Krappe arbeidsmarkt

Verzonken in gedachten loop je ’s ochtends naar een bureau om je te installeren. Even ben je in verwarring. Bij het blok waar je aan wil schuiven, zitten collega’s die je nog nooit hebt gezien. Ben je wel op de juiste etage uitgestapt?

Veel collega’s zullen zich in deze situatie herkennen. Je hebt even niet opgelet en hup, opeens zit er een hele reeks nieuwe collega’s bij je aan tafel. Niet zo gek, want in 2022 moesten er bij VWS-concern maar liefst 1.180 vacatures worden ingevuld. Dat zijn er veel meer dan in de jaren ervoor (zie grafiek). De stijging begon in 2019. Bij welke directie of bij welk VWS-onderdeel (december 2022 waren VWS-concernbreed 6.526 medewerkers in dienst) je ook werkt; het is de laatste paar jaar een komen en gaan van nieuwe en oude collega’s. Onze agenda’s staan vol met afscheidsborrels en kennismakingsgesprekken.

Zeer krappe arbeidsmarkt

De grote toename van het aantal vacatures merkt het hele Rijk: in totaal waren er in 2022 maar liefst 30.567 banen in te vullen. Dat ligt ook voor de hand, want de krapte op de arbeidsmarkt in heel Nederland is nog nooit zo hoog is geweest als nu.

Toch hebben alle leidinggevenden bij VWS die steeds opnieuw op zoek moeten naar nieuwe medewerkers, geen reden om te klagen. De Rijksoverheid staat namelijk al jarenlang op nummer 1 van meest populaire werkgevers. Daarna volgen (in 2022) de Nationale Politie, Shell, KLM en ASML. Dat het Rijk bovenaan staat, geeft aan dat werkenden de Rijksoverheid zien als stabiele en prettige werkgever, waar je interessant werk doet en goede voorwaarden hebt.

Stabiele werkgever

“Ik ben blij en oprecht trots op die eerste positie”, zegt Albertine Overberg, zij is manager Arbeidscommunicatie bij O&P Rijk. “Ondanks het grote verloop op de gehele arbeidsmarkt, is er binnen mijn afdeling geen tekort aan mensen. We krijgen nog voldoende sollicitanten.” Albertine ziet ook voordelen aan het verloop: “We halen nu voortdurend nieuwe collega’s met een frisse blik binnen die anders naar de organisatie kijken. Door het grote verloop maken we nu ook een inhaalslag met diversiteit. We zijn daar heel scherp op bij de invulling van vacatures.”

Functies opknippen

Het grote verloop heeft ook nadelen, erkent Albertine. “Er gaat continu veel kennis en expertise verloren. Daarom is het belangrijk om actie te ondernemen om mensen te behouden. We moeten bijvoorbeeld zo flexibel zijn om functies op te knippen. Als iemand vertrekt, hoeft niet per se zo’n zelfde iemand voor evenveel uur terug op die plek. Voorop moet staan: wat zijn de talenten van de mensen die we hebben. Willen we zorgen dat zij blijven? Dan moeten we hen kansen geven door functies te creëren die bij hén passen.”

Albertine noemt nog een reden waarom er nu veel meer ambtenaren vertrekken dan de jaren hiervoor. “Generatie Z, die nu de arbeidsmarkt opgaat, wil snel weer een nieuwe uitdaging en dus weer een nieuwe baan. Dat is echt een heel andere houding dan vorige generaties hadden.”

Betere afspiegeling

Ook Orlando Belfor, recruiter bij het Talentcenter van OBP, ondervindt in zijn werk dat er het laatste jaar veel vacatures bijkomen. “Anderhalf jaar geleden begon ik bij VWS met als opdracht om te zorgen voor meer diversiteit en inclusie bij VWS, zodat we een betere afspiegeling van de maatschappij worden. Natuurlijk is het in deze tijd lastig om te voorkomen dat veel collega’s vertrekken. Wat naar mijn idee zou helpen, is dat VWS meer inzet op de mogelijkheid om door te stromen. Reden dat collega’s vertrekken is vaak dat ze ambitieus zijn en meer verantwoordelijkheden willen. Binnen VWS krijgen ze daar niet altijd kans voor.”

Orlando koppelt daar nog een voordeel aan: “Als er meer doorstroom is, komen er plekken vrij voor nieuwe collega’s die net starten. Onlangs plaatste VWS een vacature voor ‘startende beleidsmedewerker’ en daar kwamen maar liefst 100 reacties op. Daar zaten veel prima kandidaten tussen. Voor die functie is dus veel animo, dus het is verstandig om dáár gebruik van te maken. En niet altijd per se sollicitanten te willen die al jaren ervaring hebben.”

Cijfers monitoren

Om iets te doen aan de hoge uitstroom van medewerkers, moeten we weten waarom collega’s vertrekken. Indy Wijngaards, HR-analist en onderzoeker bij OBP, monitort deze cijfers. “De data komen direct uit P-Direkt en bieden inzicht in de ‘objectieve situatie’. Bijvoorbeeld hoeveel collega’s afscheid hebben genomen en hoeveel nieuwe collega’s binnen zijn gekomen. En is de uitstroom in het eerste kwartaal 2023 hoger dan in het kwartaal daarvoor? Ook de gegevens uit de medewerkersonderzoeken zijn van belang, want die bieden inzicht in de ‘subjectieve situatie’. Zo willen we weten in hoeverre nieuwe medewerkers zijn ingewerkt en gesocialiseerd na een paar maanden en of vertrekkers zijn uitgestroomd om salarisredenen. Al die gegevens kunnen helpen om de uitstroom niet te hoog te laten worden.”