Tekst Sander Grip
Foto Martijn Beekman
Na 17 november 2019 is er geen ontkomen meer aan: racisme in het voetbal moet met wortel en tak uitgeroeid worden. Die dag krijgt voetballer Ahmad Mendes Moreira een racistisch spervuur over zich uitgestort. Twee dagen later staat volkssport nummer 1 centraal in een mondeling vragenuur in de Tweede Kamer en inmiddels is er een stuurgroep die het racisme in het voetbal aanpakt. Hierin vertegenwoordigt Rupesh Ramkisoensing JenV.
Die bewuste zondag 17 november 2019 zat Ramkisoensing voetbal te kijken. Oranje had gespeeld dus het balletje rolde alleen op de velden van de Eerste Divisie. “Ik keek even weg en toen ik weer naar de tv keek, zag ik een speler van het Rotterdamse Excelsior, Ahmad Mendes Moreira, helemaal gek worden. Ik dacht, die heeft een onterechte rode kaart gehad of zo. Pas toen ik terugkeek, had ik door wat er aan de hand was.”
Toegankelijk, gastvrij en veilig
JenV werkt samen met de KNVB, politie, Openbaar Ministerie en gemeenten aan toegankelijk, gastvrij en veilig voetbal. Het gelijknamige beleidskader kent drie speerpunten (persoonsgerichte aanpak, gastheerschap en safety) en twee randvoorwaarden (regiorol gemeenten en betrokkenheid supporters). Op deze gebieden is de afgelopen jaren veel verbeterd. Toch blijven we gezamenlijk aan de slag, omdat er nog voldoende uitdagingen zijn om het met elkaar beter te doen. Het beleidskader wordt op dit moment geactualiseerd.
De aanpak van racisme en discriminatie in het voetbal (Ons voetbal is van iedereen; samen zetten we racisme en discriminatie buitenspel) maakt onderdeel uit van het nieuwe beleidskader. JenV zet in op drie onderwerpen: persoonsgerichte aanpak, digitale meldplicht en het vergroten van kennis onder voetbalprofessionals over straffen en maatregelen.
Op 26 september is een landelijke campagne gelanceerd waarin opgeroepen wordt om ongeacht ras, huidskleur, seksuele geaardheid, cultuur, geloof, nationaliteit, gender en leeftijd gezamenlijk te genieten van al het moois dat voetbal ons brengt.
Uitbannen
Wat er precies gebeurde, legt Mendes Moreira na de wedstrijd uit voor de camera van Studio Sport. Hij werd door supporters van tegenpartij FC Den Bosch uitgemaakt voor rotte vis, van zwarte piet en kankerzwarte tot katoenplukker. Minister Bruno Bruins (Sport) stapt naar voren en zegt regie te gaan voeren op het uitbannen van racisme uit het voetbal. De Tweede Kamer neemt hier geen genoegen mee: tijdens een mondeling vragenuur op dinsdag 19 november moet minister-president Mark Rutte in de Kamer beloven zich actief met dit onderwerp bezig te gaan houden.
“Op 28 november vervolgens zit Rutte met Grapperhaus en Bruins om tafel met de KNVB, de clubs en de scheidsrechter die bij het incident betrokken waren. De uitkomst was een plan van aanpak om de problemen van racisme op te lossen. Het ministerie van VWS is in the lead, JenV is verantwoordelijk voor enkele onderdelen in het dossier. Het incident met Mendes Moreira heeft racisme landelijk op de politieke agenda gezet, maar het is natuurlijk iets dat al veel langer speelt en dat met name voorkomt op de amateurvelden. Uit eigen ervaring weet ik denk dat het racisme daar vele malen erger is, ook de KNVB onderschrijft dit. Daar is minder registratie en kom je er wat makkelijker mee weg dan in het betaald voetbal waar alles geregistreerd wordt door camera’s.”
Sneeuwbal
De belangrijke vraag is waar het racisme vandaan komt. “Ik geloof niet dat fans naar het stadion gaan met het vooropgezette plan een speler van de tegenpartij racistisch uit te jouwen”, stelt Ramkisoensing. “Maar er is groepsdruk, iemand begint en anderen haken in. En die ochtend was de intocht van Sinterklaas in de Bossche binnenstad. Er was dus al een sfeertje, zal ik maar zeggen. Die ingrediënten bij elkaar maakt dat het uit de hand gelopen is.”
Dat is voor de JenV’er overigens geen reden om het incident te bagatelliseren. Integendeel: “Dit kan en mag niet. Punt. Het bijzondere in dit geval is, dat het incident gelijk zo groot werd. Het werd direct landelijk opgepakt. Dat komt mede doordat de speler zelf zeer geëmotioneerd reageerde, doordat de scheidsrechter de wedstrijd stillegde, maar ook door de initiële houding van Bossche trainer Erik van der Ven, die Mendes Moreira een zielig mannetje noemde. Dat was zout in de wond wrijven: hij deed alsof er niks aan de hand was terwijl er wel degelijk iets gebeurd was dat niet door de beugel kon. Er ontstond een sneeuwbal die groter en groter werd.”
Voorkomen, signaleren, bestraffen
Dat het incident plaatsvond, is in zekere zin goed. “Soms werd getwijfeld of racisme en discriminatie echt een probleem was is in het Nederlandse voetbal. Nu was in een keer duidelijk: ja, dit is een probleem en er moet iets aan gedaan worden. Met elkaar zijn we gaan kijken: wat doen we al, welke acties zijn te versterken en kunnen we nieuwe maatregelen bedenken?”
“Centraal in onze aanpak staat samenwerking, we willen voorkomen dat we niet van elkaar weten wat we doen. Maar ook dan kunnen we niet alles voorkomen. Dus ook signaleren en bestraffen horen bij onze aanpak. Wij zitten op sanctioneren, partijen als De Anne Frank Stichting en VWS richten zich op het voorkomen van dit gedrag. En we kunnen veel maatregelen nemen, van voorlichtingsavonden tot stadionverboden - die ook nog eens verhoogd zijn van vijf naar tien jaar. Alleen moord en doodslag in een stadion worden zwaarder bestraft.”
Ramkisoensing gelooft in de aanpak. Zeker nu racisme en discriminatie wereldwijd torenhoog op de agenda zijn gekomen via de Black Lives Matter-beweging. “Ik kan me voorstellen dat het probleem in het betaald voetbal weggewimpeld had kunnen worden, zelfs met Back Lives Matter, als het incident met Mendes Moreira er niet was geweest. Maar nu kunnen we er niet meer van wegkijken. Gelukkig maar.”
