Tekst Hester Vos
Foto Rob Gieling
Een dorpje midden in de grote stad waar jonge starters op de woningmarkt samenleven met en omzien naar hulpbehoevende ouderen. Het lijkt een sprookje, maar in Nijmegen wordt het binnenkort dankzij het Living-Inn project realiteit.
Vanuit het VWS-programma Wonen, Ouderen, Zorg en Ondersteuning (WOZO) start half maart een publiekscampagne met een oproep aan heel Nederland: ‘Praat vandaag over morgen’. WOZO is erop gericht de ouderenzorg anders te organiseren, zodat er blijvend kan worden gerekend op goede en betaalbare zorg en ondersteuning. VWS-programmadirecteur Jan Megens: “We hanteren daarbij het uitgangspunt ‘zelf als het kan, thuis als het kan, digitaal als het kan’. We willen namelijk graag dat ouderen zo lang mogelijk de regie op het eigen leven houden.”
De 25-jarige Karel Nieuwkoop popelt om zijn startersappartement te betrekken. Het concept van Living-Inn spreekt hem enorm aan. “Voor jong en oud geldt dat het leven mooier wordt wanneer je gezien wordt en ertoe doet voor een ander.”
Langzaam maar zeker zijn steeds meer wooncoöperaties, gemeenten, zorginstellingen en particulieren bezig met allerlei wooninitiatieven voor ouderen. Er zijn al veel voorbeelden die aansluiten op het VWS-programma Wonen, Ouderen, Zorg en Ondersteuning (WOZO). Een van die voorbeelden is ‘Living-Inn in Lent’ bij Nijmegen. VWS-programmadirecteur Jan Megens ging daar samen met een redacteur en een fotograaf op werkbezoek.
“Regelmatig mooie wooninitiatieven bezoeken en ter plekke goede gesprekken voeren, is cruciaal”, zegt Jan. “Zo doen we inspiratie op en we leren er veel van. Vooral de struikelblokken krijgen onze aandacht, want als we weten wat moeizaam gaat, kunnen we daar wellicht iets aan doen. Altijd in oplossingen blijven denken is belangrijk om de zorg voor de toekomst goed te regelen.
Als senioren langer thuis in hun eigen omgeving blijven, dan blijven ze vaak actiever en kunnen ze hun eigen gewoontes aanhouden. Daardoor blijven ze vitaler en zelfstandig. Dat is wat we allemaal willen, maar ook wat nodig is om onze zorg toegankelijk te houden. Living-Inn sluit hier op aan, omdat 55-plussers uit Nijmegen en omgeving nu de kans krijgen om de stap te zetten naar een passende woning. Zo kunnen zij dus zelf de regie over hun leven houden.”
Tijdens het werkbezoek is de bouw nog in volle gang, de oplevering is in maart. Bij de rondleiding moet iedereen daarom een bouwhelm op. De brochure met een ‘artist impression’ vanuit de lucht geeft een goed beeld hoe het gehele complex er straks uit zal zien. Zevenhonderd mensen wonen hier straks, verdeeld over 210 appartementen voor 55-plussers, 92 appartementen voor jonge starters en een ‘zorgvleugel’ met 80 appartementen.
Living-Inn bevindt zich in het plaatsje Lent, een dorpje ten noorden van de rivier de Waal dat inmiddels volledig is opgeslokt door Nijmegen. Naast woningen komen er veel voorzieningen, zoals een restaurant, een overdekt zwembad, een beautysalon, een huisartsenpraktijk en een fysiotherapeutpraktijk. Hoewel er geen gezinnen in het complex wonen, komt er wel een kinderdagverblijf en ook een speeltuin. Omwonende gezinnen uit Lent zullen daar gebruik van maken. Zo mixen de bewoners zich straks vanzelf met de bewoners van Lent.
Hendrik Roozen, initiatiefnemer van Living-Inn: “Mijn vader werd ziek, ging naar een verpleeghuis en leefde in de belangrijkste fase van zijn leven gescheiden van zijn vrouw. Zo gaat het bij veel stellen op leeftijd. Ik werd getriggerd door de situatie van mijn ouders en bedacht het ‘woonlandschap’, een plek met allerlei voorzieningen waar verschillende doelgroepen samen leven en naar elkaar omkijken. Binnen Living-Inn zijn dat starters, vitale senioren en zorgbehoevende ouderen. Drie werelden die samenkomen in één gebouw.”
Het is alweer het vierde wooninitiatief van Hendrik. Iedere keer opnieuw is de samenwerking met de gemeente van enorm belang. Hij is heel tevreden hoe het contact met de gemeente Nijmegen is verlopen. “We gingen in gesprek en kregen deze prima locatie in Lent toegewezen. Ik heb trouwens nog niet eerder iets gerealiseerd van deze omvang met maar liefst 500 appartementen.” In Nijmegen werken Hendrik en zijn team voor het eerst samen met een grote zorgaanbieder. “We hebben kunnen afspreken dat deze organisatie – De Waalboog – straks de volledige zorgverlening op zich neemt. De mensen van de Waalboog passen naadloos in onze community-gedachte, simpelweg omdat ook zij geloven dat mensen, ook binnen een zware zorgomgeving, naar elkaar moeten omzien middels familie, buren en mantelzorgers.”
