheid is voor het twaalfde achtereenvolgende jaar afgenomen. Tegelijkertijd neemt het risico op verdere versplintering toe. Versplintering, ook wel fragmentatie, is het fenomeen waarbij landen hun ‘eigen’ internet controleren en reguleren. Meer regeringen dan ooit oefenen controle uit over wat voor informatie mensen online kunnen raadplegen. Ze blokkeren buitenlandse websites, verzamelen op grote schaal persoonlijke data, en gebruiken toepassingen van kunstmatige intelligentie zoals gezichtsherkenningssoftware om surveillance te vergroten. De Taskforce Cyber van het ministerie van Buitenlandse Zaken zet zich in voor de bescherming van internetvrijheid. Onze collega’s kwamen hiervoor in oktober bijeen met partnerlanden via de Freedom Online Coalition in Rome.
Leestijd: 4 minuten
Freedom Online Coalition: strategische coördinatie is hard nodig
De Freedom Online Coalition (FOC) is in 2011 opgericht in Den Haag door de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken, Uri Rosenthal en de toenmalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Hillary Clinton. Het FOC begon in 2011 met 15 leden en heeft op dit moment 34 leden, die allen gecommitteerd zijn aan het bevorderen en beschermen van mensenrechten, waarbij de overkoepelende overtuiging is dat offline mensenrechten ook online van toepassing zijn en beschermd dienen te worden.
Een proactieve coalitie die ervoor zorgt dat kwesties op het gebied van internetvrijheid op de internationale beleidsagenda staan.
De FOC is een proactieve coalitie die ervoor zorgt dat kwesties op het gebied van internetvrijheid op de internationale beleidsagenda staan als een manier om concrete beleidsveranderingen en resultaten te stimuleren. Naast de 34 landen heeft het FOC ook een adviesnetwerk bestaande uit stakeholders uit het maatschappelijk middenveld, de academische wereld en de private sector. Op 18, 19 en 20 oktober kwamen leden van al deze groepen samen in Rome. De Taskforce Cyber van het ministerie van Buitenlandse Zaken nam hieraan deel.
Internet Shutdowns en Gezamenlijke Verklaring
Een drukmiddel van overheden is om het internet in een bepaald gebied uit te schakelen, een zogenoemde internet shutdown. Het meest recente voorbeeld hiervan is hoe de Iraanse overheid het internetverkeer beperkt rondom de huidige protesten daar.
Op dit onderwerp heeft Nederland op 20 oktober samen met 33 andere landen binnen de Freedom Online Coalitie (FOC) een gezamenlijke verklaring uitgebracht. Hierin worden de maatregelen die Iran heeft genomen om de toegang tot het internet te beperken na de landelijke protesten over de tragische moord op Mahsa Amini stevig veroordeeld. De verklaring werd op 20 oktober overeengekomen tijdens de strategische coördinatievergadering van de FOC in Rome.
Een drukmiddel van overheden is om het internet in een bepaald gebied uit te schakelen, een zogenoemde internet shutdown.
Naast het statement over internet shutdowns in Iran sprak de FOC in Rome over toekomstige strategieën voor bevordering van online en offline mensenrechten. Een belangrijk onderdeel van deze besprekingen ging over de Ottawa Agenda. De Ottawa Agenda is het vertrekpunt voor de inzet van de Coalitie in het komende decennium en zal de FOC-lidstaten ondersteunen in hun werk voor de bevordering van online en offline mensenrechten.
Nieuwe Technologieën
Naast internet shutdowns en afnemende internetvrijheden richt de FOC zich ook op de invloed van opkomende technologieën zoals kunstmatige intelligentie op mensenrechten. De coalitie richt zich bijvoorbeeld op het bevorderen van transparantie en regulering van algoritmes. Lange tijd werd gedacht dat bepaalde landen vanwege hun gesloten karakter over minder innovatief vermogen beschikten en dat het internet en digitale technologieën democratie zouden bevorderen.
Recente ontwikkelingen laten echter zien dat technologieën zoals kunstmatige intelligentie juist gebruikt kunnen worden om sociale en politieke controle te vergroten. Bovendien zou het gebruik van deze technologieën door overheden baanbrekende innovatie in kunstmatige intelligentie kunnen stimuleren. “AI-tocracy”: Onderzoekers beargumenteren dat er een wederzijds versterkende relatie bestaat tussen innovatie in kunstmatige intelligentie gedreven gezichtsherkenningssoftware en autocratische controle in China.
De toekomst
Mensenrechten, zowel online als offline, zijn de grondslag van de democratie. Nederland zal dan ook een prominente rol binnen de coalitie blijven vervullen wanneer de Verenigde Staten in 2023 het voorzitterschap overneemt van Canada. Ook steunt Nederland via het Mensenrechtenfonds ngo’s die zich sterk maken voor internetvrijheid, zoals Acces Now en Freedom House, om online mensenrechten te waarborgen.
