Sam tegen de rest

Een GMT-manager met een passie voor de politiek uit de 19e eeuw?

“Ik heb politieke geschiedenis gestudeerd en heb onder meer gewerkt als directeur van het wetenschappelijk bureau van D66. Maar ook als speechschrijver op het ministerie van Justitie en Veiligheid. Politiek, onderzoek en schrijven zijn in mijn werk een rode draad. Toen ik een tijdje bij Elsevier werkte, attendeerde toenmalig hoofdredacteur Arendo Joustra mij op een interview met Van Houten dat in hun archief lag. Toen is het balletje gaan rollen. De biografie is mijn proefschrift geworden waar ik al met al bijna tien jaar aan heb gewerkt.”

Altijd een grote interesse gehad in Sam van Houten?

“Door zijn leven te beschrijven probeer ik een tijdsperiode begrijpelijk te maken. De tweede helft van de 19e eeuw was een heel vormende periode voor ons land. Er wordt gewerkt aan een Nederland zoals we dat nu kennen. Ook als je kijkt naar de ontwikkelingen op het gebied van volksgezondheid. Dat maakt die tijd zo boeiend. Maar ook Sam van Houten zelf was een opvallend figuur. Het is moeilijk een saai boek over hem te schrijven.”

Vertel!

“Van alle liberalen in die tijd, was hij de meest links-radicale. Hij was een groot denker als het gaat om staatsinrichting, kiesrecht en de seksuele vrijheid van vrouwen om maar eens wat te noemen. Alles wat hij deed ging op het scherpst van de snede. Zijn ideeën, opvattingen en principes waren voor hem belangrijker dan het onderhouden van persoonlijke verhoudingen binnen zijn politieke wereld. Met Thorbecke had hij veel conflicten, maar ook met politici – met wie hij jarenlang vriendschappelijk omging – kon hij hevig gebrouilleerd raken, waarna ze elkaar jarenlang negeerden. Een solist en conflictueus type.”

Waarom wordt er altijd gesproken over ‘het kinderwetje’ in plaats van ‘de kinderwet’ van Van Houten?

“De socialisten vonden het maar een wet van niets. Kinderen werden volgens hen niet goed genoeg beschermd. Denigrerend hadden ze het dus over ‘dat wetje’. Pure framing dus. Toen al. En eerlijk is eerlijk, de initiatiefwet van Kamerlid Van Houten was hem in eerste instantie ook niet alleen te doen om het welzijn van de kinderen. Het ging hem veel meer om oneigenlijke concurrentie uit te bannen: de werkende kinderen namen banen in van volwassenen. Zo wilde hij armoede bestrijden.”

Hoe is het om je zo lang te verdiepen in een historisch figuur?

“Als je in de archieven bezig bent met het onderzoek wil je alles te weten komen en vooral niets missen. Het was een intense periode. Ik droomde van de man. Maar het afscheid nemen is begonnen, het afkicken begint nu het boek er is. Heel vreemd, maar het is goed zo. Op naar een nieuw historisch onderzoeksproject om over te schrijven.”

Je hebt het boek ook overhandigd aan Mark Rutte!

“Dat was op de ochtend na de historische verkiezingen van 22 november vorig jaar. Ik dacht dat het niet door zou gaan. Maar de demissionair premier nam 40 minuten lang de tijd om in het Torentje een gesprek met mij aan te gaan over Sam van Houten. Hij is een groot fan van politieke biografieën.”