Foto Kantoorgebouw Rijnstraat 8
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) wil als organisatie in 2030 netto geen broeikasgassen meer uitstoten, het hergebruik van producten en grondstoffen maximaliseren en verspilling minimaliseren. Dit doen we aan de hand van de strategie Klimaatneutrale en Circulaire Organisatie.
'In 2030 wil IenW een klimaatneutrale en circulaire organisatie zijn'
In 2030 wil het ministerie van IenW een klimaatneutrale en circulaire organisatie zijn. We hechten grote waarde aan dit doel, onder andere vanwege onze voorbeeldrol. We verwachten van onze partners dat ze zo duurzaam mogelijk werken, en voelen dus ook de verplichting om dit zelf te doen.
We beschikken bovendien over de mogelijkheden om die voorbeeldrol te kunnen spelen in de verschillende transities (de energietransitie, grondstoffentransitie en eiwittransitie). Als werkgever kunnen we een impact hebben op 16.092 medewerkers. We beheren onder andere 3.083 kilometer snelweg, 7.394 kilometer vaarweg en 90.213 vierkante kilometer aan wateroppervlak. En als aanbestedende dienst gaven we in 2023 5,2 miljard euro uit in de grond-, weg- en waterbouwsector (GWW-sector).
Wat is een klimaatneutrale en circulaire organisatie?
IenW wil in 2030 een klimaatneutrale en circulaire organisatie zijn. Klimaatneutraal betekent dat we de uitstoot van onze organisatie zodanig hebben gereduceerd dat onze bedrijfsvoering niet bijdraagt aan de opwarming van de aarde. Hiervoor kijken we in dit verslag hoofdzakelijk naar onze CO₂-uitstoot. Andere broeikasgasemissies die voortkomen uit onze bedrijfsvoering (zoals vrijgekomen koudemiddelen) verminderen we in de reguliere bedrijfsvoering. In dit verslag brengen we die niet verder specifiek in kaart. We beschouwen deze emissies als niet-materiële emissies: niet significant genoeg om ander beleid op te maken.
Een circulaire organisatie gebruikt zo min mogelijk primaire grondstoffen (bijvoorbeeld voor meubilair en ICT), past hoogwaardig hergebruik van grondstoffen toe en het probeert de levensduur van producten zoveel mogelijk te verlengen. Verder gooit het zo min mogelijk materialen weg. Op welke onderdelen (scopes) onze doelstelling betrekking heeft, lees je op de pagina Hoe is dit verslag tot stand gekomen?.
Om ons doel te verwezenlijken, werken we met de strategie Klimaatneutrale en Circulaire Organisatie (KCO). Binnen die strategie werken we via de zogenaamde ‘trias energetica’: energie besparen, verschuiven naar duurzame energie en zelf duurzame energie opwekken. We sturen op een reductie van onze CO₂-uitstoot en het vergroenen van ons elektriciteitsverbruik. Om hierop te sturen en de voortgang te volgen, gebruiken we de methodiek van de CO₂-prestatieladder.
Ook na de oplevering van het windmolenpark op de Tweede Maasvlakte (per 1 januari 2024) is energiebesparing nog onverminderd belangrijk. Ons elektriciteitsgebruik is dan weliswaar klimaatneutraal, maar hernieuwbare energie is nog lang niet onbeperkt beschikbaar. En besparing op brandstofverbruik blijft noodzakelijk voor het klimaat en voorzieningszekerheid. Daarom blijven we zoeken naar manieren om minder energie te gebruiken en om flexibeler te zijn in ons energiegebruik. Dat betekent dat we energie gebruiken wanneer het beschikbaar is, dus wanneer de zon schijnt of de wind waait.
'We streven naar een circulaire werkplek'
Daarnaast streven we naar een circulaire werkplek, waar afval in 2030 nagenoeg niet meer bestaat. Om daar te komen werken we sinds 2020 met de rijksbrede doelstelling dat maximaal 35% van de totale hoeveelheid kantoorafval restafval is. Dit is afval dat je niet gescheiden kunt inleveren.
Circulariteit is een breed begrip met veel verschillende definities. IenW kiest ervoor om zoveel mogelijk aan te sluiten bij de R-ladder. Deze ladder heeft 6 tredes, met verschillende aanpakken voor circulair ondernemen. De aanpakken hoger op de ladder besparen meer grondstoffen.
De strategie KCO draagt bij aan onze materiële thema’s Onze zakelijke mobiliteit, Energieverbruik en emissies in de eigen organisatie en strategie Klimaatneutrale en Circulaire Organisatie. Meer informatie over het bepalen van de materiële thema’s vind je op de pagina Hoe is dit verslag tot stand gekomen?.
