Onze zakelijke mobiliteit

De mogelijkheden om duurzaam te reizen groeien en steeds meer mensen reizen ook daadwerkelijk bewuster én duurzamer. Ook bij IenW vinden we het belangrijk om de CO₂-uitstoot van ons woon-werkverkeer en onze zakelijke reizen terug te dringen. Als verantwoordelijke voor het mobiliteitsbeleid in Nederland zien we het ook als onze taak om andere organisaties en burgers te inspireren om duurzamer te reizen. 

Op deze pagina richten we ons op onze inspanningen om het zakelijk vervoer van de collega’s van IenW te verduurzamen. Op de pagina Duurzame mobiliteit bespreken we onze rol bij het stimuleren van duurzame mobiliteit voor de rest van Nederland. 

Doelstelling

IenW is, net als de rest van de Rijksoverheid en diverse commerciële bedrijven, lid van de Coalitie Anders Reizen. Iedere organisatie die zich aansluit bij deze coalitie tekent de Dutch Sustainable Mobility Pledge. Hierin beloven ze de volgende 5 acties te ondernemen: 

• Actief maatregelen nemen om de eigen CO₂-uitstoot te reduceren, waarbij het doel is om de CO₂-uitstoot van zakelijk verkeer per fulltime medewerker te reduceren met 50% in 2030 ten opzichte van 2016; 
• Jaarlijks inzicht geven in de CO₂-uitstoot ten opzichte van 2016; 
• Actief hierover communiceren binnen de organisatie om de bewustwording over en acceptatie van duurzame mobiliteit te vergroten; 
• Belemmeringen signaleren en, indien nodig, kenbaar maken; 
• Andere bedrijven stimuleren hetzelfde te doen. 

Ieder ministerie maakt zijn eigen Anders Reizen-plan met eigen maatregelen. Ons plan heet ‘IenW reist anders’. Wij streven voor het jaar 2025 op een vermindering van de CO₂-uitstoot in het verkeer van onze eigen medewerkers (woon-werk- en zakelijk verkeer) met 50% ten opzichte van 2016. Hiermee zijn wij ambitieuzer dan de Coalitie Anders Reizen. Daarbij richten we ons op minder reizen, het verduurzamen van het wagenpark, het stimuleren van het gebruik van de (e-)fiets en het openbaar vervoer en minder en duurzamer vliegen. De CO₂-uitstoot is onderdeel van onze CO₂-voetafdruk. We sturen op het verminderen van de CO₂-uitstoot met de CO₂-Prestatieladder. IenW rekent de CO₂-uitstoot van zakelijk vervoer onder de CO₂-voetafdruk voor scope 1 en 2, en niet onder scope 3 zoals in het Greenhouse Gas protocol. 

Afspraken per vervoersmiddel

Binnen IenW zijn per vervoersmiddel acties ingezet rondom anders reizen. Dit zijn de maatregelen van IenW om in 2025 50% CO₂ te besparen. Deze doelstellingen behandelen we, per vervoersmiddel, onder het kopje Concrete resultaten in 2023.

Concrete resultaten 2023

In 2023 hebben we 17% meer CO₂ uitgestoten met zakelijk vervoer dan in 2022. Op vrijwel alle onderdelen, met uitzondering van leasewagens, zien we een stijging. Sinds het einde van de coronapandemie zien we de werkgerelateerde reizen van medewerkers van IenW toenemen. Buiten de Rijksbrede stimulansen voor hybride werken voeren we momenteel geen actief beleid om ons eigen woon-werkverkeer terug te dringen. Het blijft namelijk belangrijk dat collega’s elkaar ontmoeten op het kantoor. 

Onze focus ligt daarom niet op mínder reizen, maar op duurzamer reizen. Veel van de belangrijke maatregelen voor een duurzaam reizen zijn inmiddels al in gang gezet. Het verminderen van het gebruik van privéauto’s en vliegreizen heeft wel nog meer aandacht nodig. Hiervoor zijn we ook deels afhankelijk van andere Rijksonderdelen, of van de afspraken in de cao Rijk. We proberen hier invloed op uit te oefenen om onze uitstoot van vliegreizen en woon-werkverkeer te verlagen.

Het wagenpark

In 2028 willen we alleen nog rijden met dienstauto’s die geen CO₂ uitstoten. Daarom zetten we nu al alleen nog brandstofauto’s in als er geen uitstootvrij alternatief is.

De totale CO₂-uitstoot van ons wagenpark was in 2023 6679 ton. Hiermee is een reductie van 5% behaald ten opzichte van vorig jaar (7014 ton CO₂). Ons wagenpark is langzaam kleiner geworden en een steeds groter deel wordt elektrisch (van 35% in 2022 naar 38% in 2023). Dit verklaart de afname van de CO₂-uitstoot.

