Onze zakelijke mobiliteit

Hoe reizen we zo duurzaam mogelijk? Die vraag is in de afgelopen jaren steeds meer centraal komen te staan binnen het ministerie van IenW. Of het nu om woon-werkverkeer gaat, of om zakelijke reizen. Duurzame mobiliteit helpt ons niet alleen om onze eigen CO₂-uitstoot terug te dringen; als verantwoordelijke voor het mobiliteitsbeleid in Nederland is het onze taak om andere organisaties en burgers te inspireren om duurzamer te reizen. Dit doen we door hier zelf ook actief op in te zetten.

Op deze pagina rapporteren we over het verduurzamen van onze eigen zakelijke mobiliteit. Op de pagina Duurzame mobiliteit bespreken we onze rol bij het stimuleren van duurzame mobiliteit buiten onze organisatie.

Rol, doelstelling en aanpak IenW

IenW is, net als de rest van de Rijksoverheid, lid van de Coalitie Anders Reizen. Ook commerciële bedrijven in Nederland kunnen zich hierbij aansluiten. Iedere organisatie die zich aansluit bij deze coalitie tekent de Dutch Sustainable Mobility Pledge. Hierin belooft zij de volgende 5 acties te ondernemen:

• Actief maatregelen nemen om de eigen CO₂-uitstoot te reduceren, waarbij het doel is om de CO₂-uitstoot van zakelijk verkeer per fulltime medewerker te reduceren met 50% in 2030 ten opzichte van 2016;
• Jaarlijks inzicht geven in de CO₂-uitstoot ten opzichte van 2016;
• Actief hierover communiceren binnen de organisatie om de bewustwording over en acceptatie van duurzame mobiliteit te vergroten;
• Belemmeringen signaleren en, indien nodig, kenbaar maken;
• Andere bedrijven stimuleren hetzelfde te doen.

Ieder ministerie maakt zijn eigen Anders Reizen-plan met eigen maatregelen. Ons plan heet ‘IenW reist anders’. Wij mikken voor het jaar 2025 op een vermindering van de CO₂-uitstoot in het verkeer van onze eigen medewerkers (woon-werk- en zakelijk verkeer) met 50% ten opzichte van 2016. Daarbij richten we ons op minder reizen, het verduurzamen van het wagenpark, het stimuleren van het gebruik van de (e-)fiets en het openbaar vervoer en minder en duurzamer vliegen. We meten de CO₂-uitstoot volgens het Energiemeetplan, wat onderdeel is van het CO₂-Managementplan 2022-2023.

Afspraken per vervoersmiddel

Binnen IenW zijn per vervoersmiddel afspraken gemaakt over duurzamer reizen. Dit zijn de maatregelen van IenW om in 2025 50% CO₂ te besparen.

Minder reizen
Sinds de coronapandemie werken veel medewerkers thuis. We blijven hybride werken stimuleren vanuit IenW. Daarbij kunnen de medewerkers gebruikmaken van rijksbrede stimulansen, zoals de thuiswerkvergoeding in de cao Rijk en een vergoeding voor het aanschaffen van thuiswerkmiddelen.

Verduurzaming wagenpark
In 2028 willen we alleen nog rijden met dienstauto’s die geen CO₂ uitstoten. Daarom zetten we, nu al, alleen nog brandstofauto’s in als er geen uitstootvrij alternatief is.

Stimuleren gebruik fiets
In 2022 moeten, volgens onze doelstelling, 10% meer collega’s op de fiets naar het werk komen ten opzichte van 2018. Dit maakten we mogelijk met fietsstimuleringsacties en het aantrekkelijker maken van de fiets als vervoersmiddel. Sinds 1 januari 2021 krijgen werknemers bij aanschaf van een fiets bovendien de eerste €500 volledig vergoed.

