Circulaire coalities van de provincies

De inspanningen van provincies op het gebied van circulariteit bestaan in alle soorten en maten. In Friesland bijvoorbeeld faciliteert de provincie bouwer Dijkstra Draisma, als dat bedrijf zelf een akker in gebruik wil nemen voor de teelt van lisdodde als circulair isolatiemateriaal. Maar Friesland maakt samen met de EU ook de Vereniging Circulair Friesland mogelijk, een open netwerk van circulaire voorlopers. Flevoland kent als actueel voorbeeld uiteraard de Floriade. Commercieel misschien niet het grootste succes, maar circulair een excellent evenement dat heeft geleid tot enorm veel kennisdeling en -ontwikkeling, maar ook tot concrete prestaties. Van de drie bruggen op het expoterrein zijn er twee van biobased en circulaire materialen gebouwd, en is de derde een hergebruikte brug van elders. Ook verrees hier de Aeres Hoogeschool, grotendeels bestaand uit circulaire materialen. Bovendien krijgt het terrein zelf een tweede leven als nieuwe woonwijk.

Krachtenkaart

“Als provincie ben je een middenvelder”, aldus Smelik. “Wat landelijk wordt geformuleerd, brengen wij lokaal in praktijk. Dat betekent dat wij problemen tegenkomen die het Rijk niet ziet. Daarvan maken we dan een punt, en vragen om een oplossing.” Deze signaleringsfunctie heeft zijn weerslag gevonden in de ‘Krachtenkaart Circulaire Economie’, door IPO ontwikkeld en aangeboden aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat. Op de kaart staat hoe de provincies het verschil kunnen maken en wat zij daarvoor nodig hebben. “Wet- en regelgeving gaat over gisteren, circulaire economie over morgen”, geeft Smelik als voorbeeld. “Dus daar zijn aanpassingen nodig. Denk aan de afvalstatus. Als een champignonkweker circulair wil kweken met gebruik van koffiedik, is hij ineens een afvalverwerker omdat hij dat gaat inzamelen. Dat kan conflicteren met het bestemmingsplan van het gebied waar hij gevestigd is. Wij willen dat het mogelijk wordt om in dit soort gevallen flexibel te handelen. Daar hoort ook budget bij voor het bijscholen van medewerkers van onze Omgevingsdiensten.”

Nederland grondstoffenland

Opschaling van circulaire innovaties, en de bijbehorende financiering, vormt een ander speerpunt voor de provincies. “We willen af van het experimentele karakter”, zegt Douwstra. “Doorschakelen naar substantiële productieketens met werkgelegenheid, zodat we circulaire ideeën voorzien van een sociaaleconomische component. Als je daar te lang mee wacht, raken we onze huidige positie in de voorste regionen zomaar weer kwijt. Doorontwikkeling en opschaling van de productie van circulaire materialen biedt een uitgelezen kans om van Nederland een grondstoffenland te maken, met alle kansen van dien.” Een mooi voorbeeld vormt FibreMax in Joure. Dit bedrijf ontwikkelt zich in hoog tempo tot een wereldspeler in het verankeren van windmolens zonder gebruik van metalen. Of het Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics in Heerenveen, waar bedrijven van ver over de grenzen steeds vaker gebruik maken van de faciliteiten. “Het NTCP begint zich zelf nu te bedruipen, en we zien een hele keten van verwerkende industrie ontstaan.”
Ook Smelik vindt het tijd om door te schakelen van “een paar leuke projecten” naar substantiële stappen die een nieuwe economie mogelijk maken. Samen optrekken vormt daarbij de sleutel. “Als Flevoland zijn wij via Metropoolregio Amsterdam betrokken bij de Greendeal Houtbouw, samen met andere provincies, gemeenten, projectontwikkelaars, bouwbedrijven en andere partijen. Wij gaan ervoor zorgen dat vanaf 2025 20% van de woningbouwproductie in de regio van hout en andere biobased materialen gemaakt is. Zo creëer je massa voor de bedrijfsketen die hiermee aan de slag moet. Het is een mooi voorbeeld van hoe je als provincie een sprong kunt maken, en met anderen aan het begin staat van een systeemverandering.”