Net als in 2022 hinderde een langlopend aanbestedingstraject dit jaar onze ambitie om onze brandstofauto’s snel te vervangen door elektrische varianten. We konden in 2023 wel weer elektrische auto’s bestellen bij onze nieuwe leverancier, maar voor het in- en opbouwen van deze auto’s (denk aan het aanbrengen van stickers of zwaailichten) moesten nog contracten afgesloten worden. Deze werden eind 2023 getekend. 

Voor 2024 verwachten we daarom meer brandstofauto’s te kunnen vervangen voor elektrische modellen. Het uitgangspunt van de ILT is dat alle personenauto’s elektrisch zijn in 2024. In 2025 en 2026 volgen dan de bussen. Rijkswaterstaat is van plan om in 2024 meerdere elektrische offroad-voertuigen aan te schaffen. Bijvoorbeeld voor de officieren van dienst, die onder andere over het strand en over uiterwaarden rijden. Uit een succesvolle test is namelijk gebleken dat we voor de lichte 4x4-voertuigen prima over kunnen stappen naar elektrische varianten. Gezien de ontwikkelingen in de markt verwachten we dat er in 2024 of 2025 ook elektrische auto’s beschikbaar komen voor het zwaardere 4x4-werk. 

De weginspecteurs van RWS rijden nu als pilot in elektrische auto’s. Deze pilot loopt nog door in 2024. Afhankelijk van de uitkomsten van de pilot worden op termijn alle auto’s vervangen door elektrische.  

Het wagenpark van de beleidskern van IenW is sinds dit jaar bijna volledig elektrisch. In augustus 2023 is de laatste standaard rijdende brandstofauto vervangen. De beleidskern heeft nog 1 fossiele brandstofauto achter de hand die als reserve-auto ingezet kan worden. In januari 2024 wordt ook deze vervangen door een elektrische variant. 

Gebruik ov

Het Rijk stimuleert reizen met het openbaar vervoer door het ter beschikking stellen van een kaart waarmee medewerkers gratis gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer en de OV-fiets voor woon-werk- en zakelijk verkeer. Medewerkers van de Inspectie Leefomgeving en Transport en Rijkswaterstaat kunnen daarnaast gebruikmaken van (elektrische) deelauto’s op kantoorlocaties, voor wanneer een reis moeilijk met het openbaar vervoer af te leggen is.

Ook het ov-gebruik is in 2023 gestegen ten opzichte van 2022. Dit zien we ook terug in de cijfers. Het gebruik van het ov door medewerkers van IenW resulteerde in 2023 in een totale CO₂-uitstoot van 411 ton CO₂. Dit is zo'n 20% hoger dan in 2022. In bijlage 3 van ons CO₂-managementplan vindt u meer over informatie over ons beheerplan.

In 2023 is het Rijk ook overgegaan naar een nieuwe Mobiliteitskaart. Alle eerder aangeboden diensten zijn ook in de nieuwe Mobiliteitskaart weer beschikbaar. Daarnaast kunnen medewerkers van het Rijk nu ook een applicatie downloaden. Deze app maakt het onder andere mogelijk om onze reizen slimmer te plannen en om te zien welke deelvervoeropties er in de omgeving zijn. Ook kunnen reizigers hierin precies zien hoeveel CO₂-uitstoot een reis veroorzaakt.  

Vliegverkeer

In het geldende rijksvliegbeleid in de cao Rijk is opgenomen dat dienstreizen met een reistijd van 8 uur of minder met het openbaar vervoer moeten worden afgelegd. Onder bepaalde omstandigheden kunnen medewerkers wel toestemming krijgen voor een vliegreis, ook al is de reistijd met het ov korter dan 8 uur. Dit geldt bijvoorbeeld als de agenda van een medewerker een langere reistijd niet toestaat. 

Minder vliegen doen we ook door het faciliteren van teleconferenties, webinars en videoconferences. Daarnaast onderzoeken we of het mogelijk en wenselijk is om alleen nog economy class te vliegen (economy tenzij). We compenseren de CO₂-uitstoot van elke vlucht op twee manieren. Ten eerste nemen we deel aan het KLM Corporate Sustainable Aviation Fuel (SAF) Programma. Daarnaast compenseren we de uitstoot van iedere gevlogen kilometer met Gold Standard certificaten. Zowel voor het compenseren met Gold Standard certificaten als voor onze deelname aan het SAF-programma van KLM geldt dat we hier geen reductie van onze CO₂-uitstoot voor inboeken. In onze CO₂-voetafdruk worden deze vliegreizen, ondanks compensatie, meegenomen als ‘normale’ vliegreizen. Dat is een voorschrift van de CO₂-Prestatieladder, omdat er niet bewezen kan worden hoeveel reductie compensatie oplevert.

