‘We zijn nu meer een onderzoeksafdeling’

Normaal gesproken houdt de afdeling zich bezig met de vluchtaanvragen en bijbehorende taken zoals het opmaken van alternatieve reisdocumenten in de vorm van een Dublin-laissez-passer of een Europees reisdocument, het checken van documenten, het ontvangen en registeren van binnenkomende reis- en overige documenten en het verstrekken van een financiële bijdrage. Daarnaast gaan Rebecca, Milind en hun collega’s na of er bijvoorbeeld escorts nodig zijn (begeleiding door de Koninklijke Marechaussee) en of er medische zaken zijn waar rekening mee gehouden moet worden. Ook is er contact met de Koninklijke Marechaussee om te beoordelen of de uitzetting van deze vreemdeling een risico vormt en of bijvoorbeeld de veiligheid aan boord van het vliegtuig is gegarandeerd. De medewerker van de afdeling Boekingen onderzoekt bij de IND of de vreemdeling juridisch verwijderbaar is: de zogeheten last minute verwijderbaarheidscheck. Rebecca: “Ook het land waar iemand naartoe terugkeert stelt eisen aan de terugkeer. Wij zorgen ervoor dat er uiteindelijk geen belemmeringen zijn die de terugkeer in de weg staan.”

Complexer en formeler

Tijdens de coronacrisis staat de wereld op zijn kop, ook bij de afdeling Boekingen. Het werk is er veel complexer van geworden. Eisen veranderen soms met het uur. Milind: “Om ervoor te zorgen dat alle collega’s over de juiste en dezelfde informatie beschikken, hebben we een lijst COVID-maatregelen en -informatie per land opgesteld, ook wel bekend als de landenlijst. Vier collega’s houden die lijst bij zodat de informatie up-to-date blijft. Dit brengt ook met zich mee, dat we voortdurend zoeken naar alternatieve routes en naar luchtvaartmaatschappijen die bereid zijn deze vreemdelingen te vervoeren. Onze adviseur Boekingen voert daarover gesprekken met de luchtvaartmaatschappijen. In dat gesprek komt ook aan bod of een vreemdeling die niet in het bezit is van een origineel reisdocument alsnog op een alternatief reisdocument kan vertrekken, bijvoorbeeld een verlopen paspoort.”

Een van de grote uitdagingen in de coronacrisis is vooral het onderlinge contact tussen collega’s. De een werkt thuis en de ander op kantoor. Dat laatste omdat sommige werkzaamheden niet vanuit huis te doen zijn, bijvoorbeeld omdat er met vertrouwelijke documenten gewerkt wordt. En omdat de medewerkers ook op Schiphol moeten zijn, bijvoorbeeld om de vertrekkende vreemdeling te begeleiden bij het inchecken en naar de juiste gate te helpen. Rebecca: “Konden we vóór COVID naar iemands bureau lopen en een vraag stellen, nu plannen we alle afspraken digitaal. Dat maakt het contact formeler én intensiever. Maar het is wel nodig, want anders doen we dingen die niet nodig zijn of we doen dingen juist dubbel.”

Geen begeleiders

Corona viel ook de DT&V rauw op het dak. “Landen raakten in paniek en namen maatregelen die terugkeer van vreemdelingen bemoeilijkten,” herinnert Rebecca zich. Zo werd er in de loop van het voorjaar van 2020 bijna niet meer gevlogen: vertrek is dan lastig te realiseren. Milind: “Er waren wel repatriëringsvluchten en nog steeds, maar die zijn voornamelijk te gebruiken als iemand vrijwillig meewerkt aan terugkeer. In sommige gevallen hangt het van het land af of ze akkoord gaan met gedwongen vertrek bij een repatriëringsvlucht. Ook kunnen niet op al deze repatriëringsvluchten begeleiders van de Koninklijke Marechaussee mee. De consulaten en de ambassades kunnen hierin een belangrijke rol spelen.

Op deze beperkingen is de terugkeer soms stukgelopen, al hebben we geprobeerd de betrokken vreemdelingen scherp in het vizier te houden, zodat ze op een later moment alsnog konden terugkeren.” Rebecca vult aan: “Via de collega’s van de Directie Internationale Aangelegenheden en collega’s van het Europees grenswachtagentschap Frontex maar ook via consulaten en ambassades krijgen we waar mogelijk informatie over terugvluchten, bijvoorbeeld vanuit andere Europese landen, zodat we mensen toch kunnen laten terugkeren. Maar ook in die gevallen gaat het alleen om vrijwillige terugkeer.”

Gedwongen terugkeer is in sommige gevallen wel weer mogelijk, al kunnen de strengere regels en toegangsvoorwaarden en vereisten met betrekking tot COVID-19 een belemmering zijn. Zo moeten de medewerkers van de Koninklijke Marechaussee wel meteen terug kunnen keren naar Nederland. Rebecca: “Het is natuurlijk geen doen als de escorts dagen in quarantaine moeten in het buitenland nadat ze met iemand meegevlogen zijn.”

Minder dossiers, meer tijd

Al met al stelt de coronacrisis de afdeling Boekingen voor intrigerende uitdagingen en complexe vraagstukken. Naast de reguliere verwijderbaarheidscheck, dienen de medewerkers ook te checken of aan de terugkeereisen van het land is voldaan. Denk aan gestelde PCR testresultaten, QR codes, betaling online met creditcard bij bepaalde bestemmingen, gezondheidsverklaringen en het invullen van het Passagier Lokalisatie Formulier. Er zijn minder dossiers, maar de tijd die medewerkers per dossier kwijt zijn, is sterk toegenomen. “Onze werkvoorraad is ongeveer gelijk gebleven, maar we zijn nu meer een onderzoeksafdeling geworden”, stelt Rebecca. “We onderzoeken, controleren, verifiëren en informeren. Het betekent ook dat de banden tussen alle diensten die moeten samenwerken bij een terugkeer sterker zijn geworden, omdat we veel meer van elkaar afhankelijk zijn om een terugkeer tot een goed einde te brengen. Daardoor hebben we ook meer inzicht in en begrip voor elkaars werk. Dat zien we als winst van deze crisis.”

* Vanwege de aard van hun werk zijn Milind en Rebecca onherkenbaar in beeld gebracht. Om deze reden zijn in dit artikel ook alleen hun voornamen gebruikt.