Elk appartement heeft een eigen buitenruimte, zodat iedere bewoner zijn of haar eigen plekje heeft om buiten te zitten. Zo ook in de ‘zorgvleugel’ waar de appartementen voor senioren zich bevinden. De appartementen hebben een balkon en zijn drempelloos, met brede schuifdeuren en voorzien van domotica: technische hulpmiddelen die taken in en om het huis automatiseren. Indien nodig kan er zorg in huis ingeschakeld worden. Ook als de zorgvraag bij een van de partners toeneemt, is noodgedwongen apart wonen niet nodig, want hiervoor is in de zorgvleugel intensieve 24-uurs zorg beschikbaar.
Op veel plaatsen in het land zijn decennialang kleinschalige ouder- of wooninitiatieven ontwikkeld. Het gaat dan bijvoorbeeld om kinderen of jonge mensen met een beperking. Kleine groepen ouders richten dan samen een voorziening voor hun kinderen op, ook om zo invloed te hebben op de kwaliteit van de zorg. Andere initiatieven betreffen groepen senioren die bij elkaar gaan wonen.
De laatste jaren nemen particulieren, zorginstanties en woningbouwcorporaties steeds meer initiatieven voor ‘kleinschalig wonen’. Soms gaat het om tien mensen, soms ook om honderden zoals bij Living-Inn. Jan Megens: “Vanuit de overheid ondersteunen we deze initiatieven op allerlei manieren. Bijvoorbeeld met de subsidie ‘Intergenerationeel wonen’, maar ook met het delen van kennis en het bieden van begeleiding.”
Isolde Verhoeven is de communitymanager van Living-Inn. “Dit concept is precies hoe ik zelf ook leef”, vertelt ze. “Ik ben expres in een dorp gaan wonen om meer contact met de buurt te hebben. Ook hier zullen de bewoners elkaar groeten en gemakkelijk even bij elkaar binnen lopen om een kopje suiker te lenen.” Isolde legt verbinding tussen mensen en maakt bruggetjes. Niet alleen tussen de bewoners, maar ook naar de ondernemers binnen en buiten het complex.
“De bewoners hebben nu al onderling contact”, vervolgt Isolde. “Er zijn hier geen straten, dus we hebben de gebouwen opgedeeld in zogenaamde ‘schakels’. Tien appartementen vormen samen één schakel en de bewoners van deze schakels hebben al kennis met elkaar gemaakt. De mensen wonen straks in een groot complex, dus het is prettig om te weten wie er vlakbij je wonen. Iedere schakel heeft een ‘hoofdschakelaar’: dat is de bewoner die het contact coördineert en het aanspreekpunt is.
Ook spoort Isolde de toekomstige bewoners aan om deel te nemen in een team. Dat kan bijvoorbeeld een klusteam, een activiteitenteam of een communicatieteam zijn. Zo leren bewoners elkaar kennen en doen ze iets nuttigs voor hun medebewoners.”
Karel Nieuwkoop popelt om in zijn startersappartement te gaan wonen op de elfde etage. Het concept van Living-Inn spreekt hem enorm aan. “Voor jong en oud geldt dat het leven mooier wordt wanneer je gezien wordt en ertoe doet voor een ander. Als starters kunnen wij straks een steentje bijdragen aan het welzijn van onze seniore buren.” Hij vertelt dat alle geïnteresseerde huurders gevraagd werd om een filmpje te maken en te vertellen wat ze zelf zouden kunnen bijdragen. “Door deze manier van selecteren, wonen er straks ook echt mensen die bereid zijn iets voor een ander te betekenen.”
Hendrik Roozen: “Met Living-Inn willen we een mooi dorpje in de grote stad bouwen, waar iedereen gelukkig kan zijn. Waar senioren zich veilig voelen en écht samen oud kunnen worden, met passende zorg om de hoek. Waar starters wél betaalbare woonruimte vinden en in ruil daarvoor iets teruggeven aan de maatschappij.”
Het ideaal dat hem voor ogen stond was een zorgwoonproject met de juiste mix. “Hier wonen straks meerdere generaties door elkaar en er is een natuurlijke overgang mogelijk van lichte extramurale zorg naar zware intramurale zorg. We hebben geen gebouw neergezet en toen de bewoners gezocht; nee, we draperen het gebouw óm de mensen heen.”
Hendrik zou ontzettend graag zien dat dit soort initiatieven overal in het land oppoppen. Het WOZO-bezoek uit Den Haag doet hem goed. Om alle vragen uit ‘Den Haag’ goed te kunnen beantwoorden, heeft hij voor dit werkbezoek alle betrokkenen uitgenodigd: zo zijn er toekomstige bewoners, de huisarts, de fysiotherapeut en de architect van het gebouw. Hendrik: “De overheid heeft een heel belangrijke rol om zorgvastgoed ‘on top of mind’ te krijgen. Het huidige woonaanbod sluit niet voldoende aan op wat mensen in de toekomst nodig hebben.”
De rondleiding zit erop maar niemand is uitgepraat. Alle betrokkenen zijn nu al, voor de oplevering, heel enthousiast. Ze realiseren zich dat hier iets bijzonders wordt neergezet dat misschien voorloper kan zijn van nog veel meer wooninitiatieven in het land. Hendrik Roozen: “Een mooi dorpke bouwen in de grote stad, waar iedereen gelukkig is. Dat is wat we hier doen. Hier zullen senioren zich veilig voelen en kunnen ze echt samen oud worden. Tegelijk is hier een wooncomplex gerealiseerd waar starters betaalbare woonruimte hebben gevonden. Dat doen ze in ruil; door iets terug te geven aan hun seniore medebewoners.”
Lees meer over het Living-Inn project.