In 2025 willen we tenminste 5% minder CO₂ uitstoten met vliegen dan in 2019. Onze uitstoot voor 2023 is 15% hoger dan in 2019 (zie de tabel met alle CO₂-emissies van onze organisatie). Deze toename in uitstoot komt vooral doordat er vanaf 2023 een aanpassing in de CO₂-berekening zit, wanneer er wordt gevlogen met Business Class. Deze is namelijk 3 keer hoger dan wanneer wordt gevlogen met Economy Class. Voor het aantal afgelegde kilometers is een afname van 29% zichtbaar (van 16,3 miljoen kilometer in 2019 naar 11,5 miljoen kilometer in 2023). De CO₂-uitstoot als gevolg van vliegreizen besloeg in 2023 4% van de totale uitstoot van IenW. 

In 2023 is er een gedragsonderzoek gedaan binnen IenW naar de bereidwilligheid van medewerkers om alleen nog economy class en niet meer businessclass te vliegen. Dit kan een aanzienlijke CO₂-besparing opleveren. Een businessclass-vlucht veroorzaakt namelijk gemiddeld 3 keer zoveel CO₂-uitstoot als eenzelfde vlucht in een economy-stoel. Uit dit onderzoek bleek dat er intern verdeeldheid is op dit onderwerp. Vooral de collega’s die vaak en ver moeten vliegen hechten aan de voordelen van businessclass, omdat het vele reizen als zwaar wordt ervaren. Eén van de uitkomsten van dit onderzoek was dat maatwerk kan helpen om de keuze voor economy makkelijker te maken. Denk hierbij aan een vlucht zonder overstap of toegang tot een lounge of werkplek vóór vertrek of een uitrustdag na een nachtvlucht.

Gebruik regeringsvliegtuig

IenW is eigenaar en beheerder van het regeringsvliegtuig (PH-GOV) namens de Staat der Nederlanden. De bewindspersonen van alle departementen en de leden van het Koninklijk Huis kunnen tegen een financiële vergoeding gebruikmaken van dit vliegtuig.  

Sinds januari 2022 publiceert IenW per kwartaal de vluchtgegevens van het regeringsvliegtuig. Deze vluchtgegevens zijn online terug te vinden. Als beheerder van het regeringsvliegtuig vinden wij het belangrijk om inzicht te geven in het verbruik en de CO₂-uitstoot van het regeringsvliegtuig. We zijn namelijk niet de enige gebruiker van het vliegtuig, maar kunnen wel de gegevens delen met de buitenwereld en voor andere departementen die het regeringsvliegtuig ook gebruiken. In de onderstaande tabel staat de CO₂-uitstoot van het gebruik van het regeringsvliegtuig door de verschillende departementen over de periode juli 2022 tot en met juni 2023 vermeld.

De CO₂-uitstoot door het gebruik van het regeringsvliegtuig door IenW (222 ton) nemen wij mee in onze CO₂-voetafdruk. IenW is als beheerder ook verantwoordelijk voor de zogenaamde technische vluchten die worden uitgevoerd vanwege onderhoud, revisie of reparatie. De CO₂-uitstoot van deze technische vluchten bedroeg in 2023 26 ton CO₂. De precieze totstandkoming en berekeningswijze zal worden opgenomen in het meetplan in het CO₂-managementplan 2023-2024.

De CO₂-uitstoot die vrijkomt bij het gebruik van het regeringsvliegtuig door andere departementen en het Koninklijk Huis nemen we niet mee in onze eigen CO₂-uitstoot. Dit zijn zakelijke reizen van de andere departementen. Voor privéreizen van het Koninklijk Huis geldt dat reisdata, bestemmingen, benaming van passagiers, passagiersaantallen en vliegbewegingen niet openbaar worden gemaakt.

Het regeringsvliegtuig vliegt onder andere op Sustainable Aviation Fuel (SAF). In 2023 bestond 1% van de getankte liters uit SAF. Dit is in lijn met het beleid van KLM en EU-wetgeving en zal in de toekomst toenemen. Voor 2024 blijft dit percentage gelijk. De komende jaren zal dit percentage toenemen in lijn met het beleid van KLM over bijmenging van SAF en Europese wetgeving. Dit wordt verder niet doorberekend in onze CO₂-uitstoot en er staan ook geen verdere doelstellingen op.

Stimuleren gebruik fiets

We proberen bij medewerkers ook het gebruik van de fiets te stimuleren. Sinds 1 januari 2021 krijgen alle werknemers van de Rijksoverheid bij aanschaf van een fiets de eerste €500 volledig vergoed. Daarnaast kan gebruik worden gemaakt van een individueel keuzebudget, het zogenoemde IKB, om fiscaal voordelig een fiets aan te schaffen en mag een hoge vergoeding worden aangevraagd wanneer medewerkers de fiets gebruiken voor het woon-werkverkeer. In 2023 werden er vanuit IenW geen projecten of programma’s uitgevoerd om het fietsgebruik verder te stimuleren.

In 2023 kwam het aantal I&W medewerkers, dat minimaal een dag per week op de fiets zit voor woon-werk verkeer, uit op een totaal van 19,28% (3102 medewerkers). In 2022 was dit 15,55%.