Stimuleren gebruik openbaar vervoer
Het Rijk stimuleert reizen met het openbaar vervoer door het ter beschikking stellen van een kaart waarmee medewerkers gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer en een OV-fiets. Medewerkers van de Inspectie Leefomgeving en Transport en Rijkswaterstaat kunnen daarnaast gebruikmaken van (elektrische) deelauto’s op kantoorlocaties, voor wanneer een reis niet met het openbaar vervoer af te leggen is.

Minder en duurzamer vliegen
In 2025 willen we tenminste 5% minder CO₂ uitstoten met vliegen dan in 2019. In het geldende rijksvliegbeleid in de cao Rijk is opgenomen dat dienstreizen met een reistijd van 8 uur of minder met het openbaar vervoer moeten worden afgelegd. Minder vliegen doen we ook door het faciliteren van teleconferenties, webinars, videoconferences en treinreizen.

Als we toch moeten vliegen, proberen we alleen nog economy class te vliegen. We nemen deel aan het KLM Corporate Sustainable Aviation Fuel (SAF) Programma. Daarnaast compenseren we de uitstoot van iedere gevlogen kilometer met Gold Standard certificaten. Zowel voor het compenseren met Gold Standard certificaten als voor onze deelname aan het SAF-programma van KLM geldt dat we hier geen reductie van onze CO₂-uitstoot voor inboeken. In onze CO₂-voetafdruk worden deze vliegreizen, ondanks compensatie, meegenomen als ‘normale’ vliegreizen. Dat is een voorschrift van de CO₂-Prestatieladder.

Concrete resultaten 2022

2022 was het jaar waarin we terugkeerden naar kantoor. We reden, fietsten en vlogen meer, en maakten vaker gebruik van het openbaar vervoer. Toch blijft de invloed van de coronapandemie zichtbaar in ons reisgedrag.

Ten opzichte van 2016 is de CO₂-uitstoot van het zakelijk verkeer afgenomen met 47%. We komen daarmee in de buurt van het doel van 50% reductie in 2025. Ten opzichte van 2021, toen we nog massaal thuiswerkten, is ons zakelijk verkeer toegenomen. Zo is het aantal gedeclareerde zakelijke kilometers bijvoorbeeld toegenomen. Dit heeft gezorgd voor een toename van 1002 ton CO₂ (58%). Voor alle categorieën vervoer, behalve het wagenpark, is voor 2022 een toename van de CO₂-uitstoot te zien ten opzichte van 2021. De CO₂-emissie per medewerker is toegenomen van 0,9 ton per medewerker in 2021 naar 1,0 ton CO₂ in 2022. Hieruit blijkt goed dat we weer vaker naar kantoor zijn gegaan. De 1,0 ton CO₂-emissie per medewerker is nog wel lager dan de ongeveer 2,1 ton per medewerker van vóór de coronaperiode.

Het wagenpark

De totale uitstoot van het wagenpark was in 2022 7.014 ton CO₂. De uitstoot van het leasewagenpark is daarmee 7% lager dan in 2021 (7.481 ton). Dit komt voornamelijk door de krimp van het wagenpark van de weginspecteurs en daarmee een afname van het dieselverbruik met bijna 200.000 liter.

In 2022 zijn er slechts enkele voertuigen vervangen. Een langlopend aanbestedingstraject, de implementatie van nieuwe overeenkomsten met leveranciers en de levertijd van nieuwe voertuigen zijn hier oorzaken van. De verwachting is dat er in 2023 meer voertuigen vervangen kunnen gaan worden.

Als gevolg van leverproblemen is bijvoorbeeld een proef met elektrische auto’s voor weginspecteurs naar 2023 verplaatst. Ook het vervangen van de voertuigen van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) door elektrische alternatieven is uitgesteld.

In 2022 is er wel een eerste test gedaan met elektrische 4x4 auto’s, om te kijken of we in het segment van lichte offroadvoertuigen elektrisch kunnen gaan rijden. De eerste resultaten van dit onderzoek zijn veelbelovend: de bestuurders waren enthousiast over de prestaties in het terrein. In 2023 willen we verder onderzoeken of er voertuigen leverbaar zijn die kunnen voldoen aan alle eisen.

