Circulair ondernemen tegen de stroom in

Zwemmen tegen de stroom in. Zo omschrijft Björn zijn inspanningen om circulariteit vooruit te helpen. “Iets maken van fossiele grondstoffen, het vervolgens gebruiken en uiteindelijk weggooien. Dat systeem hebben we in meer dan honderd jaar opgebouwd. Boekhoudkundig worden bezittingen afgeschreven naar nul en daarmee ‘waardeloos’. In een circulaire economie behoudt alles juist haar waarde en worden materialen blijvend ingezet. Het vraagt om een systeemverandering. Dat is altijd lastig. Mensen moeten anders naar dingen kijken, ook binnen onze bank. Dat vergt nogal wat, want het is nieuw, onbekend en de regelgeving is er vaak niet op toegesneden. Wat je daarom vaak hoort, is: het kan niet. Dus elke keer als ik de bank binnenloop, denk ik: hoe kan het wel?”

Betrokkenheid afnemers

Dat Björn en zijn collega’s vaak een antwoord vinden op die vraag, blijkt uit de vele circulaire initiatieven van Raboklanten die de afgelopen jaren zijn gefinancierd. Twee voorbeelden zijn PolyStyreneLoop (recycling van polystyreen schuim) en PeelPioneers (verwerking van sinaasappelschillen). Hoe lastig is dit voor banken? “De prognoses voor circulair ondernemen zijn positief. Maar in de praktijk is er vaak geen marktacceptatie, en zeker geen gelijk speelveld. Circulaire producten zijn vaak duurder dan producten die gemaakt zijn van primaire grondstoffen. Ook is er onbekendheid met nieuwe technieken. Dus is er in de business case extra inspanning nodig om aan te tonen dat iemand op het circulaire product zit te wachten. In de gevallen dat dit lukt, is vaak sprake van een ketensamenwerking waarbij de betrokkenheid van afnemers verzekerd is.” 
Björn is nationaal en internationaal betrokken bij initiatieven om de omstandigheden voor de financiering van circulair ondernemen te verbeteren. Bijvoorbeeld via de werkgroep Circular Metrics van De Nederlandsche Bank en het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat, via de World Business Council for Sustainable Development en via Europese samenwerkingen. “Een belangrijk doel is om dezelfde taal te spreken en circulariteit meetbaar te maken. De transitie is kostbaar, dus je wil zeker stellen dat je ondernemingen financiert die daadwerkelijk circulair zijn. Het geld moet niet op de verkeerde plek terecht komen.”

Basisvoorwaarde

Samenwerking is er ook met de concurrentie. Met ABN AMRO en de ING bracht de Rabobank zelfs een gezamenlijke richtlijn uit over de financiering van circulaire bedrijfsplannen. Björn: “Het is één grote reis, die je samen moet afleggen. Het is belangrijk om dezelfde taal te spreken en ervaringen te delen. Tegelijkertijd kun je met elkaar blijven concurreren. Dat houdt je scherp en zorgt ervoor dat je beter wordt. Sterker nog: ik zou mij er niet comfortabel bij voelen als wij de enige waren die onze nek uitstaken voor circulair ondernemen.”
Björn prijst zich gelukkig met zijn rol. “Aan de ene kant houd ik mij bezig met wat de circulaire economie nou precies is en hoe we daar als bank en sector mee om moeten gaan. Maar aan de andere kant kom ik ook bij ondernemers over de vloer. Dan bespreken we hun plannen, waar zij tegenaan lopen en wat wij als bank kunnen doen.” Circulair ondernemen, zo verwacht Björn, wordt op termijn een basisvoorwaarde voor de financiering van ondernemersplannen. “Maar het is wel nodig dat meer partijen de potentie en noodzaak gaan zien van circulair produceren en consumeren. Nu moeten we het vaak nog per casus bevechten. Circulariteit moet meer mainstream worden.”