Van alle Kompasweeksessies die Yvette Jonkeren bezocht, liet vooral de sessie ‘Hoe kunnen we vrij adviseren in een steeds opener overheid?’ haar na afloop niet los. Wat het vraagstuk volgens de adviseur organisatieontwikkeling van ILT zo ingewikkeld maakt? Dat er geen pasklaar antwoord voor is.
IenW wil transparant zijn en in interactie met stakeholders opereren. En met het Kompas als richtingaanwijzer voor heel IenW heeft transparantie vanzelfsprekend ook een prominente plek in de Koers van Yvettes agentschap, de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Daarin staat: ‘De ILT legt verantwoording af aan de Tweede Kamer en aan burgers en bedrijven over de effecten van haar acties. Niet alleen via meerjarenplannen en jaarrapportages, maar juist ook door meer proactief gegevens openbaar te maken. Op de ILT-website en via social media verschijnen regelmatig nieuwsberichten met cijfers, toezichtacties en handhavingsinformatie. In overleggen en sectorbijeenkomsten deelt de ILT haar bevindingen met bedrijven en belangenorganisaties.’
Omgaan met transparantie in jouw specifieke rol
Het organisatiebrede belang van transparantie staat dus buiten kijf, zegt Yvette. ‘Maar hoe ga je in jouw rol nou om met die intentie? Bijvoorbeeld als het gaat om de openbaarheid van stukken. Als alles wat je opschrijft – meningen, feiten, afwegingskaders, besluitvorming – openbaar kan worden, in hoeverre mail je dan bijvoorbeeld nog een ruw stuk? In hoeverre deel je werk dat onder constructie is? En kun je af en toe nog wel een boude opmerking maken zonder het risico dat externe partijen die volledig uit de context trekken?’
Het is zoeken, voor jezelf en met collega’s
Voor de ene collega betekent transparantie iets anders dan voor de andere, geeft Yvette aan. ‘Zo werk ik als adviseur organisatieontwikkeling niet zo direct aan politiek gevoelige onderwerpen. Er zal bijvoorbeeld niet snel aanleiding zijn om mijn werk door middel van een Wob-verzoek openbaar te maken. Terwijl iemand die dichter op de politiek zit, voorzichtiger moet zijn. Juist doordat het voor iedereen anders is, is er ook geen one-size-fits-all-aanpak voor openheid. Geen afvinklijstje. Het is zoeken. Voor jezelf en samen met collega’s.’
Goede eerste stappen volgens Yvette
Wat Yvette zelf als een concrete voorwaarde ziet om openheid te creëren? Transparant zijn richting je collega’s. Als dat niet lukt, is transparantie richting de buitenwereld een brug te ver, gelooft ze. ‘Denk aan: je mening kunnen geven, onafhankelijk kunnen adviseren en een tegengeluid kunnen laten horen. Maar denk bijvoorbeeld ook aan het ‘meten’ in hoeverre we transparant zijn, en bepalen wanneer we het goed doen. Aan indicatoren vaststellen, zodat we bewust sturen op transparantie.’
Na de sessie had Yvette het met een collega over de inzichten die ze heeft gekregen. Over de complexiteit van het thema. Precies wat het doel was van de Kompasweek: het op gang brengen van het gesprek over de thema’s en ze zo samen concreter maken. ‘De sessie heeft me goed aan het denken gezet. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de andere drie ook heel interessante sessies die ik gevolgd heb!’
