Tekst Kees Cath
Foto Kees Cath
Het laboratorium Seibersdorf
Wie denkt aan het Internationaal Atoom Energie Agentschap (IAEA) denkt aan kerncentrales, toezicht op het nucleaire programma van Iran en het voorkomen van de verspreiding van kernwapens. Maar het IAEA is veel meer dan de wereldwijde toezichthouder op het vreedzame gebruik van nucleaire technologie, en verantwoordelijk voor het bevorderen van de toegang tot deze technologie. Zo houdt het agentschap zich bezig met tal van projecten op het gebied van voedselzekerheid en het tegengaan van ziektes.
Leestijd: 3 minuten.
Het kloppend hart van deze brede missie van het IAEA is het laboratorium in Seibersdorf, op een uurtje afstand van het IAEA-hoofdkwartier in Wenen. Hier werken wetenschappers van over de hele wereld samen. De Veiligheidsdiplomaat bracht ter gelegenheid van de Algemene Vergadering van het IAEA een bezoek aan deze laboratoria.
Planten, insecten en radiografie
Een verband tussen het tegengaan van bananenschimmels, het uitbannen van tseetseevliegen en radiografie? Het lijkt vergezocht. Toch wordt in het laboratorium van het IAEA aan alle drie gewerkt. Rode draad: voor alle drie is nucleaire technologie nodig. Bij nucleaire technologie wordt onterecht meteen gedacht aan de splijting van een atoom, zoals het geval is in een kerncentrale. Maar bij nucleaire technologie gaat het om alle technologie op het atomaire niveau, hierbij hoeft dus geen straling vrij te komen of splijting plaats te vinden.
Twee vliegen in een klap!
Een van de meest befaamde toepassingen van nucleaire technologie is de techniek waarmee zowel tseetseevliegen als fruitvliegen kunnen worden bestreden. Bij de fruitvlieg wordt bijvoorbeeld middels nucleaire technologieën de genetische eigenschappen van het insect aangepast, zodat mannelijke fruitvliegjes te onderscheiden zijn van de vrouwelijke. De mannetjes krijgen bijvoorbeeld een andere kleur. Deze aangepaste mannelijke vliegjes worden op massale schaal bestraald zodat ze onvruchtbaar worden. Vervolgens worden ze vrijgelaten in het wild. Deze onvruchtbare mannelijke vliegen paren met vruchtbare vrouwelijke vliegen en voorkomen vervolgens nageslacht van de vrouwelijke fruitvlieg. Gevolg: een sterke daling van een zeer schadelijke vliegsoort.
Een vergelijkbaar proces wordt uitgevoerd met de tseetseevlieg. Daarmee wordt bijgedragen aan het uitbannen van de dodelijke slaapziekte, die door de steek van de tseetseevlieg wordt verspreid.
Het IAEA: mee in de strijd om de banaan te redden
De banaan blijft wereldwijd het meest populaire fruit. Maar onze geliefde banaan loopt het risico om te verdwijnen door een schimmel. In het Seibersdorf laboratorium wordt gewerkt aan technologieën waarmee de banaan kan worden gered. Middels nucleaire technologie wordt het DNA van bananenplanten veranderd zodat varianten ontstaan die beter bestand zijn tegen de beruchte schimmel. Hetzelfde doet het IAEA met tal van andere plantensoorten zoals koffie, tarwe en kikkererwten. Dit is zeer nadrukkelijk niet het genetisch modificeren van planten (GMO). Met de nucleaire technologieën die het IAEA gebruikt ontstaan varianten die ook in de natuur kunnen ontstaan. Het proces gaat alleen sneller. Bij GMO daarentegen wordt het DNA zo aangepast dat er soorten ontstaan die anders niet zouden kunnen ontstaan.
Rays of hope in de strijd tegen kanker
Een van de vlaggenschip-projecten van het IAEA is het ‘Rays of Hope’-project. Een groot deel van de kankerpatiënten in lage- en middeninkomenslanden heeft geen toegang tot gezondheidszorg waarmee kanker kan worden bestreden. Het IAEA wil technologie noodzakelijk voor het bestrijden van kanker, zoals detectie-instrumenten en bestralingsapparatuur, beter toegankelijk maken. Ook in het laboratorium in Seibersdorf wordt er aanverwant werk verricht. In het laboratorium kan stralingsapparatuur van de lidstaten van het IAEA gemeten worden. Hiermee wordt ervoor gezorgd dat deze apparatuur effectief en precies blijft.
Wat doet Nederland voor deze missie van het IAEA?
Ook Nederland heeft in het verleden verschillende keren bijgedragen aan het werk van het laboratorium in Seiberdorf, waaronder in 2019 met een financiële bijdrage van ruim 400.000 euro. Hiermee is de vernieuwing van de oude laboratoria gefinancierd.
Lees het volgende artikel: Freedom Online Coalition: inzet voor internetvrijheid en mensenrechten
