Klimaat en energie

Onze ambitie

Uitgeschreven tekst

Energie en Klimaat bij IenW

IenW werkt langs drie pijlers aan het thema energie en klimaat. En richt zich daarbij niet alleen op het eigen energieverbruik, maar levert ook een bijdrage aan de (inter)nationale klimaatdoelen en energietransitie. IenW streeft naar energieneutrale netwerken en wil in 2030 klimaatneutraal zijn.

Pijler 1: CO₂-reductie bij eigen energieverbruik. Dit is onderdeel van de ambitie: energieneutrale netwerken en klimaatneutraal IenW.
Certificering op trede 3. Doel: een ambitieus energie- en CO₂-beleid voor pijler 1.
Maatregelen en activiteiten:

• Energie besparen;
• Zelf duurzame energie opwekken voor eigen gebruik;
• Vergroenen brandstoffen;
• Nederlandse groene stroom inkopen;
• Energiezuinig en CO2-arm of –neutraal ontwerpen.

IenW als eigenaar: sturen op energiebesparing en vergroening van het eigen energieverbruik.

Pijler 2: Co2-reductie bij opdrachtnemers en ketenpartners. Dit is onderdeel van de ambitie: klimaatneutraal IenW.
Certificering op trede 4. Doel: een ambitieus energie- en CO₂-beleid voor pijler 1 en 2.
Maatregelen en activiteiten:

• Duurzaam ontwerpen;
• Duurzaam inkopen;
• Ruimte bieden aan innovaties;
• Samenwerken met markt en materiaalketen;
• Bijdragen aan circulaire economie.

IenW als opdrachtgever en aanjager van de markt: Sturen als opdrachtgever MIRT en markt; samenwerken met opdrachtnemers, gebieds- en ketenpartners GWW.

Pijler 3: Bijdrage IenW aan nationale klimaatdoelen en de energie transitie.
Certificering op trede 5. Doel: een ambitieus energie- en CO₂-beleid voor pijlers 1,2 en 3.
Maatregelen en activiteiten:

• IenW-terrein beschikbaar stellen om duurzame energie op te wekken;
• Bijdragen aan de CO₂-reductie van mobiliteit door:
  • duurzame technologie te laten ontwikkelen en toe te passen in Nederland;
  • in te zetten op draagvlak en gedragsverandering in de maatschappij.

Daarbij kijken we zowel naar personen- als goederenvervoer en verbinden het aan ontwikkelingen als smart mobility en mobility as a service.
IenW als beleidsmaker, netwerkmanager en partner: zorgen voor duidelijke beleidskaders; samenwerken met Rijksvastgoedbedrijf, andere overheden, netbeheerders, coöperaties en gebiedspartners; beïnvloeden van de nationale CO₂-uitstoot van mobiliteit.

Pijler 1 houdt in het terugdringen van de uitstoot van ons eigen energieverbruik. Dat doen we onder meer door energiebesparing, hernieuwbare energie opwekken op eigen grond en CO₂-reductie (bijvoorbeeld door pompen, gemalen en voer- en vaartuigen te voorzien van elektrische voeding).

Pijler 2 gaat over de keten. Dat betreft het terugdringen van de CO₂-uitstoot bij onze inkopen en opdrachten. Een belangrijk middel hiervoor is maatschappelijk verantwoord inkopen, maar ook ketensamenwerking, zoals in de Green Deal Duurzaam Grond-, Weg- en Waterbouw 2.0. Momenteel geven we vorm aan de sturing op, en de monitoring van, de uitstoot in deze pijler.

Met partners in de ketens waar omvangrijke CO₂-uitstoot plaatsvindt, hebben we in 2017 doelstellingen vastgesteld:

• Asfalt: 20% reductie in 2025 ten opzichte van 2017.
• Inzet van materieel bij droog grondverzet: 10% reductie in 2020 ten opzichte van 2016.

In het duurzaamheidsverslag 2018 leest u hoe we daar uitvoering aan geven. Voor andere ketens met forse CO₂-emissies, zoals nat grondverzet en beton, formuleren we op korte termijn ook doelstellingen.

Het ministerie van IenW voldoet inmiddels aan niveau 4 van de CO₂-Prestatieladder. Dat is het op een na hoogste niveau.

Pijler 3 bevat de kansen die we zien om buiten onze eigen ketenuitstoot bij te dragen aan de klimaat- en energietransitie in Nederland. Een concreet voorbeeld is het ter beschikking stellen van onze gronden voor energieopwekking door derden.

Waar staan we nu?

Hieronder leest u hoe we onze eigen CO₂-uitstoot reduceren en ons energieverbruik verlagen, zoals geformuleerd onder pijler 1. De doelstellingen onder de pijlers 2 en 3 komen verderop in dit verslag aan de orde.

CO2-uitstoot

In 2017 bedroeg onze CO₂-uitstoot 119 kton CO₂. Dit staat gelijk aan de gemiddelde uitstoot van ongeveer 26.000 huishoudens. Onze uitstoot is daarmee 32% lager dan in ons referentiejaar 2009. Ten opzichte van 2016 is onze uitstoot min of meer gestabiliseerd (-1%).

Toch hebben we de CO₂-uitstoot in 2017 gereduceerd, onder meer door verdere implementatie van ledverlichting in tunnels en de buitenruimte, de verhuizing naar de Rijnstraat en lagere uitstoot door de schepen van de Rijksrederij. We zien dit in de cijfers niet goed terug door de ingebruikname van een aantal infrastructurele objecten in 2017. Zo heeft de nieuwe Koning Willem-Alexander tunnel in Maastricht met 24 uur per dag verlichting een grote invloed.