Ook nu de coronabeperkingen zijn opgeheven en er vaker thuisgewerkt wordt, reizen medewerkers minder dan voorheen. IenW kent leaseauto’s toe aan medewerkers die jaarlijks meer dan 20.000 km zakelijk reizen. We verwachten dat veel medewerkers deze drempel niet meer halen, waardoor ons wagenpark zal krimpen. 35% van deze leaseauto’s rijdt niet-fossiel. 

Stimuleren gebruik openbaar vervoer 

Het gebruik van het ov door medewerkers van IenW resulteerde in 2022 in een totale CO₂-uitstoot van 333 ton CO₂. Dit is hoger dan in de coronajaren 2021 en 2020, maar ook hoger dan in 2019 en 2018. De verklaring hiervoor is dat medewerkers nu ook de Mobiliteitskaart voor publieke deelauto's mogen gebruiken.

Er zijn in 2022 geen extra inspanningen gedaan om medewerkers meer met het openbaar vervoer te laten reizen. Wel is de proef met publieke deelauto’s bij stations (en in wijken en steden) gecontinueerd.

In 2022 is de Mobiliteitskaart Rijksoverheid opnieuw aanbesteed. Dit contract wordt in 2023 geïmplementeerd, waarbij er naast de Mobiliteitskaart ook een mobiele app beschikbaar komt. Deze app maakt het plannen, reizen en betalen in het openbaar vervoer en deelvervoer nog gemakkelijker.

Gebruik fiets

De doelstelling om in 2022 10% meer medewerkers met de fiets naar het werk te laten komen dan in 2018, is niet haalbaar gebleken. Voor 2022 is bepaald dat 16% van de medewerkers minimaal een dag per week op de fiets zit voor woon-werkverkeer. Door de coronapandemie kwamen er in 2022 substantieel minder mensen naar kantoor. Het is lastig om te bepalen hoeveel werknemers er extra zijn gaan fietsen. Er zijn namelijk veel minder collega’s met een vaste fietsvergoeding dan voor de lockdown. Declaraties worden nu op basis van incidenteel woon-werkverkeer gedeclareerd.

IenW blijft het fietsgebruik wel stimuleren, zonder daar een nieuwe doelstelling aan te koppelen. Zo liep er in 2022 de Kies de fiets-campagne. Hierbij zijn diverse fietsenstallingen van IenW opgeknapt, schoongemaakt, geverfd en voorzien van fietsreparatiemateriaal.

In Utrecht en Delft zijn proeven gedaan met elektrische fietsen. Mensen konden een gewone elektrische fiets of speedpedelec een week lang lenen om te ontdekken of fietsen van en naar kantoor voor hen een serieuze optie is. De hiervoor beschikbare fietsen zijn bijna de volledige periode geleend. Er is niet onderzocht of meer collega’s met de elektrische fiets naar kantoor komen na deelname aan deze actie.

Vliegverkeer

De CO₂-uitstoot voor vliegreizen is in 2022 (9,7 kton) bijna 5 keer zo hoog als in 2021. Het is wel nog lager dan de 16,3 kton in 2019 (vóór corona). Begin 2022 werd er nog nauwelijks gereisd met het vliegtuig, maar gedurende het jaar is dit toegenomen.

Bij de keuze voor vliegreizen botsen onze duurzame ambities soms met ons werk. Medewerkers van IenW reizen de wereld over voor allerlei vormen van internationale bijeenkomsten, om zo bijvoorbeeld kennis te delen of het thema waterveiligheid onder de aandacht te brengen in het buitenland.

Wel brachten we in 2022 de regels voor het reizen met het vliegtuig extra onder de aandacht (zie aanpak). Deze regels worden, al dan niet bewust, nog niet altijd nageleefd. We hebben het belang van de naleving van de voorwaarden voor vliegreizen in 2022 onder andere benadrukt met behulp van een flyer.