Foto De Waal bij Nijmegen
In dit duurzaamheidsverslag gaan we in op onze inspanningen om de bedrijfsvoering en het werk van ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) te verduurzamen. We vatten de resultaten over 2022 samen in dit hoofdstuk.
IenW houdt in het werk rekening met de effecten van ons handelen op het klimaat, het energieverbruik en op het verbruik van grondstoffen. We ambiëren een voorbeeldrol in de invulling van (onder meer) het Klimaatakkoord. Met dit achtste duurzaamheidsverslag beschrijven we hoe IenW dit in 2022 deed.
In dit hoofdstuk vatten we de belangrijkste resultaten van 2022 samen. We doen dit door in te gaan op onze uitvoering en bedrijfsvoering, ons beheergebied en hoe wij werken aan een mooier Nederland.
Samenhang staat in dit duurzaamheidsverslag centraal. De uitdagingen waarvoor wij staan, werken namelijk in elkaar door en geen van onze thema’s staat op zichzelf. Meer aandacht voor het ene zorgt daarom soms voor minder aandacht voor het ander. We moeten dus continu balanceren om tot de beste resultaten te komen en onze doelen te behalen.
Ambitie
Het is onze ambitie om in 2030 klimaat- en energieneutraal te zijn en circulair te werken. Klimaatneutraal houdt in dat we geen CO₂ of andere broeikasgassen uitstoten. Voor 2024 is een tussendoel voor de bedrijfsvoering vastgesteld: 40% CO₂-reductie ten opzichte van 2009. Energieneutraal houdt in dat we ernaar streven om evenveel energie zelf op te wekken als we verbruiken. Circulair werken houdt in dat we werken met minimale milieudruk, inzetten op behoud van waarde, minimaal gebruik maken van primaire grondstoffen en zo min mogelijk afval produceren: van lineair naar circulair.
Tekst gaat door onder de infographic
Onze bedrijfsvoering
Duurzame bedrijfsvoering bij IenW strekt van het energieverbruik van de netwerken (zoals openbare verlichting langs wegen en in tunnels, gemalen en sluizen) en ons eigen vervoer (met bijvoorbeeld schepen en auto’s) tot aan gebouwen, afvalbeheer en catering.
Kernonderdeel van onze bedrijfsvoering is het reduceren van ons energieverbruik en de CO₂ -impact daarvan. De energie die we verbruiken willen we zo veel mogelijk duurzaam opwekken. Verder streven we naar een circulaire werkplek in 2030, waar afval nagenoeg niet meer bestaat. Om onze doelen te behalen werken we met de strategie Klimaatneutrale en Circulaire Organisatie (KCO).
De totale CO₂-uitstoot van de bedrijfsvoering daalde in 2022 met 5% ten opzichte van 2021: van 95 naar 90 kiloton (kton). Ondanks dat we in 2022 per saldo meer elektriciteit verbruikten dan in 2021, komt de grootste reductie vanuit dit onderdeel. Dit komt mede doordat we meer groene stroom inkochten en zelf produceerden op ons beheergebied.
De komende jaren hopen we de daling van de CO₂-uitstoot door te zetten. Binnen projecten werken we eraan al onze gebouwen zo snel mogelijk op energielabel C (of beter) te krijgen. We verduurzamen ons wagenpark en we leasen alleen nog maar brandstofauto’s als er geen uitstootvrij alternatief is. En binnen de Rijksrederij worden verschillende mogelijkheden onderzocht waarmee we de totale uitstoot omlaag kunnen brengen.
Het serieus terugbrengen van het percentage restafval blijft nog een uitdaging. Maar er zijn al wel succesvolle pilots uitgevoerd. Zo bespaarden we 275 kilo single use plastics door polypropyleenverpakkingen te gebruiken in het bedrijfsrestaurant. We organiseerden de eerste interdepartementale Circulaire Beurs, waarin rijksbreed opererende categoriemanagers van Meubilair, ICT, Schoonmaak, Catering en Afval lieten zien hoe ver zij zijn met het circulair aanbieden van hun diensten en producten en welke ambities en belemmeringen ze daarbij hebben. En we benoemden 6 kansrijke projecten voor het verduurzamen van de ICT binnen het Rijk.
