Foto Visualisatie snelweg A9 Gaasperdammerweg bij Holendrecht
De projecten die het ministerie van IenW uitvoert kunnen een behoorlijke impact op de omgeving hebben. Daarom gaan we in een vroegtijdig stadium met omwonenden, decentrale overheden en belangenorganisaties in gesprek. Zo kunnen we samen kansen benutten voor een betere, robuustere en duurzamere leefomgeving. We kijken daarbij verder dan alleen de infrastructuur om aan te sluiten bij het unieke karakter van het gebied. In verkenningen en planstudies stellen we in overleg met de omgeving de inhoudelijke opgaves centraal. Dat betekent werken vanuit een gebiedsopgave; met gebiedspartners kijken wat we met een gebied willen. We kijken daarbij ook naar meekoppelkansen, waarbij we samen met de stakeholders zoeken naar synergie en integratie van functies.
Aanpak Duurzaam GWW
Een praktische werkwijze om projecten duurzaam vorm te geven en uit te voeren is de Aanpak Duurzaam GWW. Deze aanpak bestaat uit een aantal ondersteunende instrumenten, waaronder de Omgevingswijzer en het Ambitieweb, die kunnen helpen bij duurzame gebiedsontwikkeling. Zo worden met de Omgevingswijzer alle belangen en kansen van de omgeving breed in beeld gebracht. Met behulp van het Ambitieweb wordt vervolgens afgewogen of de ambities van het project meegenomen kunnen worden. Daarna is het een ontwerpuitdaging om alle ambities en de opgave met elkaar in één logisch ruimtelijk ontwerp op te nemen. Door daarbij specifiek op zoek te gaan naar kansen, kunnen we de negatieve impact proberen te verlagen of zelfs positieve effecten proberen te halen.
Resultaten
In onze projecten is Rijkswaterstaat de uitvoeringsorganisatie die met de omgeving in gesprek gaat in de rol van gebiedspartner, uitvoerder of beheerder. In deze paragraaf gaan we nader in op onze rol als uitvoerder en beheerder en tot welke resultaten dat geleid heeft.
‘Een praktische werkwijze om projecten duurzaam vorm te geven en uit te voeren is de Aanpak Duurzaam GWW’
A9 Gaasperdammerweg
Tot en met 2020 verbreedt Rijkswaterstaat de A9 Gaasperdammerweg tussen de knooppunten Holendrecht en Diemen. In deze omgeving wordt ook een tunnel van ongeveer 3 kilometer lang gebouwd. De tunnel zorgt voor schonere lucht en minder geluid in de woonwijken langs de tunnel. Al in een vroeg stadium werkte Rijkswaterstaat als gebiedspartner nauw samen met de omgevingspartners om slimme combinaties te zoeken.
Resultaten zijn onder andere:
- een park op het tunneldak;
- een combinatie van verplichte watercompensatie met de aanleg van natuurvriendelijke oevers;
- de aanleg van een bypass (Gaaspersingel) om de waterkwaliteit in de Gaasperplas te verbeteren;
- bijlessen/huiswerkbegeleiding voor leerlingen die hinder ondervonden van de werkzaamheden;
- ophogen haventerrein zeilvereniging met vrijgekomen grond uit het project.
Uitvoerder
In onze rol als uitvoerder gaat het zowel om projecten waar we de functie/capaciteit van onze netwerken uitbreiden (MIRT), als om projecten waarbij we onze assets in stand houden (Beheer en Onderhoud alsmede Vervanging en Renovatie). MIRT-trajecten bieden bij uitstek kansen om stappen te zetten naar een duurzame inrichting van Nederland. Zo is het nagenoeg vanzelfsprekend geworden om bij deze grote infrastructurele projecten vanaf het begin te werken aan een duurzaamheidsambitie. Steeds meer duurzaamheidsthema’s krijgen hierin aandacht.
MIRT-verkenning Rivierklimaatpark IJsselpoort
Inwoners, agrariërs, andere ondernemers en diverse overheden, waaronder ook Rijkswaterstaat, hebben samen één evenwichtig plan gemaakt om tussen Arnhem en Giesbeek een uniek rivierpark te realiseren. Dit plan zorgt voor toegankelijke uiterwaarden die klimaatextremen kunnen opvangen. Er is ruimte voor rijke natuur, duurzame landbouw, recreatie en bedrijvigheid. Ook wordt de IJssel beter bevaarbaar.
‘Het is nagenoeg vanzelfsprekend geworden om bij grote infrastructurele projecten vanaf het begin te werken aan een duurzaamheidsambitie’
Verdubbeling Rijksweg N33 Zuidbroek-Appingedam
De verdubbeling van de rijksweg N33 tussen Zuidbroek en Appingedam is een goed voorbeeld van een groot uitvoeringsproject waarbij duurzame gebiedsontwikkeling een belangrijk uitgangspunt is. Om een impuls te geven aan de leefbaarheid, duurzaamheid en economische ontwikkelingen van Noordoost-Groningen, werkt Rijkswaterstaat in dit project samen met de provincie Groningen. Met elkaar en met de omgeving wordt er gekeken naar kansen op het gebied van duurzaamheid. We zetten in op de thema’s circulaire economie, energie, ecologie & biodiversiteit en sociale relevantie. Om invulling te geven aan deze thema’s, organiseren we bijeenkomsten met specialisten. Daarbij zoeken we actief waar we waarde kunnen toevoegen, want de verdubbeling van de N33 is meer dan asfalt. Daarom luidt de slogan: “Meer weg, meer waarde”.
Beheerder
Als beheerder krijgt Rijkswaterstaat veel verzoeken om initiatieven van anderen op het areaal van Rijkswaterstaat te ontplooien. De Nationale Omgevingsvisie (NOVI) stelt ook dat meervoudig ruimtegebruik nodig is om te voorzien in alle (toekomstige) ruimteclaims in Nederland. Een mooi voorbeeld van het faciliteren van initiatieven van anderen, is het voorbereiden van 10 locaties op ons areaal voor duurzame energieopwekking. Dit doen Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf (RVB) en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) samen in opdracht van het ministerie van EZK.
‘Een mooi voorbeeld van het faciliteren van initiatieven van anderen, is het voorbereiden van 10 locaties op ons areaal voor duurzame energieopwekking’
Dilemma’s
Soms is het lastig om de verschillende rollen die we hebben goed met elkaar te verenigen. Zo zijn er steeds meer partijen die activiteiten willen ontplooien op ons areaal, zoals biomassa winnen als grondstof. Daarbij is niet alles mogelijk. De ruimte is schaars en sommige initiatieven van derden kunnen spanning opleveren met de kerntaken.
Conclusie resultaten 2019
Samenwerken met andere stakeholders om vanuit een gebiedsopgave tot een betere invulling van de fysieke leefomgeving te komen, blijft ook de komende jaren een belangrijk uitgangspunt voor gebiedsprocessen. Evenals duurzaamheid daarbij als integraal onderdeel te zien van de werkwijze. Steeds meer hebben Rijk en regio met elkaar oog voor de samenhang tussen wonen, werken, veiligheid en bereikbaarheid. Hierbij blijft de integraliteit van functies en doelen een continu aandachtspunt.
