Werken aan gezond, stromend en leefbaar water
Bijdragen aan gezond, stromend en leefbaar water in Nederland, op een verantwoorde en toekomstbestendige wijze. Daar werkt Rijkswaterstaat aan met duurzaam waterbeheer. We kijken hierbij ook naar de combinatie van water met natuur en landschap. Zo zorgen de natuurvriendelijke oevers langs de IJssel voor een aantrekkelijke leefomgeving voor dieren en planten en meer zelfreinigend vermogen van het water. En met de aanleg van de Marker Wadden verbetert de waterkwaliteit en wordt het gebied een vogelparadijs.
Bij het werken aan water, zoals bij een dijkversterking of het baggeren van een vaarweg, heeft Rijkswaterstaat oog voor chemische en ecologische kwaliteit van water. Want een goede waterkwaliteit is niet alleen van belang voor ons drinkwater, maar ook voor de leefbaarheid van onze wateren voor planten en dieren. Zwerfvuil, bestrijdingsmiddelen en medicijnresten bijvoorbeeld willen we niet in het water hebben. Dit doen we samen met alle partijen die betrokken zijn bij het water- en natuurbeheer en het gebruik van de grote wateren. Denk aan overheden, bedrijven, industrie en burgers.
Vergunningverlening
Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor de verlening van lozingsvergunningen aan bedrijven. Wij willen heldere richtlijnen bieden en bedrijven stimuleren om toekomstbestendig met onze wateren om te gaan. In 2017 zijn we bijvoorbeeld begonnen om de lozingsvergunningen te actualiseren om beter in te spelen op nieuwe stoffen. Denk hierbij aan de onrust door diverse affaires rond GenX, pyrazool en melamine.
Marker Wadden: een vogelparadijs
Gelijktijdig proberen we de ruimtelijke kwaliteit van het water te verbeteren. In 2017 begon Rijkswaterstaat met de aanleg van de Marker Wadden in het Markermeer. Hiervoor gebruiken we zand, klei en slib uit het Markermeer zelf. Door de komst van de eilanden verbetert de waterkwaliteit en wordt het gebied een waar vogelparadijs. Ook waterplanten, vissen en schelpdieren keren terug. Een gedeelte van de eilanden stellen we open voor bezoekers, zodat iedereen de nieuwe natuur kan beleven.
Natuurlijke oevers langs de IJssel
Een goede ecologische waterkwaliteit vraagt meer aandacht voor een natuurlijke inrichting van wateren. In 2017 rondde Rijkswaterstaat een project af, waarbij in 7 jaar tijd 11 nevengeulen zijn aangelegd langs de IJssel. Ook zijn 10 km stenen oevers vervangen door natuurvriendelijke oevers. Dit maakt de leefomgeving aantrekkelijker voor dieren en planten en bevordert het zelfreinigend vermogen van het water.
“We hangen grote netten in de schut- en spuisluizen, en bij de vispassage achter het kattenluikje.”
Druk visverkeer door de Afsluitdijk
Marianne Greijdanus, omgevingsmanager, Rijkswaterstaat
Dankzij visvriendelijk sluisbeheer gingen er in een jaar tijd zo’n 350 miljoen vissen door de Afsluitdijk. Via de speciale vispassage zwommen in sommige nachten tot wel 50.000 glasaaltjes het zoete IJsselmeer in. Marianne Greijdanus (omgevingsmanager Rijkswaterstaat Midden Nederland): “De hele voedselketen profiteert daarvan.”
De vispassage bij Den Oever is in 2015 aangelegd om kleinere vissen, zoals glasaal, toegang te geven tot het IJsselmeer. Greijdanus: “In de spuisluizen is de stroming te sterk voor ze. In de vispassage, plat gezegd een buis door de dijk met een soort kattenluik, stroomt het water langzaam en lukt het ze wél.”
50.000 glasaaltjes
In 2017 was het dringen geblazen bij de passage bij Den Oever. “We wisten niet wat we konden verwachten, vis kun je moeilijk sturen. Maar we zijn aangenaam verrast! In het voorjaar zwommen soms wel 50.000 glasaaltjes per nacht door de vispassage. Hun reuk vertelt ze feilloos waar een opening is om het IJsselmeer te bereiken. Ook grote vissen, zoals snoekbaars, gaan erdoorheen.”
Wachtende vissen
Grotere vissen kunnen ook de route via de schut- en spuisluizen nemen. Dat doen ze in aantallen die de Nederlandse bevolking tientallen malen overstijgen. “Er liggen altijd veel vissen te wachten tot de sluizen opengaan. We zetten de spuisluizen nu 5 tot 10 minuten eerder open om zout water met vis binnen te laten stromen voordat de sterke stroming naar buiten op gang komt. Het zoute water wordt via lange buizen teruggevoerd naar de Waddenzee. En speciaal voor de vissen openen we ’s nachts de schutsluizen. Dankzij visvriendelijk sluisbeheer zijn er in een jaar tijd wel 350 miljoen vissen door de Afsluitdijk gegaan.”
Meer vogels
Vanaf 2017 werkt Rijkswaterstaat bovendien aan de Vismigratierivier, een kilometerslang ecoduct door de Afsluitdijk waarin trekvissen geleidelijk kunnen wennen aan de overgang tussen zout en zoet water. Verderop blijven de Houtribsluizen zoveel mogelijk open met het oog op vissen. “Dat blijkt te werken, want van vissers in het Markermeer horen we dat ze andere soorten en maten vis vangen dan voorheen. En vogelaars zien meer visetende vogels aan de Markermeerkant van de dijk. De hele voedselketen profiteert ervan als vis kan trekken!”
Bubble barrier tegen zwerfvuil
Wereldwijd is er steeds meer aandacht voor het groeiende probleem van plastics en ander zwerfafval in water. Afgelopen jaar hebben het Havenbedrijf Rotterdam en Rijkswaterstaat proeven gedaan met het afvangen van (plastic) zwerfafval in de Nieuwe Maas. Ook vond in de IJssel bij Kampen een proef plaats met een ‘bellenscherm’ om zwerfafval uit de rivier te verwijderen.
Afbouw gebruik glyfosaat
In 2017 is besloten dat Rijkswaterstaat het gebruik van het bestrijdingsmiddel glyfosaat gaat afbouwen. We gebruiken dit middel om te voorkomen dat op kribben en steenbekledingen bomen en struiken groeien, want dat belemmert de afvoer van water en beschadigt de bekleding. Door tijdig de bomen en struiken uit kribben en dijken te verwijderen, kan het gebruik van glyfosaat worden verminderd.
