Prioriteiten voor 2018

Toewijding

Voor minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus zijn deze onderwerpen onlosmakelijk verbonden. Zoals hij tijdens de begrotingsbehandeling in de Tweede Kamer al aangeeft: “Wij staan voor de taak onze vrije, veilige en rechtvaardige samenleving nog sterker te maken. Ik heb daarbij één vaste overtuiging: justitie en veiligheid kunnen niet zonder elkaar. Samen maken zij van een samenleving een rechtsstaat.” Aan rechten heb je als mens immers niet veel, als je niet de vrijheid hebt deze uit te oefenen. Als je niet beschermd wordt tegen geweld, willekeur, mensen die kwaad willen of instanties die je rechten schenden. Daarom zet Grapperhaus in op ondermijning, cybersecurity, terrorisme en de nationale politie.

Hierbij kan de minister de steun van de ambtenaren op het departement goed gebruiken. Hij is dan ook zeer te spreken over de gedrevenheid van zijn medewerkers, hun kennis van zaken en menselijkheid. Zo stelt hij op de nieuwjaarsreceptie van JenV: “We hebben een ambitieuze agenda en we gaan die verwezenlijken.” De minister wil vooral vooruitkijken: “We hebben enorm veel prioriteiten.” Grapperhaus vindt het, een paar maanden na de begrotingsbehandeling zelfs moeilijk om prioriteiten in aan te geven: “Want alles is belangrijk. Maar als ik dan toch een prioriteit moet noemen: de aanpak van ondermijning.” De metafoor die hij bij de begrotingsbehandeling al maakte: “Ondermijning is als een schemerlicht. In het begin zie je niet dat het donker wordt om je heen. Maar langzaam infiltreren criminelen de gewone maatschappij met synthetische drugs, mensensmokkel en -handel. Met fraude, witwassen en wapenhandel.” Daarom wil hij de burgers duidelijk maken dat zij eigenaar van hun eigen wijk zijn. “JenV gaat de huidige integrale aanpak versterken: we verstoren de criminele economie, straffen de daders, pakken crimineel vermogen af en nemen de sociaal-maatschappelijke voedingsbodem die aan hun ondermijnende activiteiten ten grondslag ligt, weg.”

Nationale Politie

Een andere prioriteit voor minister Grapperhaus is de Nationale Politie. Hij wil in 2018 ver komen in de afronding van een goed functionerende Nationale Politie. “Politiemensen hebben het de afgelopen jaren niet erg makkelijk gehad”, onderkent hij. Verbouwen terwijl de winkel openbleef, noemt de minister het in november nog tijdens de begrotingsbehandeling. “En steeds opereren onder het vergrootglas van de publiciteit. Deze mensen verdienen een goede, effectieve organisatie. Er komt dan ook honderd miljoen extra voor agenten in de wijk, bij recherche, voor verbetering van de ICT en voor vernieuwing van het materieel.”

Trots op de rechtsstaat

Ook minister Dekker is onder de indruk van de diversiteit en veelheid van medewerkers die onder JenV vallen: “We doen ongelofelijk veel en het is mooi om te zien dat iedereen werkt met dat ene doel voor ogen: veiligheid van onze samenleving. Wij mogen trots zijn op onze rechtsstaat. Alle krachten die de rechtsstaat ondermijnen, moeten we aanpakken.” Volgens de minister voor Rechtsbescherming is er nog een ander punt van aandacht: “Voor velen is de rechtsstaat een abstract begrip. Terwijl rechtsbescherming zoveel meer is dan een theoretisch concept of samenspel van regels en wetten. Het is het gevoel als inwoner beschermd te worden. Ik wil er alles aan doen om recht weer een oplossing te laten zijn voor de concrete problemen van inwoners van Nederland. Onze rechtsstaat moet weer gaan leven.”

De minister zegt dit niet voor niets: “Bescherming van de burger door de staat is zó wezenlijk in het leven van mensen. Als Haags jongetje ervoer ik dat al bij mijn ouders. Wij woonden in een portiekwoning in Transvaal, vlak achter de Haagse Markt. In die tijd verloederde de wijk. Bij ons werd twee keer achter elkaar ingebroken. Mijn ouders besloten dat dit geen plek was om hun kinderen te laten opgroeien en dus verhuisden we. Het was de tijd dat de grote steden leegliepen. Mensen voelden zich veilig noch gesteund door de overheid.” En precies dat gevoel wil de minister voorkomen.

Dat raakt ook aan een ander soort bescherming: die tegen de staat. Ook dat is voor Dekker onderdeel van een goede rechtsbescherming. “Als mensen engelen waren, konden we best zonder controle op onze overheid”, zo haalt hij founding father James Madison aan. “Helaas is dat niet zo. Daarom is het belangrijk dat we de mensen beschermen tegen willekeur van de overheid, tegen het risico op machtsmisbruik. Dit is een wezenlijk onderdeel van mijn taak.”

Gevangeniswezen

Een ander belangrijk thema voor Dekker is het gevangeniswezen. “We moeten duidelijkheid en stabiliteit geven in de discussie over de capaciteit van onze gevangenissen. Ook moeten we kijken hoe de straffen die we uitdelen weer rechtvaardig voelen voor de burger. En we moeten voorkomen dat mensen die uit detentie komen weer de fout ingaan. Nu komt vijftig procent van de ex-gedetineerden opnieuw met ons in aanraking; dat moet minder.” Het is om deze reden dat de minister zich hard maakt voor een effectievere manier van straffen. “Dat staat in het Regeerakkoord, maar ik wil ook uit persoonlijke overtuiging dat straffen recht doen aan het leed van slachtoffers en een duidelijke maatschappelijke norm stellen.”

Internationaal migratiebeleid

Mark Harbers, staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, heeft enkele duidelijk gemarkeerde prioriteiten in 2018: “Bij mijn portefeuille denkt iedereen direct aan asielzoekers. Maar er is meer. Zo wil ik de nadruk leggen op de bestrijding van mensenhandel. Ook als VVD’er gaat dit onderwerp mij ideologisch aan het hart: hier is sprake van het wegvallen van de individuele vrijheid en dat wil ik te vuur en te zwaard bestrijden. Net als in de prostitutie, trouwens. Ook daar kunnen we via nieuwe wetgeving de prikkel voor dwang wegnemen.”

Veel aandacht gaat uiteraard ook naar het vluchtelingendossier. Hij ziet drie hoofdlijnen: op binnenlands terrein zorgen voor een beheersbaar asielproces met een flexibel opvangmodel en een vlotte afhandeling van de aanvragen. Binnen de Europese Unie komen tot harmonisatie van de asielprocedures en de geboden opvang en als EU goede afspraken maken met landen in onder meer Afrika en Azië over correcte opvang in de regio en de terugkeer van uitgeprocedeerde asielzoekers. “Wij willen immers dat uitgeprocedeerde asielzoekers zelfstandig en zo snel mogelijk ons land verlaten.”

Een probleem dat de staatssecretaris ziet op dit dossier: “Sommige lidstaten van de EU denken anders dan wij als het gaat om de afspraken die we gemaakt hebben rond vluchtelingen en asielzoekers. Het is zaak dat we dit jaar resultaten boeken, nog voor er in 2019 een nieuwe Europese Commissie wordt aangesteld. In onze ogen is dit een Europees dossier. Er moet een internationaal gedragen migratiebeleid zijn. Wij kunnen in ons land bijvoorbeeld alleen flexibele opvang realiseren, als er in EU-verband resultaten geboekt worden.”