Foto Demissionair staatssecretaris Stientje van Veldhoven onthult een van de nieuwe elektrische auto's van Rijkswaterstaat.
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) wil in 2030 energie- en klimaatneutraal zijn in de bedrijfsvoering en in de inkoopketen. Dit houdt in dat we in 2030 geen CO2 of andere broeikasgassen uitstoten en dat we streven om evenveel energie zelf op te wekken als we verbruiken. Daarom kijken we in dit duurzaamheidsverslag ook kritisch naar onze eigen bedrijfsvoering: van het energieverbruik van gebouwen en de uitstoot van vervoersmiddelen tot het afvalbeheer en de catering.
Onze aanpak en resultaten op het gebied van een klimaat- en energieneutrale organisatie rapporteren we in het hoofdstuk Energiegebruik en emissies in de eigen organisatie, waaronder het verduurzamen van onze gebouwen en vloot. Vervolgens gaan we in het hoofdstuk Duurzame mobiliteit in op de CO2-reductie van het wagenpark en dienstreizen van onze medewerkers. Het verduurzamen van ons afvalbeheer, catering, kantoormeubilair en -automatisering komt aan bod in het hoofdstuk Facilitaire organisatie.
Duurzaam in beweging
COVID-19 drukte in 2020 een flinke stempel op onze bedrijfsvoering. Zo werkten veel medewerkers thuis, waren er bijna geen vliegreizen en lag de bedrijfscatering in onze gebouwen grotendeels plat. Dit zorgde vanzelfsprekend voor een flinke afname van onze uitstoot. Tegelijkertijd gingen onze inspanningen voor het verduurzamen van onze bedrijfsvoering door. Zo nam de opwekking van elektriciteit op ons grondgebied toe door het plaatsen van zonnepanelen bij bijvoorbeeld de Prinses Beatrixsluizen. Verder kregen we een vergunning voor het aanleggen van het windmolenpark op de Tweede Maasvlakte voor ons eigen elektriciteitsverbruik. Bovendien zetten we stappen in het verduurzamen van de vloot van de Rijksrederij en ons wagenpark.
Ook in onze interne besluitvormingsprocessen sturen we beter op duurzaamheid. Dit blijkt onder meer uit de interne en externe audits van de CO2-Prestatieladder. Zo verbeterde onze sturingscyclus in 2020 en hebben we beter zicht op de voortgang van de gekozen duurzaamheidsmaatregelen.
Door COVID-19 was onze CO2-reductie in 2020 uitzonderlijk hoog. De komende jaren ligt dan ook een grote uitdaging om deze CO2-reductie verder structureel vorm te geven. Thuiswerken en hybride werken krijgen hierbij extra aandacht. We streven namelijk naar een gezonde, klimaatneutrale en circulaire werkplek voor onze medewerkers, maar hoe gaan we dan om met onze thuiswerkende mensen? COVID-19 heeft deze discussie op gang gebracht.
Maatschappelijk verantwoord inkopen (MVI)
IenW is beleidsverantwoordelijk voor het stimuleren van maatschappelijk verantwoord inkopen (MVI) door alle overheden. Mede namens de ministeries van BZK, BZ, SZW, EZK en OCW stuurden wij hiervoor het Nationaal Plan MVI 2021-2025 naar de Tweede Kamer. Het samen optrekken van overheden is van groot belang. Het geeft een krachtige duurzame en sociale impuls aan de markt.
IenW past in haar maatschappelijk verantwoord inkopen de volgende MVI-thema’s toe: Social Return on Investment (SROI), Internationale Sociale Voorwaarden (ISV), milieuvriendelijk (klimaatneutraal) inkopen, circulair inkopen (inclusief biobased), met aandacht voor innovatiegericht en mkb-vriendelijk inkopen.
Er is sprake van een duidelijke groei in de toepassing van MVI. In totaal pasten we in 2020 bij 146 Europese aanbestedingen MVI toe, tegen 88 keer in 2019. Een van de aandachtspunten is het in beeld brengen van het resultaat van de toepassing in de uitvoering. Hier is nog geen instrument voor beschikbaar.
Als zelfinkopende organisatie is het belangrijk dat we de inkoopfunctie blijven ontwikkelen. Daarnaast is de uitdaging om de thema’s van MVI goed in te bedden in ons eigen inkoopproces. Het aanleg- en onderhoudsproces van RWS heeft hier vanwege de omvang een groot aandeel in.
Lees hierover meer in de inleiding van Duurzame uitvoering.
‘Duurzaamheid moet tussen oren van de medewerkers komen’
Tino van Etten is coördinator verduurzaming bedrijfsvoering van de ministeries van Economische Zaken en Klimaat (EZK) en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Hij laat zich hierbij inspireren door het ministerie van IenW.
‘Toen ik twee jaar geleden begon als coördinator werkte IenW als eerste ministerie al serieus aan het verduurzamen van hun organisatie. In het begin heb ik dus vooral hun aanpak goed afgetapt.’
Wagenpark als vlaggenschip
‘Net als IenW hebben EZK en LNV ook grote uitvoeringsorganisaties, zoals de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA). De NVWA heeft bijvoorbeeld ruim 1500 dienstauto’s. Het wagenpark zorgt voor ongeveer 55% procent van de CO2-uitstoot van LNV en is daarom een van onze vlaggenschepen als het gaat om CO2-reductie. Samen met IenW haalden EZK en LNV als enige ministeries de doelstelling van 20% zero-emissie voertuigen in 2020. Sterker nog: RWS liep altijd voorop met het elektrificeren van hun voertuigen, maar wij zijn ze op dat gebied inmiddels voorbijgestreefd.’
CO2-Prestatieladder als basis
‘We begonnen eind 2019 met het invoeren van de CO2-Prestatieladder. Inmiddels zitten we op niveau 3 van deze ladder. We willen de maatregelen voor CO2-reductie die hieruit voortvloeien goed verankeren en uitvoeren en van duurzaamheid meer een tweede natuur maken binnen alle organisatieonderdelen. RVO stroomt eind 2021 al wel door naar niveau 4. Hun lessen tijdens dat proces delen ze vervolgens met de andere dienstonderdelen van EZK en LNV die in de scope van de Prestatieladder zijn meegenomen. Hierdoor gaat hun overgang naar niveau 4 straks soepeler.’
Buitenboordmotor
‘IenW koppelt duurzaamheid aan hun primaire processen als de wegen- en bruggenbouw. Heel verstandig. Daarnaast maakt IenW het onderwerp tastbaar voor hun mensen, bijvoorbeeld via online webinars over Anders Reizen. Duurzaamheid moet uiteindelijk een vaste standaard worden. Het moet tussen oren van de medewerkers komen en verankerd zijn in alle processen. Een programma als Duurzaam IenW is daarvoor een soort buitenboordmotor. Ik vernam dat dit programma in 2021 eindigt, maar ik zou ervoor waken om dit niet te vroeg te doen.’