CO2-voetafdruk

Onze CO₂-voetafdruk bestaat uit directe CO₂-emissies door verbranding van brandstoffen (scope 1) en uit indirecte emissies door bijvoorbeeld het gebruik van elektriciteit (scope 2). De resultaten per scope zijn:

CO2-uitstoot per categorie

Het grootste deel van de CO₂-uitstoot is gerelateerd aan ons elektriciteitsverbruik.

Elektriciteit gebruiken wij primair voor verlichting van tunnels en Rijkswegen en voor de bediening van sluizen, bruggen en gemalen. De schepen van de Rijksrederij nemen daarnaast een belangrijk deel van de CO₂-uitstoot voor hun rekening met fossiele brandstof.

Energieverbruik

Het totale energieverbruik van het ministerie van IenW in 2017 bedroeg 1.380 terajoules (TJ).

Hoe gaan we verder?

Besparen op ons energieverbruik is de beste manier om CO₂-uitstoot te reduceren. Om de bereikbaarheid te verbeteren, breiden wij onze infrastructuur uit. Een voorbeeld hiervan is de Koning Willem-Alexander tunnel. Deze jaarlijkse uitbreiding vormt een uitdaging voor onze energiebesparing maar ook een kans om in te zetten op energiearme installaties (ledverlichting). In 2018 gaan we verder met besparen, verschuiven naar duurzame energiebronnen (elektrisch, groen gas) en zelf duurzame energie opwekken. Hiermee werken wij toe naar een energie- en klimaatneutrale organisatie.

Uitgelicht: varen, vliegen en rijden

Vaartuigen van de Rijksrederij
In 2017 heeft de Rijksrederij met haar schepen 9% minder CO₂ uitgestoten dan in 2016. Dit komt doordat het aandeel van biodiesel in het totale brandstofverbruik toeneemt en door een efficiëntere inzet van schepen. In 2018 zal het eerste semi-elektrische schip in de vaart gaan. Het grootste deel van de dag kan het elektrisch varen en ’s avonds wordt het opgeladen met walstroom. Hiermee besparen we energie en verminderen we de CO₂-uitstoot.

Dienstreizen per vliegtuig
Het ministerie van IenW stimuleert om zo duurzaam mogelijk om te gaan met vliegen. Dat doen wij door:

• zo min mogelijk te vliegen. Veel overleggen vinden plaats via een videoconferentie. Naar steden binnen Europa reizen we zoveel mogelijk met de trein. We vliegen alleen als een treinreis onevenredig veel tijd zou kosten. Daarbij wegen wij altijd af of het noodzakelijk is dat een medewerker die bijeenkomst of dat congres bijwoont. Als dat het geval is, gaat hij/zij in principe alleen;
• de uitstoot van iedere gevlogen kilometer te compenseren met Gold Standard certificaten¹. Van elke reis wordt de CO2-uitstoot berekend waarna deze volledig gecompenseerd wordt via de ondersteuning van duurzame projecten;
• deel te nemen aan het KLM Corporate Biofuel Programma. Dit programma stelt organisaties in staat om een gedeelte van hun vluchten te verduurzamen door het gebruik van biokerosine. Wij doen mee voor een periode van drie jaar.

_{1 Ondanks dat wij alle vliegreizen compenseren met Gold Standard certificaten, boeken wij daar geen reductie van onze CO2-uitstoot voor in. Dat is een voorschrift van de CO2-Prestatieladder.}

In 2017 hebben we 14,8 miljoen kilometer gevlogen. Dit komt overeen met circa 1250 retourvluchten naar New York. We hebben in 2017 11% minder gevlogen dan in 2016. De uitschieter in 2016 kan voor een belangrijk deel worden toegeschreven aan het EU-voorzitterschap gedurende de eerste helft van dat jaar, waarmee deze resultaten geen garantie bieden voor de toekomst.

In totaal is de CO₂-uitstoot van vliegreizen afgenomen met 30%. Dit is het resultaat van minder vliegkilometers én van het gebruik van biobrandstof. In 2017 hebben we op 295.000 liter biofuel gevlogen. Hiermee hebben we 22% CO₂ bespaard op onze CO₂-uitstoot door vliegreizen. In 2016 hebben we op 39.000 liter biofuel gevlogen.

Wagenpark
Wij willen dat 35% van ons wagenpark elektrisch is in 2020 en voor de helft elektrisch is in 2022. Hiermee gaan wij verder dan de afspraak die is gemaakt binnen de Green Deal Elektrisch Vervoer 2016-2020, namelijk 20% elektrische auto’s in 2020. De eerste concrete maatregel is de aanschaf in 2017 van 100 volledig elektrische auto’s. Ook hebben we de hiervoor benodigde laadinfrastructuur aangelegd in samenwerking met andere wagenparkbeheerders binnen het Rijk en het Rijksvastgoedbedrijf.

Voor een deel van ons wagenpark is elektrisch rijden nog niet mogelijk. Dat komt door de functionele eisen die aan bijvoorbeeld de zwaardere werkauto’s voor weginspecteurs van Rijkswaterstaat worden gesteld. Totdat er geschikte alternatieven zijn, kiezen wij bij vervanging voor een type auto met minimale CO₂-uitstoot.

_{*De 100 elektrische auto’s zijn een vervanging van 100 dieselauto’s die begin 2018 zijn teruggegaan naar de leasemaatschappij. Zodoende zijn ze nog inbegrepen in het aantal dieselauto’s op 31 december 2017.}

Bekijk hier de koppelingstabel voor de CO2-Prestatieladder