Herijken strategie
Aanvankelijk lag de nadruk van onze inspanningen vooral op klimaat- en energieneutraliteit. Inmiddels weten we dat energieneutraliteit – het zelf én duurzaam opwekken van alle energie die we verbruiken (elektriciteit en brandstoffen) – niet mogelijk is. De benodigde hoeveelheid brandstof (bijvoorbeeld voor onze schepen) blijkt te groot om op ons eigen areaal te produceren. Daarom zijn we aan de slag gegaan met het herijken van de strategie.
De uitgangspunten hierbij zijn onze eigen interne doelstelling en de nationale en internationale doelstellingen ten aanzien van CO₂-reductie, energiebesparing en circulair werken, gericht op 2030 en 2050. Dit zijn: het nationale Klimaatakkoord, de nationale energiebesparings en –informatieplicht, het grondstoffenakkoord, het Europese Energy Efficiency Directive (EED; 2023-1791), het “Fit for 55”-wetgevingspakket van de Europese Commissie en de SDG’s, waaronder SDG 7, 12 en 13. Hierbij hebben wij intern hogere ambities dan de internationale doelstellingen. De herijkte strategie moet in de eerste helft van 2024 worden vastgesteld.
'We hebben niet stil gezeten'
Concrete resultaten 2023
De inhoud van de nieuwe KCO-strategie laat dus nog even op zich wachten. Maar dat betekent niet dat we stil hebben gezeten. Ook in 2023 spanden we ons in voor een circulaire organisatie die zo min mogelijk energie verbruikt.
Op de volgende pagina’s gaan we dieper in op deze inspanningen. Op de pagina Energieverbruik en emissies in de eigen organisatie lees je meer over het verduurzamen van onze kantoren en vloot en het terugdringen van het energieverbruik van onze infrastructuur in 2023. In Onze zakelijke mobiliteit behandelen we het reduceren van het CO₂-verbruik van het wagenpark en van de dienstreizen van onze medewerkers. Het onderwerp circulaire bedrijfsvoering komt met name aan bod op de pagina Circulaire organisatie. Hier behandelen we onze resultaten op het gebied van afvalbeheer, catering en kantoormeubilair en -automatisering.
Op de pagina Transitiepaden vertellen we over onze inspanningen om ook in de uitvoering klimaatneutraal en circulair te werken. Dit doen we volgens de strategie Klimaatneutrale en Circulaire Infrastructuur. Onze bijdrage aan de energietransitie voor heel Nederland, zoals het opwekken van elektriciteit op onze gronden en wateren door en voor derde partijen, staat beschreven op de pagina Energietransitie.
Huisvesting van IenW
IenW is gehuisvest op meerdere locaties. Rijkswaterstaat neemt hiervan het grootste deel voor zijn rekening (zo’n 160 gebouwen). Daarnaast beheert deze uitvoeringsorganisatie nog een groot aantal bediengebouwen, vuurtorens, zoutloodsen en steunpunten die bij de infrastructuur horen. Het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) is gehuisvest in De Bilt, waar zij 3 gebouwen betrekken. De Bestuurskern van IenW, de Inspectie voor Leefomgeving en Transport (ILT) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) zijn gehuisvest in 11 Rijkskantoren. Een Rijkskantoor is een gebouw waarin meerdere (verschillende) rijksdiensten zijn gehuisvest.
Sustainable Development Goals (SDG’s)
De strategie KCO draagt bij aan onze materiële thema’s. De strategie KCO draagt daarmee ook bij aan IenW’s voortgang op de Sustainable Development Goals. Direct draagt de strategie bij aan het realiseren van CO₂-reductie in de IenW-organisatie en daarmee aan SDG 13: Klimaatactie. Deze reductie verwezenlijken we door energie te besparen of hernieuwbare energiebronnen te gebruiken. Deze activiteiten hebben ook een directe invloed op SDG 7: Betaalbare en duurzame energie.
Omdat de doelstelling van de strategie expliciet ingaat op het reduceren van primair grondstofgebruik, zien wij een directe invloed van de strategie op SDG 12: Verantwoorde consumptie en productie. Daarnaast raken we een breed scala milieu- en sociaaleconomische aspecten die worden gevangen in de SDG’s. Denk bijvoorbeeld aan SDG 8: Waardig werk en economische groei. Aan SDG 11: Duurzame steden en gemeenschappen. En aan SDG 3: Gezondheid.
Ben je benieuwd hoe Nederland in zijn algemeen werkt aan de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties? Dat lees je in de Monitor Brede Welvaart en de Sustainable Development Goals 2023.