Thema’s
De definities van de thema’s staan uitgelegd in het hoofdstuk ‘Over dit verslag’ In de tabellen kun je zien aan welke thema's we werken. Er wordt aangegeven waar je meer informatie over de thema's kunt vinden in het verslag. Ook zie je hoe we meten of we onze doelstellingen halen en aan welke SDG's de thema's zijn verbonden.
De uitvoering
Voor de duurzame uitvoering werken we onder meer volgens de strategie Naar klimaatneutrale en circulaire rijksinfrastructuurprojecten (KCI) en Routekaart Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB). Daarin streven we naar het klimaatneutraal en circulair uitvoeren van onze projecten in 2030. Voor de werkterreinen met de meeste klimaat- en grondstoffenimpact zijn 5 transitiepaden ingericht: wegverharding, kunstwerken, kustlijnzorg & vaargeulonderhoud, weg- dijk- en spoormaterieel en spoor.
Per transitiepad ontwikkelden we met belanghebbenden uit de markt, andere publieke opdrachtgevers en kennisinstellingen de meest realistische en impactvolle route naar 2030. Zo zorgen we ervoor dat we de afgesproken koers vasthouden en dat investeringen van belanghebbenden op de langere termijn renderen.
Onderzoeksbureau CE Delft rekende de effecten van de maatregelen in de roadmaps in 2022 door. De conclusie was dat we via onze uitvoeringsinstanties Rijkswaterstaat en ProRail invloed hebben op het reduceren van ongeveer 25 tot 50% van onze CO2-voetafdruk van infraprojecten in 2030. We hebben dus een aanzienlijke invloed op het verduurzamen van de infrasector.
Ons beheergebied
De ontwikkelingen en opgaven voor het ruimtelijk domein zijn groot, terwijl de ruimte zelf schaars is. Meervoudig ruimtegebruik is daarom niet meer weg te denken. We zoeken continu naar samenhang van verschillende opgaven en functies in ons beheergebied. En we willen een betrouwbare gebiedspartner zijn van andere (Rijks)overheden, maatschappelijke organisaties, burgers en bedrijven. In 2022 hebben we de Areaalstrategie voor de netwerken hoofdwegennet, hoofdvaarwegennet en hoofdwatersysteem opgesteld. Hierin staan onze ambities, randvoorwaarden en een voorkeursvolgorde voor meervoudig ruimtegebruik.
Belangrijke opgaven voor ons beheergebied zijn het bevorderen van de energietransitie, het behoud en herstel van biodiversiteit en oplossingen bieden voor klimaatadaptatie. Over 2022 kunnen we in het kader van de energietransitie bijvoorbeeld melden dat er op ons beheergebied ongeveer 300 windmolens op land stonden en 460 op zee. En dat we in het kader van het programma Opwek Energie op Rijksgrond (OER) een project voor zonneweiden definitief hebben gegund. Op het gebied van biodiversiteit werkten we in 2022 onder meer aan een broedponton bij de sluizen van Terneuzen en het beperken van vogelslachtoffers door windturbines op zee. En voor klimaatadaptie was 2022 een jaar van kennisontwikkeling, met allerlei onderzoeken, zoals stresstesten.
Werken aan een mooier Nederland
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat werkt aan een mooier Nederland. Samen zorgen we voor een bereikbaar land met sterke dijken, waarin je veilig verblijft en van A naar B komt. Voor een land met schone lucht, een schone bodem en schoon water. Een land waar we zuinig zijn op grondstoffen en materialen zoveel mogelijk opnieuw gebruiken. Waar we ons duurzaam verplaatsen. Een land met ruimte voor mogelijkheden. Dat vraagt om een ministerie dat verbindt: niet alleen plaatsen en ideeën, maar vooral mensen. Alles voor een mooier Nederland.
Soms staan we in ons werk voor complexiteit en tegenstrijdigheden. Zo staan de kaders voor een gezonde leefomgeving op gespannen voet met de wens tot meer huizen en groei van mobiliteit. Maar onze inspanningen beïnvloeden elkaar ook positief. Zo beperkt onze aanpak op het gebied van Slim Reizen niet alleen de hinder op snelwegen, het draagt ook bij aan de transitie naar slimme en duurzame mobiliteit.
