Gevoelsmatig soms schrijnend

“Voor gedetineerden, tbs-gestelden en jongeren in justitiële jeugdinrichtingen hebben de coronamaatregelen een enorme impact. Bezoek mocht niet meer langskomen, verloven zijn opgeschort. Gedetineerden begrijpen dit, maar in de praktijk zijn de gevolgen ingewikkeld. De in- en uitstroom van gedetineerden moest, vooral tijdens het hoogtepunt van de corona-uitbraak, worden beperkt.

Daarom was het vaak te riskant om iemand verlof te verlenen. Zelfs voor de uitvaart van een familielid. Gedetineerden en tbs’ers die het niet eens zijn met zo’n beslissing, kunnen daartegen beroep instellen bij ons. De Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) toetst als hoogste beroepsrechter beslissingen die zijn genomen over gedetineerden en tbs-gestelden, bijvoorbeeld over opsluiting in een isoleercel of een overplaatsing. Mijn collega’s en ik houden ons bezig met de omstandigheden waarin zij hun straf uitzitten of hun tbs-behandeling ondergaan. De RSJ ziet erop toe dat dit op een humane manier gebeurt.

Meestal krijgt iemand verlof om een uitvaart van een naast familielid bij te wonen, tenzij daar veiligheidsrisico’s mee gemoeid zijn. Die risico’s hebben dan te maken met de gedetineerde zelf – bijvoorbeeld als iemand al eerder een vluchtpoging heeft gedaan. Maar nu, tijdens de coronacrisis, heeft het risico vooral te maken met de situatie buiten. Dat maakt de besluiten wrang. Je doet wat juridisch juist is, maar gevoelsmatig kan dat soms schrijnend zijn.

Afgelopen tijd was het binnen de RSJ een kwestie van ‘koppen bij elkaar, dit is nieuw’. Hoe moeten wij oordelen in deze omstandigheden? Dat maakt het een dynamische tijd. We hebben het geluk dat we de afgelopen jaren enorme stappen hebben gezet om ons werk te digitaliseren. Dat heeft de hele thuiswerksituatie vergemakkelijkt. Ik zit vooral een stuk meer aan de telefoon; je wil toch sparren met collega’s. Zeker nu corona de omstandigheden van mensen heeft veranderd, dat zien we terug in het soort beroepszaken dat we binnenkrijgen.

We hebben in coronagerelateerde zaken soms gedetineerden in het gelijk gesteld. Directeuren van penitentiaire inrichtingen zijn natuurlijk ook zoekende: hoe moeten ze de maatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus waarborgen binnen de gevangenis? We hebben zaken behandeld van gedetineerden in meerpersoonscellen. Daarin is het onmogelijk anderhalve meter afstand van elkaar te houden. In een aantal gevallen hebben we gezegd dat iemand niet in een gedeelde cel vastgezet mocht worden, bijvoorbeeld omdat de gedetineerde tot een risicogroep behoort.

Ik denk dat wij als RSJ een belangrijke rol vervullen, juist voor mensen die in tijden als deze met veel angst en onzekerheid leven en volledig afhankelijk zijn. Wij streven naar het bieden van duidelijkheid: wat mag wel en wat mag niet?”

Yosca Schuren

secretaris rechtspraak Raad voor de Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming